(۶۴۷) سوال: خانمی پرسیده: مفیدترین کتاب‌هایی که یک مسلمان باید آنها را تهیه کرده و بخواند، چه کتاب‌هایی هستند؟
جواب:
بهترین کتابی که یک مسلمان واجب است آن را تهیه کند، قرآن است که باید به آن عنایت نموده و در آن تدبر کند تا به منظوری که قصد رساندش را دارد، برسد. این کار نیز فقط با مراجعه به کتاب‌های تفسیری امکان پذیر است. تفاسیری که توسط علمای مورد اعتماد در علم و امانت، تالیف شده‌اند. مانند تفسیر ابن کثیر و تفسیر شیخ عبدالرحمن بن ناصر سعدی و تفسیر شیخ ابوبکر جزایری و دیگر علمایی که علم و امانتشان مشهود است.
سپس یادگیری معانی قرآن از زبان علمایی که در علم و امانتشان مورد اعتماند. این یادگیری می‌تواند هم به صورت مستقیم و هم از طریق گوش دادن به نوارهای صوتی آنها انجام گیرد؛ زیرا قرآن نازل شده که تلاوت شده و از تلاوتش برکت حاصل گردد و از طریق تلاوت، اجر و پاداش نصیب انسان شود. همچنین نازل شده تا در آن تدبر نموده، از آن پند و عبرت گرفته شود. الله تعالی می‌فرماید: {كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ} [ص: ۲۹]: (کتاب پر خير و برکتی که آن را برای تو نازل کردیم تا در آياتش بينديشند و خردمندان پند گيرند).
از این رو مسلمانان را توصیه می‌کنم که حتما در قرآن تدبر کرده، معنی آن را فهمیده و سپس به آن عمل نمایند. عمل به قرآن این است که خبرهای ذکر شده در آن را تصدیق نموده، در مقابل اوامرش سر تسلیم فرود آورده و هر آنچه را که در قرآن به آن امر شده، انجام داده و از انجام هر کاری که قرآن از آن نهی نموده، خودداری ورزند.
پس از قرآن، مسلمان باید کتاب‌هایی را تهیه کند که احادیث صحیح رسول اللهﷺ را در خود گرد آورده است. اما همان طور که می‌دانید، سنت بسیار گسترده بوده و احاطه داشتن بر آن مشکل است. اما کتاب‌هایی هستند که برخی از آنها فقط احادیث صحیح را ذکر کرده‌اند؛ مانند کتاب (عمدة الاحکام). برخی نیز آنچه در صحیحین و دیگر کتب آمده را گرد آورده و در کنارش، درجه‌ی حدیث را ذکر نموده و مشخص کرده‌اند کدام حدیث، صحیح است و کدام ضعیف و یا حسن؛ مثل کتاب: (بلوغ المرام).
بعد از آن کتاب‌هایی که به توحید و عقیده‌ی صحیح می‌پردازند را تهیه کند؛ مانند (کتاب التوحید) تالیف شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب و کتاب (العقیدة الواسطیة) تالیف شیخ الاسلام احمد بن تیمیه.
سپس کتاب‌های فقهی را می‌تواند تهیه کند. یکی از بهترین کتاب‌های فقهی که در مذهب امام احمد نوشته شده، کتاب (الروض المربع شرح زاد المستقنع) است. همچنین اصل این کتاب یعنی (زاد السمتقنع) و کتاب‌هایی که در شرح و یا تعلیق بر این کتاب مختصر نوشته شده، مفید هستند.
اما در علم نحو انسان باید از آسان‌ترین کتاب شروع کند؛ مانند کتاب (الآجرومیه). بعضی از علما می‌گویند: بعد از (آجرومیه)، کتاب (قطر الندی) و سپس (الفیّة) ابن مالک خوانده شود. اما به نظر من نیازی نیست هم قطر الندی و هم الفیه خوانده شود؛ بلکه اگر به یکی از آنها بسنده شود، کافیست.
***
