(۲۲۱۱) حکم گفتن “شفاکم الله” بعد از خروج از توالت

(۲۲۱۱) سوال: نزد ما در مصر کسی که از توالت بیرون آمد به او می‌گویند: شفیتم (درمان شدید) پس به آنها گفته می‌شود: شفاکم الله و عفاکم. آیا در گفتن این مشکلی است یا از بدعت ها می‌باشد و اگر از بدعت‌ها می‌باشد لطفا دلیل آن را ذکر کنید و نماز‌گزار هنگامی که در نماز جهری پشت امام فاتحه را خواند و هنوز امام شروع به قرائت سوره‌ی بعدی نکرده باشد چکار کند؟ ساکت بماند یا دوباره فاتحه را بخواند یا خواندن سوره‌ی دیگر را شروع کند؟

جواب:

اما مسئله‌ی اولی: که هنگامی خارج شدن از توالت به او بگویند: شفاک الله، اصلی ندارد و سلف صالح چنین کاری نمی‌کردند و ایشان بهترین الگوی ما هستند و برای انسان مشروع است که اگر انسان خواست برای قضای حاجت (ادرار با مدفوع) انسان وارد توالت شود با پای چپ وارد شود و هنگام وارد شدنش بگوید: «بسم الله، أعوذ بالله من الخبث و الخبائث» [۱](با نام الله، به الله از شیاطین مؤنث و مذکر پناه می‌برم) و هنگامی که می‌خواهد خارج شود با پای راست خارج شود و بگوید: «غفرانك»[۲] (الهی از تو آمورزش می‌طلبم) و «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنِّي الْأَذَى، وَعَافَانِي» رواه ابن ماجه (۳۰۱). (ستایش الله À را که ناراحتی را از من دور ساخت و تن‌درستی به من عطا نمود) و اگر فقط «غفرانك» را بگوید نیز خوب است.

اما دعایی که سوال کننده به آن اشاره کرد اصلی ندارد و شایسته نیست که انسان آن را به صورت عادت بگیرد زیرا اموری مثل این اگر به صورت عادت گرفته شود و تبدیل به سنت شود مردم گمان می‌کنند که مشروع است در حالی که مشروع نیست.

اما مسئله‌ی دوم: اگر امام بعد از قرائت فاتحه سکوت کرد سپس مأموم قبل از این که امام سوره‌ی دیگر را بخواند فاتحه را خواند پس مأموم بعد از قرائت فاتحه چه کند در حالی که امام همچنان ساکت است؟ جواب: اولا به امام می‌گوییم که شایسته نیست سکوت طولانی بین قرائت فاتحه و سوره‌ی بعد آن شایسته نیست و مشروع این است که سکوت کوتاهی بین فاتحه و سوره‌ی بعد آن باشد تا تمییز بین قرائت فرض و مستحب باشد و برای مأموم مشروع است که در این سکوت کوتاه فاتحه را بخواند و آن را تمام کند هرچند اگر امام دارد قرائت می‌کند.

اما سکوت طولانی از جانب امام خلاف سنت است ولی به فرض اگر چنین سکوت طولانی‌ کرد و مأموم فاتحه را تمام کرد و سوره‌ای را بعد از آن می‌خواند تا این که امام قرائت سوره را شروع کند و در حالت مأموم باید ساکت باشد زیرا که جایز نیست در حالی که امام قرائت می‌کند مأموم نیز قرائت کند مگر فاتحه.

[۱] رواه البخاری (۱۴۲) و مسلم (۳۷۵).

[۲] رواه احمد (۶/۱۵۵) و ابو داود (۳۰) و ترمذی (۷) و ابن ماجه (۳۰۰).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: عندنا في مصر يقولون لمن يخرج من الخلاء: شُفِيتُمْ. فيقال لهم: شفاكم الله وعافاكم. فهل في هذا حرج أم أن ذلك يعد من البدع؟ وإن كان من البدع فنرجو الدليل وما الذي يفعله المصلي إذا فرغ من قراءة الفاتحة خلف الإمام في الصلاة الجهرية ولم يبدأ الإمام في قراءة السورة؟ هل يسكت أم يعيد قراءة الفاتحة مرة أخرى أم يبدأ في قراءة السورة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: أما المسألة الأولى -وهي: أنهم إذا خرج الخارج لقضاء حاجته قالوا له: شفاك الله – فإن هذا لا أصل له، ولم يكن السلف الصالح يفعلون ذلك، وهم خير قدوة لنا. والإنسان مشروع له إذا أراد دخول الخلاء ليقضي حاجته من بول أو غائط أن يقدم رجله اليسرى، ويقول عند الدخول: «باسم الله، أعوذ بالله من الخبث والخبائث» وإذا خرج قدم اليمنى وقال: «غفرانك»، و«الحمد لله الذي أذهب عني الأذى وعافاني»، وإن اقتصر على قول: «غفرانك» فحسن.

أما هذا الدعاء الذي أشار إليه السائل فلا أصل له، ولا ينبغي أن يتخذه الناس عادة، لأن مثل هذه الأمور إذا اتخذت عادة صارت سُنَّة وظنها الناس مشروعة، وهي ليست مشروعة.

وأما المسألة الثانية -وهي: إذا سكت الإمام بعد قراءة الفاتحة ثم قرأها المأموم قبل أن يشرع الإمام بقراءة السورة، فماذا يصنع المأموم بعد قراءته الفاتحة والإمام لم يزل على سكوته ؟ -.

فالجواب على ذلك أننا نقول للإمام: أولا: لا ينبغي لك أن تسكت هذا السكوت الطويل بين قراءة الفاتحة وقراءة ما بعدها، والمشروع لك أن تسكت سكتة لطيفة بين الفاتحة والسورة التي بعدها ليتميز بذلك القراءة المفروضة والقراءة المستحبة، والمأموم يشرع في هذه السكتة اللطيفة بقراءة الفاتحة، ويتم قراءة الفاتحة ولو كان الإمام يقرأ.

وأما السكوت الطويل من الإمام فإن ذلك خلاف السنة، ثم على فرض أن الإمام كان يفعل ذلك ويسكت هذا السكوت الطويل، فإن المأموم إذا قرأ الفاتحة وأتمها يقرأ بعدها سورة حتى يشرع الإمام في قراءة السورة التي بعد الفاتحة، وحينئذ يسكت لأنه لا يجوز للمأموم أن يقرأ والإمام يقرأ إلا قراءة الفاتحة فقط.