(۱۵۶۲) سوال: شیخ بزرگوار! همراه این نامه، تصاویری از کتاب «روش نماز» را برایتان ارسال می‌کنم که مؤلف در این کتاب درباره‌ی روش ادای نماز سخن می‌گوید. در ضمن بحث، درباره‌ی غسل هم مطالبی بیان شده است؛ نویسنده در این بخش پیرامون حالات وجوب غسل و فرایض و واجبات غسل می‌نویسد. وی از جمله واجبات غسل، نیت را ذکر می‌کند و اظهار می‌نماید که واجب است فرد به هنگام غسل، نیت غسل فرض را در قلب داشته باشد و این نیت را با زبان نیز تلفظ کند و بگوید: نیت کردم که غسل فرض را انجام دهم. وی می‌گوید: این کار، اشکالی ندارد و جایز است. اکنون سؤال، این است: آیا تلفظ نیت و جاری کردن آن بر زبان، جایز است؟ می‌دانیم که تلفظ نیت با زبان، بدعت می‌باشد، آیا این درست است؟ تمام این موارد در تصاویر ارسالی همراه که به نامه پیوست شده است، واضح می‌باشد. همچنین نویسنده گفته است که فرض دوم در غسل، شستن تمام بدن با آب است، نظر شما در این باره چیست؟
جواب:
این سؤال، طولانی است و کسی که این برنامه را گوش می‌دهد این مسئله را می‌داند. وی در ابتدای سؤال می‌گوید که ما را به خاطر الله À دوست دارد لذا از الله B که ما را به خاطر او دوست دارد می‌خواهم که وی را دوست بدارد. همچنین دعا نمود که توفیق و بالا رفتن درجات، نصیبمان شود و در پایان دعا گفت: إن شاء الله! شایسته نیست که وقتی انسان دعا می‌کند و چیزی را از الله B می‌خواهد (إن شاء الله) بگوید بلکه باید درخواستش را با قطعیت بیان نماید و رغبتش را بزرگ بشمارد زیرا هرگز هیچ کس نمی‌تواند الله B به انجام کاری اجبار و وادار کند! الله À می‌فرماید: {وَقَالَ رَبُّكُمْ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ} [الغافر: ۶۰] : (پروردگارتان فرمود: مرا به دعا فرا بخوانید و از من درخواست کنید تا برایتان اجابت کنم). الله B بندگان را به اجابت دعا و پذیرش درخواستشان وعده داده است لذا نیازی نیست که (إن شاء الله) گفته شود زیرا الله B هرگاه توفیق دعا کردن را بنده بدهد، دعایش را اجابت می‌کند؛ بدین صورت که همان درخواستش را برآورده می‌نماید یا بدی و شرّی را از او دور می‌گرداند یا پاداش دعایش را در آخرت برایش ذخیره می‌کند.
از رسول الله ﷺ ثابت است که فرمود: «لا يَقُولَنَّ أحدُكم: اللهمَ اغفر لي إن شئتَ، اللهم ارحمني إن شئتَ. لِيَعزِم المَسأَلَةَ، فإنه لا مُكرِهَ له»[۱] : (هرگز نگویید: ای الله! اگر خواستی مرا ببخش و بیامرز، ای الله! اگر خواستی به من رحم کن! شخص باید با جدیت دعا و درخواست کند زیرا هیچ کس نمی‌تواند الله را اجبار کند). اگر کسی بپرسد و بگوید: مگر از رسول الله ﷺ ثابت نیست که به شخص مریض می‌فرمود: «لا بأس طهورٌ إن شاء الله»[۲] : (مشکلی نیست، موجب پاکی است إن شاء الله). در پاسخ می‌گوییم: بله، ثابت است؛ اما روشن است که این سخن، دعا نیست بلکه خبر و امید دادن به طرف مقابل است و دعا نیست زیرا از آداب دعا این است که شخص در درخواست و طلب خویش، جدی و با اراده باشد و افراد زیادی از این عبارت استفاده می‌کنند.
بیان کردید که وقتی فرد وارد حمام می‌شود تا غسل نماید، رو به سمت قبله می‌کند؛ این سخن درست نیست زیرا تمام کسانی که روش غسل رسول الله ﷺ را روایت کرده‌اند، نگفته‌اند که ایشان هنگام غسل کردن رو به قبله می‌نموده است. اگر این کار مشروع بود، رسول الله ﷺ آن را با گفتار یا کردارش برای امت بیان می‌نمود لذا وقتی چنین چیزی را در سیرت و سنت رسول الله ﷺ نیافتیم با وجود این که سبب آن نیز وجود داشته است، دانستیم که مشروع نمی‌باشد.
قاعده‌ای که در این مسئله و دیگر مسائل برای انسان، سودمند است، از این قرار می‌باشد: (هر چیزی که سبب آن در زمان رسول الله ﷺ وجود داشته است و قول و فعلی برای آن تشریع نشده است، مشروع نیست) یعنی هیچ قول و فعلی برای آن مشروع نیست، از جمله: تلفظ کردن نیت عبادت با زبان؛ زیرا رسول الله ﷺ عبادت‌ها را انجام می‌داد و نیت را بر زبان جاری نمی‌کرد. اگر گفتن نیت با زبان، مشروع بود، قطعا رسول الله ﷺ آن را انجام می‌داد و عمل ایشان روایت می‌شد. رو نمودن به قبله در هنگام غسل نیز همین طور است و می‌گوییم: غسل نمودن در زمان رسول الله ﷺ وجود داشته است اما روایت نشده که ایشان در هنگام غسل به سمت قبله رو نموده باشد. اگر این کار، مشروع بود، حتما آن را انجام می‌داد و اگر انجام داده بود برای ما نیز روایت می‌شد.
[۱] صحیح بخاری: کتاب الدعوات، باب لیعزم المسألة فإنه لا مکره له، شماره (۶۳۳۹). صحیح مسلم: کتاب الذکر والدعاء والتوبة والإستغفار، باب العزم بالدعاء ولا یقل إن شئت، شماره (۲۶۷۹).
[۲] صحیح بخاری: کتاب المرضی، باب ما یقال للمریض وما یجیب، شماره (۵۶۶۲).
