(۲۱۰۱) حکم قول (استووا و اعتدلوا و تراصوا) برای امام

(۲۱۰۱) سوال: قول امام قبل از این که تکبیر بگوید (استووا و اعتدلوا و تراصوا) آیا این وارد شده است؟

جواب:

بله از رسول الله ﷺ وارد شده است[۱] ولی واجب است که معنی و مدلول این کلمات را بدانیم یعنی: امام این را نمی‌گوید مگر زمانی که دید راست و برابر نایستاده‌اند اما اگر مساوی و برابر ایستاده بودند پس نیازی به گفتن آن نیست این اولا.

دوما: امام باید نگاه کند که آیا مأمومین برابر ایستاده‌اند یا نه؟ و اگر برابر نبودند برابرشان می‌کند حتی اگر با دست بوده است زیرا که رسول الله ﷺ شانه‌ها و سینه‌های اصحاب را لمس می‌کرد و می‌گفت: «استووا»[۲] ((صف‌های خود را) برابر کنید) و هنگامی که تعداد مسلمانان زیاد شد خلفای راشدین چند نفر را مسؤل قرار می‌دادند تا به صف‌ها نگاه کنند پس اگر می‌آمدند و می‌گفتند: راست و برابر است تکبیر می‌گفتند و غالب امام‌های امروزه وزنی برای این کلمات قائل نیستند و فقط این کلمات گفته می‌شود حتی اگر صف راست باشد و کلماتی است که گفته می‌شود و عواقبی ندارد اگر چه صف نامرتب و از هم به دور باشند و برای همین می‌بینی که مأمومین نیز برای این کلمات وزنی قائل نیستند و اهتمامی به این قولش نمی‌دهند: استووا یا اعتدوا یا تراصوا ولی اگر امام به معانی این کلمات اعتبار دهد و اگر صفوف مساوی نیست با دستش مساوی قرار دهد پس برای آن فائده است.

و بعضی از امام‌ها هستند که بر اذیت مأمومین صبر نمی‌کنند و هنگامی که آنها با نگاهی تحقیر و توهین آمیز به کردند می‌ترسند و تکبیر می‌کنند و این بزدلی محسوب می‌شود پس برای انسان واجب است که در دین الله À شجاع باشد و هیچ کس برایش مهم نباشد و صبر کند و تکبیر الإحرام نگوید تا این که ببیند ایشان برابر ایستاده‌اند و چون جماعت به این امر برگردند، آن را قضا می‌کنند و هیچ نکوهشی از آنان نیست و ما این را تجربه کرده‌ایم و دیده‌ایم که الحمد لله مردم خیر را دوست دارند ولی نیاز به تلاش مجدانه است و امام باید بداند که از بزرگترین مسؤلیتش امر کردن به اقامه‌ی صفوف و راست و برابر کرد آن و به هم نزدیک کردن آن است.

[۱] رواه البخاری (۷۲۳) و مسلم (۴۳۳).

[۲] رواه مسلم (۴۳۲).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: قول الإمام قبل أن يُكبر: استووا واعتدلوا وتراصوا، هل هذا وارد؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: نعم وارد عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-، ولكن يجب أن نعلم أن هذه الكلمات لها معناها ومدلولها، بمعنى: أن الإمام لا يقولها إلا إذا رآهم لم يستووا ولم يتراصوا، أما إذا رآهم متراصين متساوين فلا حاجة أن يقولها، هذه واحدة.

ثانيا: على الإمام أن يلتفت إلى المأمومين لينظر هل استووا أم لا؟ فإذا لم يكونوا استووا فليُسَوِّهِمْ ،ولو بيده لأن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- مناكب أصحابه وصدورهم ويقول: «استووا»، ولما كثر يمسح المسلمون صار الخلفاء الراشدون يُوَكَّلُونَ رجالا ينظرون إلى الصفوف، فإذا أتوا وقالوا: إنها مستقيمة مستوية كبروا، وغالب الأئمة اليوم لا يقيمون لهذه الكلمات وزنًا، وإنما هي كلمات تقال حتى لو كان الصف من أقوم ما يكون، كلمات تقال ولا يُعَقَّبُ عليها إذا كان الصف معوجا أو كان متباعدا، ولذلك تجد المأمومين لا يقيمون لها وزنًا، ولا يهتمون بقوله: استووا أو اعتدلوا أو تراصوا، لكن لو أن الإمام اعتبر معنى هذه الكلمات وسوى الصفوف بيده إذا لم تستو لكان لها فائدة.

ثم إن بعض الأئمة لا يصبر على أذى المأمومين إذا رآهم قد أحدقوا به نظرًا شزرًا خاف وكبَّر، وهذا يعتبر جُبْنا، فالواجب أن يكون الإنسان شجاعًا في دين الله -عز وجل- لا يهمه أحد، ويصبر لا يكبر للإحرام حتى يراهم استووا تماما، وهو إذا عود المأمومين هذا ألفوه ولم يقع منهم منكر، وقد جربنا هذا ورأينا أن الناس والحمد الله يحبون الخير لكنهم يحتاجون إلى عمل جد، وليعلم الإمام أن من أعظم مسؤوليته هذه المسألة أن يأمر بإقامة الصفوف وتسويتها والتراص فيها والتقارب بينها.