(۱۴۳۷) سوال: اگر کسی خواندن شهادت را در وسط وضو فراموش کرد، آیا وضویش باطل می‌شود؟ اگر کسی در انجام وضو ترتیب کامل و درست را رعایت نکند، آیا وضویش باطل می‌شود؟

جواب:

شهادت چنان که ظاهر سؤال این برادر است در وسط وضو گفته نمی‌شود بلکه پس از پایان وضو گفته می‌شود؛ البته گفتن این شهادت، سنت است؛ زیرا رسول الله ﷺ فرمود: «ما مِنْ أَحدٍ يُسْبِغُ الوُضُوءَ ثُمَّ قَالَ: أَشْهدُ أَنْ لا إِله إِلاَّ اللَّه وحْدَه لا شَريكَ لهُ، وأَشْهدُ أَنَّ مُحمَّدًا عبْدُهُ وَرسُولُه، اللَّهُمَّ اجْعلْني من التَّوَّابِينَ واجْعلْني مِنَ المُتَطَهِّرِينَ إِلاَّ فُتِحَت لَهُ أَبْوابُ الجنَّةِ الثَّمَانِيَةُ يَدْخُلُ مِنْ أَيِّها شاءَ»[۱] : (هر کس وضوی کامل بگیرد سپس بگوید: «شهادت می‌دهم که هیچ معبود به حق جز الله وجود ندارد، یگانه است و هیچ شریکی ندارد و شهادت می‌دهم که محمد، بنده و پیامبر او است؛ ‌ای الله! مرا از توبه‌کنندگان قرار بده و مرا از پاکان قرار بده» دروازه‌های هشتگانه‌ی بهشت برایش گشوده می‌شود تا از هر کدام که بخواهد، وارد بهشت ‌شود). این شهادت که پس از پایان وضو گفته می‌شود، سنت است و واجب نیست.

کسی ‌که رعایت کردن ترتیب را در وضو گرفتن فراموش کند و عضوی را قبل از اولی بشوید، اگر عمدا چنین کرده باشد وضویش باطل می‌شود زیرا وقتی رسول الله ﷺ رو به کوه صفا ‌کرد و بر آن ایستاد، این آیه را خواند: {إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ} [البقرة: ۱۵۸] : (قطعا صفا و مروه از شعائر الله هستند). سپس فرمود: «أبدَأُ بِمَا بَدَأَ اللهُ بِهِ»[۲] : (با همان که الله آغاز نمود، آغاز می‌کنم). در روایت نسائی با لفظ امر آمده است: «إبدَؤوا بِمَا بَدَأَ اللهُ بِهِ»[۳] : (با همان که الله آغاز نمود، آغاز کنید).

اگر آیه‌ی وضو را بخوانیم می‌بینیم که الله B از شستن صورت شروع نموده، سپس شستن دست‌ها، سپس مسح سر و در پایان، شستن پاها را ذکر نموده است. بنابراین رعایت ترتیب بین این اعضای چهارگانه بر اساس آن چه الله B در کتابش بیان نموده است واجب می‌باشد؛ اما اگر ترتیب را فراموش کرده و رعایت نکرد، علما درباره‌ی حکم آن اختلاف ‌نظر دارند که آیا وضویش در این حالت، درست است یا خیر؟ به احتیاط نزدیک‌تر است که وضو از جایی که ترتیبش اشتباه شده را دوباره انجام دهد؛ برای مثال اگر کسی صورتش را شست، سپس سرش را مسح نمود سپس دستانش را شست، به او می‌گوییم: مسح سر را دوباره انجام بده زیرا در جای خودش انجام نشده است سپس پاهایت را بشوی و نیازی به تکرار وضو از اول نیست؛ زیرا وقتی بخواهی عضوی که ترتیب وضو را در آن رعایت نکرده‌ای را دوباره بشویی، همان عضو که مخالفت با ترتیب وضو در آن صورت گرفته و عضو بعدی را دوباره می‌شویی یا اگر سر باشد آن را مسح می‌کنی.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] صحیح مسلم: کتاب الحج، باب حجة النبی ﷺ، شماره (۱۲۱۸).

[۳] سنن نسائی: کتاب مناسک الحج، باب القول بعد رکعتی الطواف، شماره (۲۹۶۲).