(۷۱۸) سوال: حکم اسلام در مورد کالبد شکافی جسد مردگان برای تشریح چیست؟ چنان که می‌دانید این کار در دانشکده‌های پزشکی مرسوم است.
جواب:
شکی نیست که تشریح میت مسلمان جایز نیست. چون حرمت او پس از مرگ، مثل حرمتش در زمان حیات است. ابو داود در حدیثی با سند صحیح از رسول اللهﷺ روایت کرده که: «شکستن استخوان مرده مانند شکستن استخوانش در زمان حیات است».[۱] این حدیث دلالت دارد که تعرض به میت با تشریح جسد یا شکستن استخوان و امثال آن، حرام است.
اما آن کس که حرمت ندارد، جای ملاحظه دارد؛ می‌شود گفت: تشریحش حرام است. زیرا رسول اللهﷺ فرموده‌اند: «مُثله نکنید».[۲] نیز می‌شود گفت: تشریحش جایز است، چون به قصد مثله کردن نیست، بلکه برای مصلحت است. فرق است بین اینکه هدف از تشریح، مثله کردن و دل خنک کردن باشد، یا اینکه به خاطر مصلحتی باشد و نه برای دل خنک کرد. والله اعلم.
***
[۱] مسند احمد: (ج۶، ص۱۰۰). سنن ابوداود: کتاب الجنائز، باب الحفاریجد العظم، حدیث شماره (۳۲۰۷). سنن ابن ماجه: کتاب الجنائز، باب النهی عن کسر عظام المیت، حدیث شماره (۱۶۱۶)، از ام المومنین عایشه رضی الله عنها با این لفظ: «كَسْرُ عَظْمِ الْمَيِّتِ كَكَسْرِهِ حَيًّا».
[۲] مسند احمد: (ج۴، ص۲۴۰)، از یعلی بن مُرَّة ثقفی رضی الله عنه با این لفظ: «لَا تُمَثِّلُوا».
