(۴۲۲) حکم شرعی در مورد اسباب‌بازی کودکان

(۴۲۲) سوال: به نظر شما حکم شرعی در مورد اسباب‌بازی کودکان چیست؟ زیرا دختر بچه‌ای دارم که به این اسباب‌بازی‌ها وابسته شده است؛ اسباب‌بازی او پارچه‌ای است که با پنبه پُر شده است و فرزندم با آن بازی می‌کند گویا که آن عروسک، یک کودک است. از ترس این که اشکالی داشته باشد، تلاش کردم فرزندم را از چنین اسباب‌بازی‌هایی دور کنم. لطفا در این باره توضیح دهید.

جواب:

درباره‌ی اسباب‌بازی کودکان به طور عموم، روایاتی در سنت آمده است؛ عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا در زمان پیامبر ﷺ دخترانی (عروسک‌هایی) داشت که با آن‌ها بازی می‌کرد هر چند که کاملا شبیه انسان نبود بلکه پارچه‌هایی با پنبه یا پشم پر شده بود که بالای آن نقطه‌ها و خطوطی به عنوان اعضای بدن و… داشت که این، اشکالی ندارد. دختر بچه با این عروسک، بازی می‌کند، لحظات شاد و آرامی را با آن سپری می‌کند، به آن خدمت می‌کند و برایش رختخواب و بالش می‌گذارد، در تابستان آن را زیر باد کولر یا پنکه قرار می‌دهد تا خنک شود و در زمستان، آن را می‌پوشاند و در مقابل بخاری قرار می‌دهد تا گرم شود. بنابراین مانند یک دختر واقعی با آن رفتار می‌کند که این کار بدون شک در آموزش کودک و آینده‌ی او برای تربیت فرزندان تأثیر دارد. همچنین موجب می‌شود به نسبت کودک واقعی خود در آینده دلسوز و مهربان باشد و به کودکش آرامش، شادی و خوشحالی هدیه دهد؛ بدین خاطر است که کودک، آن عروسک را چنان مخاطب قرار می‌دهد که گویا موجودی زنده و عاقل است که صاحب شریعت نیز به خاطر همین فواید و مصلحت‌ها، چنین عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌هایی را جایز و مباح قرار داده است.

اما عروسک‌ و اسباب‌بازی که دارای صورت و هم‌چون انسان یا حیوان واقعی باشد که سر، بینی و چشم داشته باشد و چه بسا حرکت کند، راه برود، صداهایی داشته باشد و… برای کسی که چنین اسباب‌بازی نزد وی وجود دارد واجب است آن تصویر را تغییر دهد بدین صورت که آن را به آتش نزدیک کند تا نرم شود سپس با دست بر آن فشار دهد تا حالت چهره‌اش تغییر یابد و مشخص نباشد که مثل یک صورت واقعی است.

برخی علما با استدلال به عام بودن حالت‌ها (نه عام بودن الفاظ) در این مورد، تساهل کرده و آسان می‌گیرند زیرا در این باره لفظ عام وجود ندارد و هدف از این تصاویر و عروسک‌ها، سرگرم شدن کودک و دیگر اهداف تربیتی است اما بهتر است انسان از چیزهایی که در مورد آن، شک وجود دارد دوری نماید و آن را انجام ندهد.

***

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

– يقول السائل من جدة: ما حكم الشرع في نظركم في لعب الأطفال؟ حيث إن لدي طفلة متعلقة بهذه الألعاب، وهي عبارة عن قطعة من القماش مخيطة ومحشوة من القطن، فتبدو كأنها طفلة، فابنتي تلاعب هذه اللعبة، وكأنها طفلة صغيرة، حاولت أن أبعدها عن مثل هذه الألعاب خشية أن يكون فيها محظور، فأرجو توضيح المسألة.

فأجاب -رحمه الله تعالى -: لعب الأطفال قد جاءت بها السنة من حيث العموم، فإن عائشة رضي الله عنها كان لها بنات – أي: لعب تلعب بهن – في عهد النبي صلى الله عليه وسلم وإذا كانت هذه اللعبة لا تمثل الصورة الكاملة، وإنما هي قطن، أو صوف أو نحوه، محشو وفي أعلاها نقط، على أنها عضو أو ما أشبه ذلك، فإن هذا لا بأس فيه، ولا حرج فيه.

والصبية تلعب بهذه اللعبة، وتتسلى بها، وتفرح بها وتخدمها خدمة بليغة، فتجعل لها فراشًا ووسادة، وتجعلها في أيام الصيف تحت المروحة لتروح عليها، وفي أيام الشتاء تغطيها بالغطاءات، وربما وضعتها أمام المكيف للتدفئة في الشتاء، أو للتبريد في الصيف، فهي تشعر كأنها بنت حقيقية، ولا شك أن هذا يعطيها تعليمًا لتربية الأولاد في المستقبل، ويعطيها أيضًا حنانا على من يكون طفلا لها حقيقةً، ويعطيها تسلية وفرحًا وسرورًا، ولهذا تجدها تخاطبها مخاطبة العاقل، فمن أجل هذه المصالح أباح الشارع مثل هذه.

أما اللعب التي تمثل الصورة وكأنها حقيقة؛ لها رأس وأنف وعين، و ربما يكون لها حركات مشي، أو أصوات، وما أشبه ذلك، فإن الواجب لمن ابتلي بشيء من هذا أن يغير الصورة، بحيث يدنيها من النار حتى تلين، ثم يضغط عليها حتى تذهب ملامح الوجه ولا يتبين أنها مثل الصورة الحقيقية.

ومن العلماء من يتساهل في هذا الأمر، مستدلا الحالات، لا بعموم اللفظ؛ لأنه ليس هناك لفظ عام؛ لأن المقصود بهذه الصور تسلية الصبية، وما أشرنا إليه من المصالح السابقة، ولكن كون الإنسان يدع الأشياء التي فيها شكّ أولى من كونه يمارسها.