(۱۱۶۸) نظر شیخ در مورد دو حدیث موجود در سوال

(۱۱۶۸) سوال: صحت این دو حدیث تا چه اندازه است: حدیث اول: «نظافت جزئی از ایمان است»،^[۱] و حدیث دیگر: «هر کس دستمزد بگیرد، الله او را با عمل، محاسبه می‌کند»^[۲]؟

جواب:

حدیث دومی که نمی‌دانم اصلی داشته باشد. وقتی انسان نمی‌داند آیا یک حدیث از رسول اللهﷺ است یا خیر، جایز نیست آن را به ایشان ﷺ نسبت دهد تا اینکه یقین حاصل کند.

اما حدیث اول: «النَّظافةُ مِن الإيمانِ» حدیثی ضعیف است که گر چه نزد مردم مشهور می‌باشد، اما صحت آن از رسول اللهﷺ به ثبوت نرسیده است. ولی بدون شک دین اسلام به هر چیزی که خیر و مصلحت انسان در آن باشد، دستور می‌دهد. یکی از این مسائل، نظافت است. چون نظافت بدن و لباس و مسکن یکی از اموری است که در عرف پسندیده است و با شرع منافاتی ندارد. هر چیزی که عرفاً پسندیده باشد و با شریعت هم منافاتی نداشته باشد، امر مطلوبی به حساب می‌آید که خوب است انسان خود را به آن آراسته کند. حتی رسول اللهﷺ در مورد روز جمعه می‌فرماید: «اگر برای این روز – جمعه – غسل می‌کردید خوب بود».^[۳]

شکی نیست که غسل کردن برای جمعه نوعی نظافت است. چون روز جمعه مردم زیادی در یک مکان گرد می‌آیند و این گرد آمدن موجب عرق می‌شود و بوی بدی به وجود می‌آید. خصوصا در ایام تابستان و قبل از اینکه کولر اختراع شود. در هر حال نظافت در شرع و عرف پسندیده است. اما نسبت دادن این حدیث را به رسول اللهﷺ درست نیست. چون حدیث ضعیف است و نمی‌شود آن را به رسول اللهﷺ نسبت داد.

***

^[۱] روایت طبرانی در «معجم الأوسط»، (ج۷، ص۲۱۵، حدیث شماره۷۳۱۱)، با لفظ: «تَخَلَّلُوا ، فَإِنَّهُ نظافةٌ ، وَالنَّظَافَةُ تَدْعُو إِلَى الإِيمَانِ ، وَالإِيمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِي الْجَنَّةِ»، و ملا علی قاری آن را در کتاب «الموضوعات الکبری» (ص۹۱، شماره۳۴۳) می‌آورد و می‌گوید: سند آن بسیار ضعیف است. لفظ آن چنین است: «النَّظافةُ مِن الإيمانِ».

^[۲]جایی آن را پیدا نکردم. لفظ عربی چنین است: «من أخذ الأجرة حاسبه الله بالعمل».

^[۳]صحیح بخاری: کتاب الجمعة، باب من أین تؤتی الجمعة و علی من تجب، حدیث شماره (۸۶۰). صحیح مسلم: کتاب الجمعة، باب وجوب غسل الجمعة علی کل بالغ من الرجال و بیان ما أمروا به، حدیث شماره (۸۴۷)، از ام المؤمنین عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا با این لفظ: «لَوْ أَنَّكُمْ ‌تَطَهَّرْتُمْ ‌لِيَوْمِكُمْ هَذَا».

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما مدى صحة هذين الحديثين: الحديث الأول: «النظافة من الإيمان». والحديث الآخر: «من أخذ الأجرة حاسبه الله بالعمل»؟

فأجاب رحمه الله تعالى: أما الحديث الثاني فلا أعلم له أصلا، وإذا كان الإنسان لا يعلم للحديث أصلا عن رسول الله صلى الله عليه وسلم فإنه لا يجوز أن ينسبه إليه حتى يتيقن.

وأما الحديث الأول: «النظافة من الإيمان» فإن هذا الحديث ضعيف لا يصح عن النبي صلى الله عليه وسلم وإن كان مشهورًا عند الناس، ولكن لا شك أن الدين الإسلامي يأمر بكل ما فيه الخير والمصلحة للإنسان، ومن ذلك النظافة، فإن النظافة في البدن والملبس والمسكن من الأمور المحمودة عُرْفًا التي لا تنافي الشرع، وما كان محمودًا عُرْفًا ولا ينافي الشرع فإنه من الأمور المطلوبة التي ينبغي للإنسان أن يَتَّصِف بها، بل إن النبي – عليه الصلاة والسلام- قال في يوم الجمعة: «لو تطهرتم ليومكم هذا».

والاغتسال للجمعة لا شك أنه نوع من النظافة؛ لأن الجمعة يحصل بها اجتماع الناس كثيرًا في مكان واحد، ويحصل لهم من العرق ما قد تكون فيه رائحة كريهة، ولا سيما في أيام الصيف، وقبل أن توجد هذه المكيفات التي تمنع من شدة الحرارة. على كل حال النظافة أمر محمود شرعًا وعُرْفًا، وأما إضافة هذا الحديث إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فإنه حديث ضعيف، لا يضاف إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم.