(۵۰۴) حکم توسل به جاه و مقام اولیاء و صالحان

(۵۰۴) سوال: برخی از مردم در هنگام دعا و درخواست از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌گویند: “به جاه و مقام اولیاء و صالحان در نزد خودت دعای ما را اجابت کن”. آیا این کار، قرار دادن واسطه‌ بین بنده و پروردگارش به شمار می‌رود؟

جواب:

شایسته است بدانیم که یک وسیله، زمانی به عنوان وسیله گرفته می‌شود که وسیله بودن آن حقیقتا از نظر شرعی یا در واقعیت، اثبات شده باشد؛ اما گرفتن امری که در شرع به عنوان وسیله اثبات نشده، کاری لغو و بلکه نوعی شرک است؛ زیرا اثبات سببی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن ‌را سبب قرار نداده است به معنای شراکت با الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در حکم یا تشریع او است لذا هر کس چیزی را سبب قرار دهد که سبب بودنش از نظر شرع و واقع، ثابت نشده باشد، به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شرک ورزیده است زیرا چیزی که سبب نیست را سبب قرار داده است.

لذا باید در نظر داشته باشیم که: آیا وسیله بودن توسل به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ با جاه و مقام اولياء، پیامبران و صالحان در شرع، ثابت شده است؟ جواب: خیر، ثابت نیست لذا به هر کسی که سخن ما را می‌شنود می‌گوییم: اگر کسی دلیل شرعی از پیامبر ﷺ، صحابه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم یا تابعين که به نیکی از صحابه پیروی کرده‌اند، دلیلی برای اثبات مشروع بودن توسل به جاه و مقام دارد، آن ‌را به این آدرس (رادیو کشور عربستان سعودی، برنامه‌ی نور علی الدرب) ارائه دهد و ما نیز با الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ عهد می‌بندیم و از او یاری می‌خواهیم که هرگاه دلیل شرعی به ما برسد از آن پیروی خواهیم کرد؛ زیرا چنین بر ما واجب است لذا اگر کسی دلیلی بر مشروعیت توسل به جاه دارد، لطف کند و آن را ارائه دهد که ما بدان پایبند و از آن شخص، سپاس‌گزار خواهیم بود.

اما اگر دلیل شرعی بر مشروعیت توسل به جاه، وجود نداشت (که واقع نیز چنین است زیرا هیچ دلیلی بر مشروعیت آن نمی‌دانم) آیا از نظر واقع، جاه و مقام، وسیله است؟ جواب: خیر، زیرا مقام و جایگاه در نزد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فقط برای خود صاحب مقام فایده دارد لذا اگر کسی نزد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ جاه و منزلت داشته باشد فقط خود آن شخص از آن سود می‌برد اما جاه و منزلت وی به دیگران ارتباطی ندارد تا برایشان سود داشته باشد! بنابراین جاه و منزلت از نظر واقع نیز وسیله نیست. وقتی جاه و مقام از نظر شرع و واقع، وسیله نیست، گرفتن آن به عنوان وسیله و توسل به آن جایز نیست. در نتیجه گفتن چنین عبارتی حرام است که شخص بگوید: “اللّهُمَّ إنِّي أسألُكَ بِجَاهِ النبیِّ ﷺ“: (ای الله! من با توسل به جاه پیامبر ﷺ از تو می‌خواهم) زیرا سبب شرعی یا سبب واقعی نیست و وقتی چنین باشد وسیله قرار دادن آن، نوعی شرک به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است.

به جای این که بگوید: (با توسل به جاه پیامبر ﷺ یا ولیّ از تو می‌خواهم)، باید بگوید: “اللّهُمَّ إنِّي أسألُكَ بِرَحمَتِكَ، أسألُكَ بِفَضلِكَ، أسألُكَ بِإحسَانِكَ“: (ای الله! من با توسل به رحمت، فضل و احسانت از تو درخواست می‌کنم). این‌گونه بهتر است؛ زیرا فضل الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و احسان و رحمتش از جاه و مقام هر کسی در نزد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ، کامل‌تر، بزرگ‌تر و سودمندتر است لذا اگر به فضل و رحمت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ یا دیگر صفاتش متوسل شوی، بدون شک بهتر، سودمندتر و به اجابت نیز نزدیک‌تر است.

***

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة من العراق: هناك قسم من الناس عندما يدعون الله يقولون: ربنا بجاههم عندك أي جاه الأولياء والصالحين، هل يعتبر واسطة هذا الدعاء بين العبد وربه؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: ينبغي أن نعرف أن الوسيلة إنما تتخذ وسيلة إذا كانت وسيلة حقيقية، سواء ثبت كونها حقيقية بالشرع أم بالواقع، أما اتخاذ وسيلة لم يثبت أنها وسيلة في الشرع، ولا في الواقع، فإن هذا من اللغو، بل نوع من الشرك؛ لأن إثبات أن هذا الشيء سبب، والله تعالى لم يجعله سببا، معناه: تشريك مع الله تعالى في قضائه أو شرعه فكل من أثبت سببا لم يثبت كونه سببًا، لا باعتبار الواقع، ولا باعتبار الشرع، فقد أشرك بالله -سبحانه وتعالى-؛ حيث جعل ما ليس سببا جعله سببًا.

فلننظر: هل جاء التوسل إلى الله -سبحانه وتعالى- بجاه الأولياء والأنبياء والصالحين في الشرع أنه وسيلة؟ الجواب: لا، ونحن نقول لكل من يسمع: إذا كان لديه دليل من الشرع من النبي -عليه الصلاة والسلام- أو من الصحابة، أو التابعين لهم بإحسان، على أن التوسل بالجاه مشروع، فليأتِ به على هذا العنوان: نور على الدرب في إذاعة المملكة العربية السعودية، ونحن نعاهد الله -سبحانه وتعالى- ونسأله العون على أنه متى جاءنا دليل شرعي ثابت فإننا سنتبعه؛ لأن ذلك هو الفرض علينا، فإذا كان عند أحد من الناس أن التوسل بالجاه مشروع فليتفضَّل به، فإننا به آخذون، ولما أسداه إلينا شاكرون.

وإذا لم يكن دليل من الشرع والأمر كذلك، فإنني لا أعلم أبدا أن التوسل بالجاه أمر مشروع فهل يكون الجاه وسيلة بحسب الواقع؟ الجواب: لا؛ لأن الجاه عند الله إنما ينتفع به من له جاه فقط، أما غيره فأي نفع له؟ فإذا كان هذا الرجل له جاه عند الله -سبحانه وتعالى – فالذي ينتفع بهذا الجاه هو الرجل نفسه، أما أنا فأي نفع لي بجاهه هو، لذلك ليس الجاه وسيلة بحسب الواقع أيضًا، فإذا لم يكن الجاه وسيلة، لا بحسب الشرع، ولا بحسب الواقع، لم يجز أن يتخذ وسيلة، وعلى هذا فيحرم على الإنسان أن يقول: اللهم إني أسألك بجاه النبي صلى الله عليه وسلم أو بجاه فلان أو فلان ممن يزعمونهم أولياء؛ لأن ذلك ليس سببا شرعيا ، ولا سبباً واقعياً، وإذا كان سببا غير شرعي ولا واقعي فإن إثبات كونه سببًا نَوْعٌ من الإشراك بالله -عز وجل-.

ولكن بدلا من أن يقول: أسألك بجاه النبي صلى الله عليه وسلم أو بجاه الولي. يقول: اللهم إني أسألك برحمتك، وأسألك بفضلك، وأسألك بإحسانك. فهذا أفضل؛ لأن فضل الله وإحسانه ورحمته أشمل وأعم وأنفع للإنسان من جاءِ رجل عند الله -عز وجل-، فكونك تسأل بفضل الله ورحمته، وما أشبه ذلك من صفات الله سبحانه وتعالى التي تتوسل بها إليه، هذا أفضل بلا شك، وأنفع للنفس، وأقرب إلى الإجابة.