(۵۱۰) سوال: محبت به خاطر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ چگونه است؟

جواب:

بدین صورت است که فرد را به خاطر عبادت‌کار بودن و نیکوکار بودنش دوست داشته باشید، نه به خاطر مال، پیوند خویشاوندی، اخلاق خوب، ظاهر و چهره و… ؛ بلکه فقط او را به خاطر دین‌داری و تقوای وی دوست داشته باشید. این محبت به خاطر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که در این حالت، متوجه خواهید شد که هر یک از شما دو طرف، دیگری را در طاعت و عبادت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کمک می‌کند. در حدیث صحیح از ابو هريره رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ ثابت است که پیامبر ﷺ فرمود: «سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللَّهُ في ظِلِّهِ يَوْمَ لا ظِلَّ إلَّا ظِلُّهُ: إِمامٌ عادِلٌ، وشابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ اللَّه تَعالى، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ في المَسَاجِدِ، وَرَجُلانِ تَحَابَّا في اللَّه: اجتَمَعا عَلَيهِ، وتَفَرَّقَا عَلَيهِ، وَرَجُلٌ دَعَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ، وَجَمَالٍ فَقَالَ: إِنِّي أَخافُ اللَّه، ورَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فأَخْفَاها، حتَّى لا تَعْلَمَ شِمالُهُ مَا تُنْفِقُ يَمِينهُ، ورَجُلٌ ذَكَرَ اللَّه خالِيًا فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ»^۱ : (هفت نفر هستند که در روزی که هیچ سایه‌ای جز سایه‌ی الله نیست، آنان را زیر سایه‌اش قرار می‌دهد: حاکم عادل، جوانی که در عبادت الله پرورش یافته باشد، مردی که قلبش به مسجد وابسته است، دو نفری که به خاطر الله هم‌دیگر را دوست دارند و به خاطر او جمع می‌شوند و به خاطر او جدا می‌گردند، مردی که زنی صاحب مقام و زیبا او را به سوی خود بخواند و او بگوید: من از الله می‌ترسم، فردی که پنهانی صدقه می‌دهد؛ چنان که دست چپش متوجه نمی‌شود دست راستش چه انفاق کرده است و مردی که در خلوت، الله را یاد می‌‌کند و چشمانش از اشک، لبریز شود) نکته‌ی مورد نظر در این حدیث، این عبارت است: «رَجُلانِ تَحَابَّا في اللَّه: اجتَمَعا عَلَيهِ، وتَفَرَّقَا عَلَيهِ»: (دو نفری که به خاطر الله هم‌دیگر را دوست دارند و به خاطر او جمع می‌شوند و به خاطر او جدا می‌گردند).

 اما تمام مسلمانان و به ویژه بانوان را هشدار می‌دهم که محبت به  الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ تبدیل به محبت همراه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نشود؛ زیرا برخی مردم آن‌ قدر در محبت به خاطر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ زیاده‌روی می‌کنند که محبتشان در دل، بیش از محبت به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌شود؛ زیرا در قلب و بر زبان خود، همیشه از آن شخص یاد می‌کنند، با یاد محبوبشان می‌خوابند و بیدار می‌شوند و هر جا بروند و بازگردند به یاد محبوب خویش هستند که بدین ترتیب یاد آن محبوب، وی را از یاد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ غافل می‌کند؛ این شرك در محبت است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَمِنْ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ الله أَندَاداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ} [البقره: ۱۶۵]: (برخی از مردم، کسانی غیر از الله را برمی‌گزینند که آنان را همانند الله دوست می‌دارند).

واقعا جای تأسف است که مثلا زنی هم‌کلاسی، همکار، معلم یا فرد دیگری را چنان دوست بدارد که تمام فکر، عقل و دلشان را فرا گرفته و دائماً به یادش هستند؛ آن‌چنان که به سبب وی یاد و ذكر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را فراموش می‌کنند که البته این رفتار، اشتباه و خطرناک است.

واجب است هرگاه شخصی به این درد و بیماری دچار شد، تمام تلاش خود را برای درمان آن به کار گیرد؛ اما حال که کار به این‌جا رسیده، راه درمان چیست؟

راه درمان به این صورت است:

اول: باید به یاد داشته باشد که محبت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از هر چیز دیگر برتر است و باید قلبش را متوجه محبت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نماید. آن‌چه موجب تقویت محبت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در قلب بنده می‌شود، پایبندی به ذكر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ، تلاوت زیاد قرآن، انجام زیاد کارهای نیک و روی‌گردانی از شهوت و هوای نفس است.

دوم: باید مقداری از این کسی که محبتش در قلب وی تا این اندازه زیاد شده، دوری کند و خود را به کار دیگری مشغول سازد؛ اگر فایده‌ای نداشت، ارتباطش را به طور کامل با او قطع نماید تا آن محبت، آرام شود، حرارتش فروکش کند و به محبت معمولی بازگردد.

به دلیل شیوع این مسئله دوست داشتم یادآوری کنم هشیار باشید که محبت به خاطر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به حدی نرسد که تبدیل به محبت به همراه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شود زیرا این نوعی از شرک در محبت است.

***

1. صحیح مسلم: كتاب الأذان باب من جلس في المسجد ينتظر الصلاة وفضل المساجد، شماره (٦٦٠) / همچنین: كتاب الكسوف، باب فضل إخفاء الصدقة، شماره (۱۰۳۱). ↩︎