(۲۰۹۶) حکم قطع نماز تحیه‌ مسجد هنگام اقامه نماز جماعت

(۲۰۹۶) سوال: زمانی که انسان وارد مسجد شد و نماز تحیه‌ی مسجد را آغاز کرد و رکعت اول را تمام کرد که مؤذن اقامه کرد چکار باید انجام دهد؟ تمام کند یا قطع کند؟

جواب:

مراد سوال کننده اقامه می‌باشد و جواب را بر همین مبنا می‌دهیم: اگر انسان نماز نافله (تحیه‌ی مسجد یا راتبه‌ی نماز یا نفل مطلق) شروع کرد سپس نماز را اقامه کرد اگر در رکعت دوم است پس آن را کوتاه می‌خواند و اگر در رکعت اول است بدون سلام دادن نماز را قطع می‌کند و همراه امام نماز می‌خواند و دلیل آن نیز قول رسول الله ﷺ است که می‌فرماید: «إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلَاةُ فَلَا صَلَاةَ إِلَّا الْمَكْتُوبَةُ»[۱] (هر گاه نماز اقامه شد هیچ نمازی نیست مگر نماز فرض) پس قول رسول الله ﷺ: «لا صلاة إلا المکتوبة» احتمال دارد که معنای آن: شروع و ابتدای نمازی نیست مگر نماز فرضی که برای آن اقامه شده است و احتمال دارد که معنای آن: ابتدا و استمرار نمازی نیست ولی که از وجه دیگر به آنچه سنت دلالت می‌دهد نگاه کنیم می‌یابیم که رسول الله ﷺ می‌‌فرماید: «من أدرك ركعة من الصلاة فقد أدرك الصلاة» [۲](کسی یک رکعت نمازی را درک کند آن نماز را درک کرده است) پس این که کسی که دارد نافله ‌می‌خواند برای رکعت دوم بلند شده است پس یک رکعت از این نافله را دریافته است پس در این حالت جایز شروع این نافله برایش جایز است پس نماز را ادامه دهد و آن را کامل کند ولی اگر در رکعت اول است پس رکعت را درک نکرده است پس کامل نمی‌کند و بدون سلام دادن آن را قطع می‌کند و با امام نماز می‌خواند.

و در این مناسبت دوست دارم که چیزی را مورد توجه قرار دهم که برخی از مردم آن را انجام می‌دهند: می‌بینی که اقامه‌کننده، اقامه می‌کند و مردی که کنار برادرش نشسته و باهم صحبت می‌کنند تا این که امام به رکوع برود سپس بلند می‌شوند و همراه امام رکوع می‌کنند بدون شک این محرومی بزرگی است زمانی که از ایشان تکبیرة الإحرام، فاتحه و اجتماع مسملین فوت شود و خود را از مسلمین شاذ قرار داده‌اند و می‌توانند آنچه در موردش صحبت می‌کنند را بعد از نماز ادامه دهند.

پس انسان از فریب شیطان و سست نمودنش برای انجام خیر بر حذر باشد و در هنگام اقامه بلند شود تا این که تکبیرة الإحرام را همراه امام را دریابد و همچنین قرائت فاتحه را درک کند.

و چیزی دیگری که وجود دارد این است که بعضی از مردم را می‌یابیم که زود به مسجد می‌آیند ولی آخر مسجد می‌نشینند و هنگامی که نماز اقامه شد وارد صف می‌شوند و این محروم ماندن است که به صف اول نرسد با وجودی که رسول الله ﷺ می‌فرماید: «لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي النِّدَاءِ وَالصَّفِّ الْأَوَّلِ، ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلَّا أَنْ يَسْتَهِمُوا عَلَيْهِ لَاسْتَهَمُوا»[۳] (اگر مردم ارزش (خیر و برکت و ثواب) اذان و ایستادن در صف اول نماز جماعت را می‌دانستند و (برای دستیابی به آن) راهی جز قرعه‌کشیدن نمی‌یافتند، قطعاً بر سر آن قرعه می‌کردند) یعنی اگر طریق رسیدن به صف اول فقط با قرعه‌کشی بود این کار را می‌کردند پس چگونه این امر سبکی می‌باشد؟

پس نصیحتم به این برادران این است که به سوی خیر شتاب ورزند و برای آن از هم سبقت بگیرند و آنان را با قول رسول الله ﷺ هنگامی که دید صحابه تأخیر کردند برحذر می‌دارم: «لَا يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ»[۴] (گروهی پیوسته تأخیر می‌کنند تا این که اللهÀ نیز در امر ایشان تأخیر را روا می‌دارد.(

[۱] رواه مسلم (۷۱۰).

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] رواه مسلم (۴۳۷).

[۴] رواه مسلم (٤٣٨).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: عندما يدخل الإنسان إلى المسجد ويشرع في صلاة ركعتي تحية المسجد، وينتهي من الركعة الأولى يسمع صوت المؤذن، ماذا عليه أن يفعل؟ هل يُتِمُّ أم يتوقف؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الذي يظهر أن السائل أراد سماع الإقامة، والجواب على هذا التقدير نقول: إن الإنسان إذا شرع في نافلة سواء كانت تحية المسجد، أم راتبة الصلاة، أم نفلا مطلقا – ثم أقيمت الصلاة، فإن كان في الركعة الثانية أتمها خفيفة، وإن كان في الركعة الأولى قطعها بدون سلام ودخل مع الإمام، دليل ذلك قول النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «إذا أقيمت الصلاة فلا صلاة إلا المكتوبة»، فقوله: «لا صلاة إلا المكتوبة» يحتمل أن المعنى: لا ابتداء صلاة إلا المكتوبة التي أقيمت لها الإقامة، ويحتمل : فلا صلاة ابتداء ولا استمرارًا، ولكنا إذا نزلناها على ما دَلَّتْ عليه السُّنَّةِ من وجه آخر وجدنا أن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- يقول: «من أدرك ركعة من الصلاة فقد أدرك الصلاة»، فيكون هذا المتنفل الذي قام إلى الثانية قد أدرك ركعة من هذه النافلة في حال يجوز له فيها ابتداء النافلة، فليستمر وليكمل، وأما إذا كان في الركعة الأولى فهو لم يدرك ركعة، فلا يكمل بل يقطعها بدون سلام ويدخل مع الإمام.

وبهذه المناسبة أود أن أنبه إلى شيء يفعله بعض الناس: تجد المقيم يقيم الصلاة والرجل جالس إلى جنب أخيه يتحدثان، ويبقيان في الحديث إلى أن يركع الإمام، ثم يقومان ويركعان معه هذا لا شك أنه حِرْمَان عظيم، حيث إنه فاتهما إدراك تكبيرة الإحرام وفاتتهما قراءة الفاتحة، وفاتهما الاجتماع إلى المسلمين، وشَذَّا عن المسلمين، وما يتحدثان فيه يمكنها مواصلته بعد الصلاة. فليحذر الإنسان من تغرير الشيطان وتَثْبيطه عن الخير، وليقم إلى الصلاة من حين إقامة الصلاة ليدرك تكبيرة الإحرام مع الإمام، ويدرك قراءة الفاتحة وما تيسر.

وشيء آخر – والشيء بالشيء يذكر كما يقولون- فإننا نجد بعض الناس يأتون متقدمين إلى المسجد، ثم يجلسون في آخر المسجد، فإذا أقيمت الصلاة قاموا ودخلوا في الصف، وهذا من الحرمان أن يتخلفوا عن الصف الأول، مع أن النبي صلى الله عليه وسلم حث على الصف الأول وقال: «لو يعلم الناس ما في النداء – يعني: الأذان – والصف الأول، ثم لم يجدوا إلا أن يستهموا لاستهموا» يعني: لو لم يجد الناس في الحصول على الصف الأول إلا أن يقترعوا أيهم يكون في الصف الأول لاقترعوا، فكيف والأمر سهل؟

فنصيحتي لإخواني الذين يتأخرون على الوجه الذي ذكرناه أن يبادروا الخير وأن يستبقوا إليه، وأحذرهم من قول النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- حين رأى في أصحابه تأخرًا: «لا يزال قوم يتأخرون حتى يؤخرهم الله».