(۱۳۶۷) حکم شرعی کوتاه‌ کردن طول ریش با قیچی در صورت ایجاد مزاحمت

(۱۳۶۷) سوال: من الحمدلله ریش می‌گذارم و سبیل را کوتاه می‌کنم اما با قیچی از جهت طولی ریشم را کوتاه می‌کنم و از روی ریش و از پایین آن، با تیغ کوتاه نمی‌کنم. این قسمت از ریشم را اگر کوتاه نکنم مرا اذیت می‌کند و نمی‌توانم آن را رها کنم؛ حکم این کار چیست؟

جواب:

سؤال این برادر از نظر شرعی، یک کار پسندیده که دستور به آن از جانب شرع ثابت شده و همچنین یک کار ناپسند را شامل می‌شود:

کار پسندیده‌اش این است که سبیل را کوتاه می‌کند؛ کوتاه کردن سبیل از فطرت است که الله B انسان را بر خوب دانستن آن سرشته است. این کار، کامل کننده‌ی طهارت و نظافت می‌باشد و رسول الله ﷺ نیز به این کار سفارش نموده است.

کار ناپسندش این است که قسمتی از ریش خود را کوتاه می‌کند؛ این ‌کار با دستور رسول الله ﷺ مخالفت دارد زیرا ایشان برای مخالفت با مجوسیان[۱] و مشرکان[۲]، به بلند گذاشتن ریش دستور داده است. وقتی انجام این کار، مخالفت با دستور رسول الله ﷺ باشد، شایسته نیست که مؤمن این ‌کار را انجام دهد؛ زیرا الله B فرمود: {وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا} [الأحزاب: ۳۶] : (هیچ مرد و زن مؤمن، هرگاه الله و پیامبرش چیزی را حکم کنند، اختیاری از خود ندارند و هر کس از الله و پیامبرش نافرمانی کند، به گمراهی آشکاری دچار شده است).

مسئله اینجا است که برخی مردم گمان می‌کنند که دستور به گذاشتن ریش، فقط برای مخالفت با مجوسیان و مشرکان است و می‌گویند: امروزه برخی از مشرکان هم ریش می‌گذارند لذا ریش گذاشتن، مخالفت با مشرکان نمی‌شود! باید گفت: این مسئله فقط علت ریش گذاشتن نیست بلکه علت دیگری نیز دارد که همان: از جمله فطرت بودن ریش گذاشتن است؛ همان طور نزد امام مسلم از رسول الله ﷺ ثابت است که فرمود: «عشر من الفطرة» : (ده چیز از فطرت است) و از جمله آن ده مورد، بلند گذاشتن ریش را ذکر کرد.[۳] بنابراین ریش گذاشتن از فطرت می‌باشد.

همچنین وقتی برای مخالفت با مشرکان، به ما دستور داده شده که ریش بگذاریم، اگر مشرکان هم مانند ما ریش گذاشتند، نباید این کار را ترک کنیم؛ زیرا وقتی آن‌ها ریش می‌گذارند، در حالت دوم خود را شبیه ما کرده‌اند. اصل بر این است که مأمور به مخالفت با آنان در وقت تشریع هستیم که ریش بگذاریم؛ هر چند این مقوله که امروزه همه‌ی مشرکان ریش می‌گذارند را نیز نمی‌پذیریم چنان که واقع نیز شاهد این قضیه است.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أنا -والحمد لله- أعفي لحيتي، وأقص من شاربي، غير أنني أقص من طول لحيتي بالمقص، ولا أخُذُ منها شيئًا بالموسى، لا من أعلاها، ولا من أسفلها، مع أن الشعر الذي أقصه إذا تركته يضايقني، ولا أستطيع تركه. فما الحكم؟

فأجاب رحمه الله تعالى: سؤال الأخ هذا يتضمن أمرًا محمودًا ثَبَت الأمر به من قبل الشارع، وأمرًا غير محمود.

أما الأمر المحمود فكونه يقص من شاربه، فإنَّ قص الشارب من الفطرة التي فطر الله العباد على استحسانها، وعلى أنها مُكملة للطهارة والنظافة، وهي أيضًا مما أمر به النبي صلى الله عليه وسلم.

وأما الأمر غير المحمود فكونه يأخذ من لحيته، فإن أخذه من

لحيته مخالف لأمر النبي صلى الله عليه وسلم حيث أمر بإعفاء اللحية مخالفة للمجوس، والمشركين، وإذا كان في هذا مخالفة للنبي صلى الله عليه وسلم فإنه لا ينبغي للمؤمن أن يفعله؛ لقول الله تعالى: ﴿ وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا ﴾ [الأحزاب:36].

وهاهنا مسألة؛ وهي: أن بعض الناس يظنون أن الأمر بإعفاء اللحى من أجل مخالفة المجوس والمشركين ويقولون إن من المشركين اليوم من يُعفي لحيته، وعلى هذا فلا يكون في إعفائها مخالفة لهم. فنقول: ليس هذا فقط هو العلة في الأمر بإعفاء اللحية، بل هناك علة أخرى، وهي: أنها من الفطرة، كما ثبت ذلك عن النبي صلى الله عليه وسلم فيما رواه مسلم أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «عشر من الفطرة»، وذكر منها إعفاء اللحية. وعلى هذا فإعفاء اللحية من الفطرة.

ثم إن كوننا يُشْرَع لنا هذا العمل من أجل مخالفة المشركين في الأصل لا يقتضي ! إذا وافقونا عليه في النهاية أن نَدَعَهُ نحن؛ لأنهم إذا أعفوا لحاهم فهم الذين تشبهوا بنا في ثاني الحال؛ لأن الأصل أننا مأمورون بمخالفتهم حين التشريع، على أننا لا نُسلّم أن كل المشركين اليوم يُعفُون لحاهم، كما هو الواقع والمشاهد.