(۲۳۵۴) حکم حرکات غیرمناسب در نماز

(۲۳۵۴) سوال: بعض از نماز‌گزاران حرکاتی انجام می‌هند که شایسته‌ی مسجد نیست و خمیازه‌ نمی‌کشند مگر در نماز و بعضی را دیده‌ام که بعد از سلام نماز از بندهای فقرات خود صدا در می‌آورند و آن نیز با دستش بر روی زمین از پشت و سپس چرخیدن، انجام می‌دهد و بعضی نیز هنگامی که می‌خواهند از سجده‌ی دومی بلند شوند این را با انگشتان خود می‌کنند و حرکاتی انجام می‌دهند که اگر نزد یکی مهمان باشند یا در مکان عمومی قرار داشته باشند اصلا آن را انجام نمی‌دهند، لذا صحبتی برای اینها هست؟

جواب:

صحبتی که برای اینها و دیگرانی که در نماز حرکات بیهوده را انجام می‌دهند این است که انسانی که برای نماز بلند می‌شود در مقابل الله À قرار می‌گیرد پس شایسته است که با نهایت ادب از حضور قلب و خشوع نفس و بدن باشد تا این که بداند چه در نماز می‌گوید و انجام می‌دهد و اهل علم ذکر کرده‌اند که اگر حرکت در نماز زیاد و پی‌در ‌پی باشد نماز را باطل می‌کند یا حرکتی باشد که مطلقا مناسب نماز نباشد مانند قهقهه که نماز را باطل می‌کند.

اما بعد از نماز اشکالی ندارد که این حرکات را انجام دهد مگر این که منافی مروت باشد یا موجب جلب توجه شود و انسان مأمور است که تهمت را از خود دفع کند و کاری نکند یا چیزی نگوید که مردم از او عیب بگیرند و علما حرکات نماز را به چند قسمت تقسیم کرده‌اند:

حرکت واجب: حرکتی است که صحت نماز به آن معلق است مثل این که انسان رو غیر قبله با گمان این که قبله است نماز بخواند سپس شخصی به او می‌گوید: قبله در چپت قرار دارد پس واجب است که به سمت چپ خود بچرخی تا رو به قبله بایستی یا انسانی که در پوششی که بر سر دارد نجاستی را می‌یابد که در این صورت بر او واجب است آن درآورد تا نجاست را از خود دور کرده باشد.

و از حرکات واجبی که برای نماز‌گزار پیش می‌آید هنگامی است که دو نفر پشت امام نماز می‌خوانند سپس وضوی یکی نقض می‌شود و نماز را رها می‌کند پس برای آن یکی واجب است که جلو رود تا همراه امام باشد.

ضابطه و قاعده‌ی آن: هر حرکتی که صحت نماز بر آن معلق است واجب است.

قسمت دوم: حرکت مستحب، حرکاتی است که فعل مستحب به آن معلق باشد مانند نزدیک شدن مردم در صف‌ها و جلو رفتن برای پر کردن جای خالی در صف و کشیدن کسی در سمت چپ امام نماز می‌خواند تا به سمت را راست قرار گیرد و مانند آن.

قسمت سوم: حرکت مکروه است که حرکات کم که از روی نیاز نباشد، است مثل به صدا در آوردن بندهای انگشت دست یا پا با فشار دادن به هم یا عقالش را درست کند و یا اموری که نیاز به آن نیست که این حرکات مکروه می‌باشد.

قسمت چهارم: حرکت حرام، حرکتی است که با نماز منافات داشته باشد و آن حرکتی است مطلقا شایسته‌ی نماز نباشد مثل خنده و مانند آن و یا حرکاتی که در عرف زیاد محسوب می‌شود و پی‌در پی باشد و زیاد بودن آن در اینجا به عرف بر می‌گردد بنابراین این حرکات حرام هستند و نماز را باطل می‌کنند.

قسمت پنجم: حرکات مباح که غیر آنها می‌باشد مثل درست کردن دستمال سر که قسمتی از آن جدا است که او را در نماز مشغول می‌کند یا مانند آن و مثلا بدنش به خارش افتاده و فقط با خاراندن برطرف می‌شود که این نیز جایز است مشکلی ندارد زیرا حرکتی از روی نیاز است. این پنج اقسام حرکت‌ها در نماز است.

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل بعض المصلين يقومون بفعل حركات غير لائقة داخل المسجد، فالبعض لا يتذكر التثاؤب إلا في الصلاة، ورأيت البعض من الناس بعد التسليم من الصلاة يقوم بإجراء تمرين لفرقعة العمود الفقري، وذلك بوضع يده خلفه على الأرض ثم يستدير وهو جالس، وتسمع إذا كنت قريبا منه فرقعة للعمود الفقري، والبعض أيضًا عند قيامه من السجدة الثانية يقوم معتمدا على أطراف أصابعه لإحداث فرقعة، وهناك حركات يفعلها الإنسان، علما بأنه لو كان ضيفًا عند أحد أو موجودًا في مكان عام لا يمكن أن يفعل ذلك. فهل من كلمة لهؤلاء؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الكلمة التي أوجهها لهؤلاء أو غيرهم ممن يعبثون في الصلاة أن أقول: إن الإنسان إذا قام يصلي فإنه يقوم بين يدي الله -عز وجل-، فينبغي أن يكون على أكمل الأدب من حضور القلب وخشوع النفس وسكون البدن، حتى يَسْتَحْضِرَ ما يقول ويفعل من الصلاة، وقد ذكر أهل العلم – رحمهم الله – أن الحركة في الصلاة إذا كانت كثيرة متوالية فإنها تبطل الصلاة، أو إذا كانت حركة لا تتناسب مطلقا مع الصلاة كالقهقهة فإنها تبطل الصلاة.

أما إذا كان ذلك بعد الخروج من الصلاة فلا بأس أن يفعل الإنسان من الحركات ما يفعل، إلا إذا كان ذلك ينا في المروءة أو يوجب لَفْتَ النظر إليه، فالإنسان مأمور بأن يدفع الريبة عن نفسه، وألا يفعل أو يقول ما يعيبه الناس عليه، والعلماء قسموا الحركة في الصلاة إلى أقسام:

حركة واجبة: وهي التي يتوقف عليها صحة الصلاة، مثال ذلك: أن يصلي الإنسان إلى غير القبلة ظانًا أنه إلى القبلة، فينبهه الإنسان ويقول له: القبلة عن يسارك فيجب عليه أن يستدير ويتجه إلى القبلة اتجاها صحيحًا، أو يجد الإنسان في غطاء رأسه نجاسة، فحينئذ يجب عليه أن يخلع غطاء الرأس من أجل ألا يستصحب النجاسة.

ومن الحركة الواجبة أذا صلى الإنسان ومعه واحد خلف الإمام، ثم إن هذا الواحد انتقض وضوؤه وانصرف، فإنه يجب على هذا أن يتقدم ليكون مع الإمام.

والضابط: أن كل حركة تتوقف عليها صحة الصلاة فهي واجبة.

القسم الثاني حركة مستحبة، وهي التي يتوقف عليها فعل مستحب في الصلاة، كدنُو الناس بعضهم من بعض في الصفوف، والتقدم إلى فُرْجَةٍ انفتحت أمامه، وجذب الإنسان إذا صلَّى عن يسار الإمام إلى أن يكون على يمينه، وما أشبه ذلك.

القسم الثالث: الحركة ،المكروهة وهي الحركة اليسيرة بغير حاجة، مثل أن يُفَرْقِع الإنسان أصابع يديه أو رجليه، أو يصلح عقاله، أو أشياء ليس له حاجة فيها، فهذه حركة مكروهة.

القسم الرابع: الحركة المحرمة، وهي الحركة المنافية للصلاة، إما لكونها لا تليق إطلاقًا في الصلاة كالضحك وما أشبهه، وإما أن تكون كثيرة متوالية عرفًا، يعني: كثيرة متوالية يتبع بعضها بعضا، والكثرة هنا مرجعها إلى العرف، فهذه محرمة وتبطل الصلاة.

القسم الخامس المباح، وهو ما سوى ذلك، مثل: أن يحتاج الإنسان إلى إصلاح غترته لكونها مثلا انخلعت بعض الشيء وتشغله في صلاته، أو ما أشبه هذا، ومثله أيضًا أن يُصِيبَهُ حكة فلا تَبْرَد عليه إلا بالحك، فهذه أيضًا جائزة ولا بأس بها؛ لأنها حركة لحاجة.

هذه أقسام خمسة للحركات في الصلاة.