(۴۶۸) حکم جشن شب اسراء و معراج

(۴۶۸) سوال: ما هر سال در سودان، شب اسراء و معراج را جشن می‌گیریم. آیا این جشن، پایه و اساسی در قرآن و سنت پاک رسول الله ﷺ دارد یا در زمان خلفای راشدین یا تابعین آن را انجام داده‌اند؟

جواب:

این جشن، هیچ پایه و اصلی از كتاب الله، سنت رسول الله ﷺ و زمان خلفای راشدین رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم ندارد بلکه اصل در قرآن و سنت، این بدعت را مردود می‌شمارد؛ زیرا کسانی که افرادی را برای خود بر می‌گزینند که شریعتی غیر از دين الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را برایشان ایجاد می‌کنند، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کردار آنان را منکر و ناپسند دانسته و آن را شرک می‌خواند، همان طور که می‌فرماید: {أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ} [الشوری: ۲۱]: (آیا شریکانی دارند که چیزهایی را در دین برایشان تشریع می‌کنند که الله اجازه‌ی آن‌ را نداده است؟) رسول الله ﷺ نیز چنین فرمود: «مَن عَمِلَ عَمَلاً لَيسَ عَلَيهِ أمرُنَا فَهُوَ رَدٌّ»: (هر کس عملی انجام دهد که در دستور و دین ما بر آن نیست، آن عمل وی مردود است). جشن شب معراج، فرمان الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و فرمان رسول الله ﷺ بر آن نیست؛ همچنین پیامبر ﷺ امتش را هشدار داده و هر جمعه بر منبر می‌گفت: «أما بعد، فَإِنَّ خَيْرَ اَلْحَدِيثِ كِتَابُ اَللَّهِ وَ خَيْرَ اَلْهَدْيِ هَدْيُ مُحَمَّدٍ وَ شَرَّ اَلْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَ كُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ»^۱ : (بهترین سخن، کتاب الله است و بهترین هدایت، هدایت و راهنمایی محمد است؛ بدترین کارها، نوآوری‌ها است و هر بدعتی، گمراهی است) عبارت «كل بدعة» جمله‌ای عام و شامل است که معنای عموم را می‌رساند زیرا با «كل»: (هر، همه) شروع شده که از قوی‌ترین عبارت‌های تأکید بر عام بودن یک مطلب است و پیامبر ﷺ نیز هیچ بدعتی را استثنا نکرد و فرمود: هر بدعتی، گمراهی است.

جشن گرفتن شب معراج از بدعت‌هایی است که در زمان رسول الله ﷺ و خلفای راشدين که ملزم به پیروی از آنان هستیم، وجود نداشته است؛ بنابراین بر مسلمانان واجب است از آن دوری کنند و به مغز و درون اهمیت بدهند و از تظاهر بپرهیزند. اگر قصد تعظیم و بزرگداشت حقیقی رسول ﷺ را دارند، تعظیم او با پایبندی به شریعت وی و رعایت ادب با ایشان محقق می‌شود. رعایت ادب و پیروی کامل از رسول الله ﷺ زمانی عملی می‌شود که مسلمان، پایبند شریعت او باشد و با چیزی که در شریعت محمد ﷺ ثابت نیست به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ تقرب نجوید.

بنابراین می‌گوییم: این جشن، یک بدعت است که دوری کردن و هشدار دادن دیگران از آن، واجب است. همچنین تاریخ رخداد شب معراج، اثبات نشده است و نزدیک‌ترین دیدگاه به صحت، این است که در ماه ربيع الأول بوده است که البته همین دیدگاه نیز قابل اعتماد نیست و چنان که امروزه بین مردم، مشهور است در ماه رجب نیست. بنابراین وقوع معراج در شب بیست و هفتم رجب از نظر تاریخی درست نیست همان طور که از نظر شرعی نیز صحیح نیست و شایسته است که می‌بایست انسان مؤمن، مبنای کارهایش را بر حقیقت‌ها قرار دهد، نه بر گمانه‌زنی و خیالات.

***

صحیح مسلم: كتاب صلاة المسافرين وقصرها، باب تخفيف الصلاة والخطبة، شماره (٨٦٧). ↩︎

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من السودان من مدينة السوكي يقول: بالنسبة للاحتفال في ليلة الإسراء والمعراج فهنا في السودان نحتفل -أو يحتفلون – في ليلة الإسراء والمعراج في كل عام فهل هذا الاحتفال له أصل من كتاب الله، ومن سنة رسوله الطاهرة، أو في عهد خلفائه الراشدين، أو في زمن التابعين؟

فأجاب -رحمه الله تعالى -: ليس لهذا الاحتفال أصل في كتاب الله، ولا في سنة رسوله ولا في عهد خلفائه الراشدين -رضوان الله عليهم-، وإنما الأصل في كتاب الله وسنة رسوله صلى الله عليه وسلم يردُّ هذه البدعة؛ لأن الله تبارك وتعالى أنكر على الذين يتخذون من يشرعون لهم دينا سوى دين الله -عز وجل-، وجعل ذلك من الشرك، كما قال تعالى: ﴿ أَمْ لَهُمْ شُرَكَؤُا شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ ﴾ [الشورى: ٢١]. ولأن رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: مَنْ عَمِلَ عَمَلًا لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدُّ».

والاحتفال بليلة المعراج ليس عليه أمر الله ولا رسوله صلى الله عليه وسلم ولقول النبي صلى الله عليه وسلم محذرًا أمته، يقوله في كل خطبة جمعة على المنبر: «أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ خَيْرَ الْحَدِيثِ كِتَابُ اللَّهِ، وَخَيْرُ الْهُدَى هُدَى مُحَمَّدٍ، وَشَرُّ الْأُمُورِ مُحْدَثَانَهَا، وَكُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ». وكلمة: كل بدعة هذه جملة عامة ظاهرة العموم؛ لأنها مصدرة بـ «كل» التي هي من صيغ العموم التي هي من أقوى الصيغ: «كل بدعة»، ولم يستثن النبي صلى الله عليه وسلم شيئا من البدع، بل قال: «كل بدعة ضلالة».

والاحتفال بليلة المعراج من البدع التي لم تكن في عهد الرسول صلى الله عليه وسلم ولا في عهد الخلفاء الراشدين الذين أمرنا باتباع سنتهم، وعلى هذا فالواجب على المسلمين أن يبتعدوا عنها، وأن يعتنوا باللب دون القشور، إذا كانوا حقيقة معظمين لرسول صلى الله عليه وسلم فإن تعظيمه بالتزام شرعه وبالأدب معه؛ حيث لا يتقربون إلى الله تبارك وتعالى من طريق غير طريقه صلى الله عليه وسلم فإن من كمال الأدب، وكمال الاتباع الرسول الله صلى الله عليه وسلم أن يلتزم المؤمن شريعته، وألا يتقرب إلى الله بشيء لم يثبت في شريعته صلى الله عليه وسلم.

وعلى هذا نقول: إن الاحتفال بدعة يجب التحذير منها، والابتعاد عنها، ثم إننا نقول أيضًا: إن ليلة المعراج لم يثبت؛ من حيث التاريخ في أي ليلة هي، بل إن أقرب الأقوال في ذلك -على ما في هذا من النظر – أنها في ربيع الأول، وليست في رجب كما هو مشهور عند الناس اليوم، فإذا لم تصح ليلة المعراج التي يزعم الناس أنها ليلة المعراج وهي ليلة السابع والعشرين من شهر رجب، لم تصح تاريخيا، كما أنها لم تصح شرعًا، والمؤمن ينبغي أن يبني أن يبني أموره على الحقائق دون الأوهام.