(۱۶۷۶) حکم خونی که از بدن انسان اعم از بینی و… خارج می‌شود، چیست؟

(۱۶۷۶) سوال: حکم خونی که از بدن انسان اعم از بینی و… خارج می‌شود، چیست؟ آیا نجس است و اگر لباسی به آن آلوده شد، واجب است شسته شود؟ آیا وضو را باطل می‌کند؟ دم مسفوح (خون ریخته شده) که از خوردن آن نهی شده‌ایم، چیست؟

جواب:

دم مسفوح (خون ریخته شده) که از خوردن آن نهی شده‌ایم، خونی است که از بدن حیوان زنده خارج می‌شود؛ در زمان جاهلیت اگر فردی گرسنه می‌شد، رگ شتر خود را بریده و از خونش می‌خورد. این خون، حرام است. خونی که به هنگام ذبح از بدن حیوان خارج می‌شود و حیوان هنوز زنده است نیز همین طور است. این همان خون حرام و نجس می‌باشد که دلالت قرآن در آیات متعدد بر حرام بودن آن واضح است:

الله B در سوره‌ی انعام به نجس بودن آن‌ تصریح می‌نماید زیرا عبارت {فَإِنَّهُ رِجْسٌ} [الأنعام: ۱۴۵] : (اين‌ها همگی پليد و ناپاک هستند) به ضمیری اشاره دارد که در این جمله نهفته است: {إِلاَّ أَنْ يَكُونَ} [الأنعام: ۱۴۵] : (مگر آن كه … باشد). این عبارت بر خلاف تصور برخی، فقط به خوک بر نمی‌گردد. زیرا با تأمل در آیه، واضح می‌گردد که فرمود: {قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ} [الأنعام: ۱۴۵] : (بگو در آنچه به من وحى شده است چیزی را برای هر کسی که بخواهد بخورد‏ حرام نمى‏يابم مگر آنكه مردار، خون ريخته شده يا گوشت ‏خوك باشد كه اين‌ها همگی پليد و ناپاک هستند)؛ یعنی این چیزی که از حلال مستثنا شده است چیزهای نجس و ناپاک می‌باشد. بنابراین بیان علت برای حکمی است که درباره‌ی آن سه مورد صادر شده است. این مسئله برای کسی که در آیه تدبر کند واضح است و شامل این مسئله‌ی اختلافی نمی‌شود که آیا ضمیر به قسمتی از موارد مذکور بر می‌گردد یا به تمام آن موارد؟ زیرا این بیان علت برای حکمی است که تمام این سه مورد را در خود جای می‌دهد. این خون ریخته شده است.

خونی که پس از ذبح شرعی در بدن حیوان حلال گوشت باقی می‌ماند، پاک و طاهر است حتی اگر بعد از بریدن رگ، جاری شود زیرا پس از ذبح و خروج روح حیوان، برخی رگ‌ها دارای خون هستند و اگر بریده شود، خون آن رگ‌ها جاری می‌شود. این خون، حلال و پاک است. خون جگر حیوان، قلب و… نیز همین طور پاک و حلال است.

خونی که از انسان خارج می‌شود: اگر از محل خروج ادرار یا مدفوع بیرون ‌آید، کم باشد یا زیاد، نجس است و وضو را باطل می‌کند؛ زیرا رسول الله ﷺ دستور مطلق داد که زنان، خون حیض را بشویند و این دلالت بر نجس بودن آن دارد حتی مقدار اندکش نیز قابل چشم‌پوشی نیست و کم یا زیادش وضو را باطل می‌کند. اما خونی که از دیگر اعضای بدن خارج می‌شود، مانند بینی، دندان یا زخمی که به سبب آهن، شیشه و… ایجاد شده است، کم یا زیادش وضو را باطل نمی‌کند. این دیدگاه راجح و برگزیده است. بنا بر دیدگاه مشهور نزد علما این خون، نجس می‌باشد و واجب است شسته شود اما اگر اندک باشد، به خاطر دشواری دوری کردن از آن، قابل چشم‌پوشی می‌باشد، والله أعلم.

تعداد بازدید: 9

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم الدم الخارج من جسد الإنسان، سواء كان من الأنف أم غيره هل يعتبر نجسًا يجب غسل ما أصابه من الملابس وينقض الوضوء؟ وما الدم المسفوح الذي نُهينا عن أكله؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الدم المسفوح الذي نُهينا عن أكله هو الذي يخرج من الحيوان في حال حياته، مثل ما كانوا يفعلونه في الجاهلية؛ كان الرجل إذا جاع فَصَدَ عِرْقًا من بعيره وشرب دمه، فهذا هو المُحَرَّم، وكذلك الدم الذي يكون عند الذبح قبل أن تخرج الروح ، هذا هو الدم المحرم النجس، ودلالة القرآن عليه ظاهرة في عدة آيات من القرآن بأنه حرام:

ففي سورة الأنعام صرح الله تبارك وتعالى بأنه نجس، فإن قوله تعالى: ﴿ فَإِنَّهُ رِجْسٌ ﴾ [الأنعام: ١٤٥] يعود على الضمير المستتر في قوله: ﴿ إلا أن يكون ﴾ [الأنعام: ١٤٥]. وليس كما قيل يعود على الخنزير فقط، لو تأملت الآية وجدت أن هذا هو المتعين: ﴿ قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ ﴾ [الأنعام: ١٤٥]، أي: إن ذلك الشيء الذي اسْتُثني من الحل هو الذي يكون نجسًا، فالتعليل تعليل للحكم الذي يتضمن هذه الأمور الثلاثة وهذا أمر ظاهر لمن يتدبره، وليس من باب الخلاف: هل يعود الضمير إلى بعض المذكور أو إلى كل المذكور؟ بل هذا واضح؛ لأنه تعليل لحكم ينتظم ثلاثة أمور، هذا هو الدم المسفوح.

أما الدم الذي يبقى في الحيوان الحلال بعد تذكيته تذكية شرعية فإنه يكون طاهرا، حتى لو انفجر بعد فصده – فإن بعض العروق يكون فيها دم بعد الذبح، وبعد خروج الروح، بحيث إذا فَصَدتَها سال منها الدم- هذا الدم حلال وطاهر، وكذلك دم الكبد ودم القلب وما أشبهه، كله حلال وطاهر.

وأما الدم الخارج من الإنسان فإن كان من السبيلين؛ من القُبل أو الدبر فهو نجس وناقض للوضوء قل أم كثر؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم أمر النساء بغسل دم الحيض مطلقا، وهذا دليل على نجاسته، وأنه لا يُعْفَى عن يسيره، وهو كذلك، فهو نجس لا يُعفى عن يسيره، وناقض للوضوء؛ قليله أو كثيره. وأما الدم الخارج من بقية البدن؛ من الأنف، أو من السن، أو من جرح بحديدة، أو بزجاجة، أو ما أشبه ذلك، فإنه لا ينقض الوضوء؛ قل أو كثر، هذا هو القول الراجح. وأما نجاسته: فالمشهور عند أهل العلم أنه نجس، وأنه يجب غسله، إلا أنه يُعفى عن يسيره؛ لمشقة التحرز منه والله أعلم.