(۱۱۰۹) سوال: آیا این روایت از پیامبرﷺ درست است؟ «موذن هنگامی که (حيّ على الصلاة)، و (حيّ على الفلاح) می‌گوید، به سمت راست و به سمت چپ بچرخد»؟[۱]
جواب:
بله سنت است که مؤذن هنگام گفتن «حي الصلاة» و «حي على الفلاح» به سمت راست و چپ بچرخد. زیرا اذان بلال در زمان پیامبرﷺ این گونه بوده است. اما علما در این اختلاف دارند که آیا در هنگام گفتن «حی علی الصلاة»، بار اول سرش را به راست و بار دوم سرش را به چپ بچرخاند؟ همچنین «حی علی الفلاح» را نیز یک بار با چرخاندن سر به راست و بار دیگر با چرخاندن سر به چپ بگوید؟ یا اینکه «حى علی الصلاة» را دو بار با چرخاندن سر به سمت راست و «حی على فلاح» را دو بار با چرخاندن سر به سمت چپ بگوید؟
معروف و مشهور و معمول این است که «حي على الصلاة» را هر دو بار به سمت راست و «حی على الفلاح» را هر دو بار به سمت چپ بگوید. البته این برای وقتی است که موذن اذان را بدون هیچ واسطه‌ای و فقط با صدای خود می‌گوید.
اما امروزه بیشتر موذنین، اذان را در میکروفون می‌گویند و دیگر نیازی نیست به این طرف و آن طرف بچرخند. زیرا قبلا که سر را به راست و چپ می‌چرخاندند برای این بود تا آنهایی که در سمت راست و چپ قرار دارند، اذان را بشنوند. ولی امروزه با استفاده از میکروفون و بلندگوهایی که در مناره و در جهت راست و چپ و رو به قبله و پشت به قبله وجود دارند، نیازی به چرخیدن نیست و اگر بچرخد، از میکروفون فاصله می‌گیرد و صدایش تغییر می‌کند. اما اگر رو به میکروفون و روبه قبله بایستد، نیاز به چرخیدن نیست.
اما آیا در هنگام اذان، دو انگشتش را در گوش‌هایش دهد؟ جواب: بله، زیرا قرار دادن انگشتان در دو گوش باعث زیبا شدن صوت موذن می‌شود. چون قسمت کمی از صدا، از گوش خارج می‌شود و وقتی انگشتانش را در گوشش قرار دهد، برای زیبایی و صاف شدن صدا بهتر است.
***
[۱] صحیح بخاری: کتاب الأذان، باب هل یتبع المؤذن فاه ههنا و ههنا و هل یلتفت فی الأذان؟ حدیث شماره (۶۰۸). صحیح مسلم: کتاب الصلاة، باب سترة المصلی، حدیث شماره (۵۰۳). از ابو جحیفه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «وَأَذَّنَ بِلَالٌ. قَالَ فَجَعَلْتُ أَتَتَبَّعُ فاه ههنا وَهَهُنَا (يَقُولُ: يَمِينًا وَشِمَالًا) يَقُولُ: حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ».
