(۲۱۰۹) آیا بلوغ شرط صف بستن است؟

(۲۱۰۹) سوال: بارک الله فیکم، آیا بلوغ شرط صف بستن است؟

جواب:

بلوغ شرط صف بستن در نماز نفل نیست، مثلا اگر جماعتی قیام رمضان بخوانند و پشت صف مردی بالغ و کودک باشد پس این صف صحیح است زیرا «لأن النبي صلى بأنس بن مالك، فوقف انس و يتيم وراء النبي»[۱] (زیرا رسول الله ﷺ با انس بن مالک J نماز خواند و انس و یتیم پشت رسول الله ﷺ ایستاده‌ بودند) و آیا این در فرض نیز صحیح است؟ علما در مورد آن اختلاف کرده‌اند بعضی گفته‌اند: صحیح نیست چون نماز کودک نفل است و نماز بالغ فرض می‌باشد پس یک شخصی که نماز فرض می‌خواند با شخصی که نماز نفل می‌خواند صف بستن درست نیست ولی قول صحیح این است که صف بستن مرد بالغ با کودک درست می‌باشد که با هم در صف ببندند و دلیل آن در حدیث انس بن مالک J ذکر کردیم و آنچه در نفل ثابت است در فرض نیز ثابت است مگر این دلیلی آن را تخصیص دهد چ در صحیح بخاری ثابت است که «أن عمرو بن سلمة الجرمي صلى بقومه و هو ابن ست أو سبع سنين، صلى بهم إمامًا و هم بالغون»[۲] (عمرو بن سلمه الجرمی برای قموش نماز خواند در صورتی که او ۶ یا ۷ سال داشت و برای کسانی که بالغ بودن امامت داد) پس هنگامی که امامت دادن این کودک در نماز فرض صحیح است پس به طریق اولی صف بستن با او صحیح می‌باشد پس قول صحیح این است که صف بستن با کودک در فرض و نافله درست است همانطور که امامت دادن آن در فرض و نافله صحیح است.

و در این دوست دارم که این مسئله را عرض کنم و آن این است که بعضی از مردم هنگامی که کودکی را در صف اول دیدند او را از آنجا طرد می‌کنند و این اشتباه است زیرا هنگامی که اذیتی برای نماز‌گزاران و مسجد ندارد پس در آن مکان که نشسته است حق بیشتری از دیگران در آن دارد زیرا مساجد برای کسانی است که زودتر آمده‌اند و رسول الله ﷺ از این که کسی برادرش را بلند کند و در جایش نماز بخواند نهی کرده است و بدون شک این کار در درون این کودک تأثیذ می‌گذارد و بعد از نماز خواندن و آمدن به مسجد بدش می‌آید و این در آینده در قلبش تأثیر می‌گذارد.

و قول رسول الله ﷺ که می‌فرماید: «لِيَلِنِي مِنْكُمْ أُولُو الْأَحْلَامِ وَالنُّهَى ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ»[۳] (در میان شما وجیهان و خردمندان و دیگرانی که در مراتب دیگر قرار دارند به ترتیب پشت سر من قرار گیرند) پس این امر به خردمندان و وجیهان است تا این که ایشان پشتشان قرار بگیرند و رسول الله ﷺ نفرمود: «لا یلنی منکم إلا اولو الأحلام و النهی» (از شما کسی پشت من نایستد مگر خردمندان و وجیهان) و اگر می‌گفت کسی پشت من نایستد مگر اینها، چه بسا دلیلی برای این بود که کودکان را از صف اول طرد شوند ولی فرمود پشت سر من قرار گیرند و این امر به خردمندان است که جلو بایستند و عبرت به اکثر است و معلوم است که اکثر صف کودکان نمی‌باشند که نفهمند و ندانند.

و اگر کسی بگوید: که اگر بازی کنند و برای مردم تشویش به وجود بیاورند می‌گوییم: اگر ایشان را در یک جمع کنیم بیشتر بازی و تشویش ایجاد می‌کنند ولی اگر پخششان کنیم این محظور نیز از بین می‌رود.

[۱] رواه البخاري (٧٢٧).

[۲] رواه البخاري (٤٣٠٢).

[۳] رواه مسلم (۴۳۲).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: بارك الله فيكم هل البلوغ شرط لمصافة الصبي؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: البلوغ ليس شرطا لمصافة الصبي في صلاة النفل، فمثلا لو صلى ناس جماعة في قيام رمضان، وكان خلف الصف رجل بالغ وصبي، فإن هذه المصافة صحيحة، لأن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- صلى بأنس بن مالك رضي الله عنه، فوقف أنس رضي الله عنه و يتيم وراء النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم -، وهل يصح هذا في الفريضة؟ اختلف فيه العلماء، فمنهم من قال: إنه لا يصح، وذلك لأن صلاة الصبي نفل وصلاة البالغ فرض، فيكون هذا الرجل المفترض قد صاف متنفلا، فلا تصح مصافته إياه، ولكن الصحيح أنه يصح أن يصاف الرجل البالغ صبيا فيصليا جميعا خلف الصف، ودليل ذلك ما ذكرناه من حديث أنس بن مالك رضي الله عنه، فإن ما ثبت في النفل ثبت في الفرض إلا بدليل. ثم إنه قد ثبت في صحيح البخاري أن عمرو بن سلمة الجرمي رضي الله عنه صلى بقومه وهو ابن ست أو سبع سنين، صلى بَالِغُونَ، فإذا صحت إمامة الصبي في الفريضة فصحة مصافته فيها من باب أولى، فالصواب أن الصبي تصح مصافته في الفريضة وفي النافلة، كما يصح أن يكون إماما في الفريضة وفي النافلة.

وهنا مسألة أحب أن أتعرض لها بهذه المناسبة، وهي: أن بعض الناس إذا رأى الصبيان في الصف الأول طردهم منه، وهذا خطأ، لأن الصبي إذا لم يكن منه إساءة للمصلين أو للمسجد وجلس في مكان كان أحق به من غيره، لأن المساجد لمن سبق، وقد نهى النبي صلى الله عليه وسلم أن يقيم الرجل أخاه من مكانه فيصلي فيه، ولا شك أن هذا العمل يؤثر في نَفْسِيَّةِ الصبي، وسوف يكره الذي أقامه، ويكره المجيء إلى المسجد، ويؤثر ذلك في قلبه في المستقبل.

وأما قول الرسول -عليه الصلاة والسلام: «اليلني منكم أولو الأحلام والنهى»، فإن هذا أمر لأولي الأحلام والنهى أن يتقدموا، حتى يكونوا هم الذين يلونه، ولم يقل الرسول عليه الصلاة والسلام: «لا يلني منكم إلا أولو الأحلام والنهى لو قال لا يلني إلا هؤلاء لكان ربما حجة لمن يطرد الصبيان من الصف الأول، وإنما قال: ليلني، وهذا أمر موجه للكبار العقلاء أن يتقدموا حتى يكونوا هم الذين يلونه، ثم إن العبرة بالأكثر، ومعلوم أنه لن يكون أكثر الصف صبيانًا لا يفهمون ولا يعقلون.

فإن قال قائل: لو مكناهم للعبوا فشوشوا على الناس، نقول: بل لو جمعناهم في صف واحد خلف الصف لكانوا أقرب إلى التشويش وأقرب إلى اللهو، ولكن إذا أبقيناهم في أمكنتهم وفرقنا بينهم زال هذا المحظور.