(۴۶۰) ذکر و تسبیح در روز جمعه

(۴۶۰) سوال: نزد ما برخی از مردم در روز جمعه به ذکر و تسبیح می‌پردازند و می‌گویند: “الصلاة وألف سلام يا سيدي يا رسول الله“: (درود و هزار سلام بر تو‌ای سرورم‌ای رسول الله). برای توجیه این رفتار خود به این فرمایش الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ استدلال می‌کنند که فرموده است: {إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيماً} [الاحزاب: ۵۶]: (قطعاً الله و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بر او درود و سلام بفرستید) پاسخ این افراد چیست؟

جواب:

به این افراد می‌گوییم: آیه‌ای که بدان اشاره کردید: {إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيماً} [الاحزاب: ۵۶]: (قطعاً الله و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بر او درود و سلام بفرستید) دلیلی بر علیه شما است نه به سود شما! زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ دستور به فرستادن درود و سلام بر پیامبرش ﷺ در همه‌ی اوقات داده و آن را به روز جمعه اختصاص نداده است اما شما فقط آن‌ را به روز جمعه اختصاص داده‌اید.

همچنین الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ دستور نداده که دسته جمعی بر او درود و سلام بفرستیم اما شما دسته جمعی درود و سلام می‌فرستید؛ بنابراین با آیه مخالفت کرده‌اید زیرا درود و سلام را به زمان و روش خاصی مقید کرده‌اید و روش خاصی را در پیش گرفته‌اید. بر ما واجب است آن ‌چه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به طور مطلق بدان امر نموده است را به طور مطلق بدان عمل کنیم و چیزی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را مقید نموده را مقید کنیم و از مرزهای نصوص قرآن و سنت تجاوز نکنیم.

نصیحتم برای این برادران چنین است که به آن چه شرع بدان دستور داده است از نظر مقدار، کیفیت، نوع، زمان و مکان، پایبند باشند زیرا شرط صحت و درستی عبادت و قبول شدن آن، رعایت دو امر است:

اول: اخلاص برای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ؛ دلیلش این است ‌که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ} [غافر: ۱۴]: (الله را به دعا فرا بخوانید در حالی ‌که دین را برایش خالص قرار داده‌اید) همچنین می‌فرماید: {وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ} [البینه: ۵]: (دستور داده نشده‌اند جز این ‌که الله را با اخلاص در دین برای او و با یگانه‌پرستی، عبادت کنند) پیامبر ﷺ نیز فرمود: «إنّما الأعمالُ بالنِّيّاتِ، وإنّما لِكُلِّ امرئٍ ما نَوى»: (همانا اعمال، تنها به نیت‌ها بستگی دارد و دستاورد هر شخصی، چیزی است که نیت کرده است).

دوم: پیروی از رسول الله ﷺ؛ دلیلش این فرمایش پیامبر ﷺ است: «مَن أَحدَثَ فِي أمرِنَا هَذَا مَا لَيسَ فیهُ فَهُوَ رَدٌّ»^۱ : (هر کس چیزی را در دین ما نوآوری کند که در آن نیست، مردود است) همچنین فرمود: «مَن عَمِلَ عَمَلاً لَيسَ عَلَيهِ أمرُنَا فَهُوَ رَدٌّ»: (هر کس عملی انجام دهد که امر و دین ما بر آن نیست، مردود است) اصل پیروی از رسول الله ﷺ تنها زمانی محقّق می‌شود که عبادت در شش مورد با شرع، مطابقت داشته باشد: سبب، جنس، مقدار و اندازه، روش و کیفیت، زمان و مکان؛ اگر عمل شخص در این شش مورد با شرع مخالفت داشته باشد، پیروی صورت نگرفته و عمل وی باطل نیست.

***

صحیح بخاری: كتاب الصلح باب إذا اصطلحوا على صلح جور فالصلح مردود، شماره (٢٦٩٧) / صحیح مسلم: كتاب الحدود، باب نقض الأحكام الباطلة ورد محدثات الأمور، (۱۷۱۸). ↩︎

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية: في يوم الجمعة عندنا يقوم بعض الناس بالتسبيح ويقولون: الصلاة وألف سلام يا سيدي يا رسول الله. ويستدلون لهذا بقوله تعالى: ﴿ إِنَّ اللَّهَ وَمَلَيْكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيَّ يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴾ [الأحزاب: ٥٦] إلخ الآية. فكيف نرد على مثل هؤلاء؟

فأجاب رحمه الله تعالى: نقول لهؤلاء ما ذكرتم من الآية: ﴿ إِنَّ اللهَ وَمَلَيْكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَتَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴾ [الأحزاب: ٥٦]. دليل عليكم، وليس دليلا لكم؛ لأن الله -عز وجل- أمر بالصلاة والسلام على نبيه كل وقت ولم يخص ذلك بيوم الجمعة، وأنتم جعلتم هذا في يوم الجمعة فقط.

ثم إن الله -عز وجل- لم يأمر بأن نصلي ونسلم عليه مجتمعين، وأنتم جعلتم الصلاة والسلام عليه مجتمعين فخالفتم الآية؛ حيث خصصتموها بيوم معين، وبصفة معينة، والواجب علينا أن نطلق ما أطلقه الله، وأن نقيد ما قيده الله، وألا نتجاوز ما جاءت به نصوص الكتاب والسنة.

ونصيحتي لهؤلاء الإخوة أن يتقيدوا بما جاء به الشرع من العبادات كمية وكيفية ونوعا ووقتا ومكانًا ؛ لأن من شرط صحة العبادة وقبولها أن تضمن أمرين:

الأمر الأول: الإخلاص لله -عز وجل-.

و دليله قوله تعالى: ﴿ فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ ﴾ [غافر: ١٤]، وقوله: ﴿ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ ﴾ [البينة: 5]. وقول النبي صلى الله عليه وسلم:«إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ، وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى».

الأمر الثاني: المتابعة لرسول الله صلى الله عليه وسلم.

ودليله قوله: «مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ فِيهِ فَهُوَ رَدُّ». أو: «مَنْ عَمِلَ عَمَلًا لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدُّ». ولا تتحقق المتابعة للرسول صلى الله عليه وسلم إلا أن تكون العبادة موافقة للشرع في أمور ستة في سببها، وجنسها، وقدرها، وكيفيتها، وزمانها، ومكانها. فإذا خالفت الشرع في هذه الأمور الستة لم تتحقق فيها المتابعة، وكانت باطلة.