(۲۱۳۳) آیا قرار دادن دست راست بر دست چپ بر روی سینه بعد از رکوع، سنت است؟

(۲۱۳۳) سوال: آیا قرار دادن دست راست بر دست چپ بر روی سینه بعد از رکوع، سنت است یا بدعت؟ و دلیل آن چیست؟

جواب:

صحیح این است که سنت می‌باشد برای حدیث سهل بن سعد J که بخاری آن را روایت می‌کند: «كَانَ النَّاسُ يُؤْمَرُونَ أَنْ يَضَعَ الرَّجُلُ الْيَدَ الْيُمْنَى عَلَى ذِرَاعِهِ الْيُسْرَى فِي الصَّلَاة»[۱] (به مردم امر می‌شد که مردان در نماز دست راست خود را بر ساق دست چپشان بگذارند) و این حدیث عام است و قول او که می‌فرماید: «فی الصلاة» عام است و تمام حالت‌ها را شامل می‌شود مگر این دلیلی آن را استثنا کند.

ولی سوال کننده همراه ما باشد تا نگاه کنیم که آیا بعد از بلند شدن از رکوع وارد این حدیث می‌شود یا نه؟ پس می‌گوییم: کلمه‌ی «فی الصلاة» عام است اولا قیام قبل از رکوع را شامل می‌شود و رکوع را شامل نمی‌شود چون که گذاشتن دست در حالت رکوع معروف است و بر دو زانوها قرار می‌گیرد و در مورد قیام بعد از رکوع ساکت می‌مانیم چون محل سوال ما است و همچنین سجود در آن داخل نمی‌شود چون موضع آن همانطور که مشخص است گذاشتن بر روی زمین است و نشستن بین دو سجده نیز وارد آن نمی‌شود چون گذاشتن دست در بین نشستن بین دو سجده معروف است و بر ران‌ قرار می‌گیرد و نشستن در تشهد اول و دوم نیز وارد آن نمی‌شود چون که همچنین موضع گذاشتن دست در این‌جا نیز معروف است و بر ران قرار می‌گیرد.

و فقط قیام بعد از رکوع باقی می‌ماند که عموم حدیث سهل J شامل حکم قیام بعد از رکوع می‌شود و برای همین حکم آن مانند حکم قبل از رکوع می‌باشد یعنی قرار دادن دست راست بر دست چپ.

اما کسی که می‌گوید: این بدعت است یعنی قرار دادن دست راست بر دست چپ بعد از قیام از رکوع در واقع در این حدیث تأمل نکرده است و اگر تأمل می‌‌کرد همانطور که واصح ساختیم برایش آشکار می‌شد.

و امام احمد Ë نصی دارد بر این که اختیار می‌دهد بین قرار دادن دست راست بر دست چپ بعد از قیام از رکوع و بین رها کردن آن و شاید برای او حکم این مسئله آشکار نشده است و اختیار داده است یا به حدیثی غیر از حدیث سهل بن سعد J اطلاع داشته است که دلالت بر رها کردن می‌داده است پس این را مخیر قرار داده است زیرا برای طالب علم شایسته است هنگامی که نصی برای مسئله‌ای نیافت توفق کند نه این که اختیار دهد و قطعا قول به اختیار دادن خودش حکم است و حکم دادن حایز نیست مگر با دلیل و امام احمدË امکان ندارد که حکم به اختیار آن بدهد و نزدش دلیلی برای آن نباشد.

و مهم این است که قول به این که قرار دادن دست راست بر دست چپ بعد از قیام از رکوع بدعت است قولی است که وجهی ندارد بلکه درست چیزی است که حدیث سهل J که در بخاری است به آن دلالت می‌دهد و آن قرار دادن دست راست و بر دست چپ بعد از قیام از رکوع است. والله أعلم.

[۱] رواه البخاری (۷۴۰).

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل وضع اليد اليمنى على اليد اليسرى على الصدر بعد الرفع من الركوع سنة أو بدعة؟ وما هو الدليل؟

أجاب رحمه الله تعالى-: الصحيح في ذلك أنها سنة، لحديث سهل بن سعد وهو في صحيح البخاري قال: «كان الناس يؤمرون أن يضع الرجل يده اليمنى على ذراعه اليسرى في الصلاة» وهذا الحديث عام، وقوله: «في الصلاة»، أيضًا عام في جميع أحوالها، إلا ما دل الدليل على استثنائه. وليكن السائل معنا حتى ننظر هل يدخل في هذا الحديث القيام بعد الركوع أم لا؟ فنقول: كلمة في الصلاة عامة يدخل فيها أولا القيام قبل الركوع، ولا يدخل الركوع، لأن وضع اليدين في الركوع معروف، وهو أن يكونا على الركبتين، ونسكت عن القيام بعد الركوع لأنه محل السؤال، لا يدخل فيه السجود، لأن وضع اليدين في السجود معروف على الأرض، ولا يدخل فيه الجلوس بين السجدتين، لأن وضع اليدين في الجلوس بين السجدتين معروف على الفخذين، ولا يدخل فيه الجلوس في التشهد الأول ولا الثاني، لأن وضع اليدين أيضًا فيه معروف، وهما على الفخذين.

بقي القيام بعد الركوع، فعموم حديث سهل يشمل حكم اليدين بعد الرفع من الركوع، وعلى هذا يكون حكم اليدين بعد الرفع من الركوع کحكمهما قبل الركوع، أي: إن اليمني توضع على اليسرى.

وأما من قال: إنها بدعة، أي: وضع اليد اليمنى على اليسرى بعد القيام من الركوع، فإنه لم يتأمل هذا الحديث، ولو تأمله لتبين له الأمر كما أوضحناه.

والإمام أحمد رحمه الله نص على أنه يُخَيَّرُ بين أن يضع يده اليمنى على اليسرى بعد القيام من الركوع وبين أن يرسلها، ولعله رحمه الله لم يتبين له الحكم في هذه المسألة فجعله مخيرًا، أو لعله اطلع على أحاديث غير حديث سهل بن سعد تدل على الإرسال فجعله مخيرًا لأن الذي ينبغي لطالب العلم إذا لم يجد نصًا للمسألة أن يتوقف ولا يخير فإن القول بالتخيير حكم، والحكم لا يجوز إلا بدليل، والإمام أحمد رحمه الله لا يمكن أن يحكم بالتخيير إلا وعنده دليل في ذلك.

المهم أن القول بأن وضع اليد اليمنى على اليسرى بعد الركوع بدعة قول لا وجه له بل الصواب الذي يدل عليه حديث سهل وهو في البخاري هو وضع اليد اليمنى على اليسرى بعد القيام من الركوع. والله أعلم.