(۲۰۰۱) در سرزمین ما نماز بر میت را قبل از دفن در قبرستان می‌خوانند، حکم آن چیست؟

(۲۰۰۱) سوال: : در کتاب (الروض المربع) از امام احمد بن حنبلË یافتم که هفت مکان هست که نماز در آن جایز نیست و از این مکان‌ها قبرستان بود و در سرزمین ما نماز بر میت را قبل از دفن در قبرستان می‌خوانند، حکم آن چیست؟

جواب:

سوال کننده می‌گوید در کتاب الروض المربع از امام احمد بن حنبلË یافتم ولی کتاب مذکور از امام احمد بن حنبلË نیست بلکه از یکی از منتسبین به امام احمد بن حنبل است که منصور بن یونس البهوتیË می‌باشد که شرح کتاب زاد المستقنع از شیخ موسی بن سالم الحجاویË می‌باشد و کتاب مذکور و اصل آن هر دو آن از مذهب امام احمدË در متأخرین اصحابش مشهور هستند.

و از جمله موضعی که ذکر کرده است نماز در آن صحیح نیست قبرستان می‌باشد جایی که در آن میت دفن می‌شود و از رسول الله ﷺ وارد شده است:«الأرض کلها مسجد إلا المقبرة و الحمام»[۱] (کل زمین مسجد است مگر قبرستان و حمام) و در روایت مسلم از مرثدJ آمده است که رسول الله ﷺ می‌فرماید: «لا تصلوا الی القبور و تجلسوا علیها»[۲] (به سمت قبور نماز نخوانید و بر روی آن نشینید) و برای همین نماز در قبرستان جایز نیست و نماز به سوی قبر نیز جایز نیست.

و حکمت آن این می‌باشد که نماز در قبرستان و به سوی قبر وسیله‌ای برای شرک است و آنچه وسیله‌ برای شرک باشد حرام است زیرا که شارع تمام راه هایی که به شرک می‌رسد را بسته است و شیطان مثل خون در رگ‌های انسان وجود دارد و ابتدا از وسایل شروع می‌کند سپس به هدف می‌رسد پس اگر هر کسی نماز فرض یا سنت را در قبرستان یا به سوی قبر بخواند صحیح نیست.

اما نماز بر روی جنازه مشکلی نیست و از رسول الله ﷺ ثابت است در قصه‌ی مرد یا زنی که مسجد را پاک می‌کرد بر روی قبر او نماز خواند و در شب فوت کرد و صحابه رسول الله ﷺ را با خبر نکردند و هنگامی که صبح شد فرمود: «أَفَلَا كُنْتُمْ آذَنْتُمُونِي بِهِ ؟ دُلُّونِي عَلَى قَبْرِهِ ” أَوْ قَالَ : ” قَبْرِهَا “. فَأَتَى قَبْرَهُ فَصَلَّى عَلَيْهَا»[۳] (چرا مرا از آن آگاه نکردید یا گفت قبر آن پس به سوی قبرش رفت و بر آن نماز خواند) پس از نمازی که استثنا می‌شود نماز بر روی قبر است و همچنین نماز بر جنازه قبل از دفنش زیرا این نماز خاص است و متعلق به میت می‌باشد پس همانطور که نماز خواندن بر قبر میت وارد شده است نماز بر آن قبل از دفن نیز جایز است.

[۱] رواه ترمذی (۳۱۷) و ابن ماجة (۷۴۵).

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] رواه البخاری (۴۵۸) و مسلم (۹۵۶).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: وجدت في كتاب (الروض المربع) للإمام أحمد بن حنبل رحمه الله أن سبعة أماكن لا تجوز فيها الصلاة، ومن هذه الأماكن المقبرة، وعندنا في بلدنا يُصَلُّونَ على الميت في المقبرة قبل الدفن، فما حكم ذلك؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: السائل يقول: وجدت في كتاب (الروض المربع) للإمام أحمد بن حنبل رحمه الله، والكتاب المذكور ليس للإمام أحمد بن حنبل رحمه الله، لكنه لأحد المنتسبين إلى الإمام أحمد بن حنبل رحمه الله، وهو: منصور بن يونس البهوتي شرح فيه (زاد المستقنع) للشيخ موسى بن سالم الحجاوي، والكتاب المذكور وأصله كلاهما على المشهور من مذهب أحمد عند المتأخرين من أصحابه.

ومن جملة المواضع التي ذكر أن الصلاة لا تصح فيها المقبرة، وهي مدفن الموتى، وقد ورد في ذلك حديث عن رسول الله صلى الله عليه وسلم أخرجه الترمذي أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «الأرض كلها مسجد إلا المقبرة والحمام»، وروى مسلم عن أبي مرثد رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «لا تجلسوا على القبور، ولا تصلوا إليها»، وعلى هذا فإن الصلاة في المقبرة لا تجوز والصلاة إلى القبر لا تجوز، لأن النبي صلى الله عليه وسلم بين أن المقبرة ليست محلا للصلاة، ونهى عن الصلاة إلى القبر.

والحكمة من ذلك أن الصلاة في المقبرة أو إلى القبر ذريعة إلى الشرك، وما كان ذريعة إلى الشرك كان محرما ، لأن الشارع قد سد كل طريق يوصل إلى الشرك، والشيطان يجري من ابن آدم مجرى الدم، فيبدأ به أولا في الذرائع والوسائل، ثم يبلغ به الغايات، فلو أن أحدًا من الناس صلى صلاة فريضة أو صلاة تطوع في مقبرة أو إلى قبر فصلاته غير صحيحة.

أما الصلاة على الجنازة فلا بأس بها، فقد ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه صلى على القبر في قصة المرأة أو الرجل الذي كان يَقُمُّ المسجد، فمات ليلا، فلم يخبر الصحابة النبي صلى الله عليه وسلم بموته، فلما أصبح قال : «أفلا كنتم آذنتموني به دلوني على قبره – أو قال قبرها – فأتى قبرها فصلى عليها» فيستثنى من الصلاة: الصلاة على القبر، وكذلك الصلاة على الجنازة قبل دفنها، لأن هذه صلاة خاصة تتعلق بالميت فكما جاءت الصلاة على القبر على الميت، فإنها تجوز الصلاة عليه قبل الدفن.