(۴۱۵) حکم شرعی در مورد مجسمه

(۴۱۵) سوال: حکم شرعی در مورد مجسمه‌‌هایی که در خانه‌ها و بازارهای مسلمانان وجود دارد که در شکل‌های اسب، دختران، پسران، حیوانات و پرندگان هستند، چیست؟ آیا خرید و فروش و تزیین خانه با آن‌ها جایز است؟ توصیه‌ی شما به برادران مسلمان در این مورد چیست؟

جواب:

نگهداری این مجسمه‌ها در خانه حرام است و تفاوتی ندارد که آویزان باشد یا در قفسه‌ها قرار داده شود زیرا رسول الله ﷺ ثابت است که فرمود: «إنَّ المَلائِكَةَ لاَ تَدخُلُ بَيتاً فِيهِ صُورَةٌ»: (فرشتگان وارد خانه‌ای که در آن تصویر باشد، نمی‌شوند) و مادامی که فرشتگان وارد خانه‌ای نشوند، هیچ خیری در آن نیست لذا بر هر کسی ‌که در خانه‌اش مجسمه‌ی انسان یا حیوان دارد، واجب است آن ‌را از بین ببرد یا حداقل سر مجسمه را قطع کند تا مانع ورود فرشتگان به خانه‌اش نشود. جای تعجب است که برخی مردان، چنین مجسمه‌هایی را با پرداخت پول خریداری می‌کنند و آن را در مجالس خود قرار می‌دهند چنان که گویا کودک هستند! که البته این را در حقیقت، شیطان برایشان زیبا جلوه داده است اما اگر به خود بازگردند، متوجه خواهند شد که این کار، نادانی است و شایسته‌ی فرد عاقل نیست، چه رسد به شخص مؤمن که چنین چیزی را در خانه نگهداری کند! رهایی از چنین رفتارهایی با ایمان و عزم راستین، امکان پذیر است تا شخص بتواند این مجسمه‌ها را از بین ببرد. اگر کسی بر انجام این کار، اصرار ورزد گناه‌کار است و هر چه زمان بر آن‌ها بگذرد، گناهشان بیشتر می‌شود. برای خود و آنان، هدایت را از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ خواستاریم. خرید و فروش مجسمه، حرام است به دلیل فرموده‌ی رسول الله ﷺ: «إنَّ اللهَ إِذَا حَرَّمَ عَلَی قَومٍ شَيئاً حَرَّمَ عَلَیهِم ثَمَنَهُ»^۱ : (هرگاه الله چیزی را بر قومی حرام نماید، مبلغ حاصل از فروش آن را نیز بر آنان حرام کرده است) بنابراین واردات و صادرات و خرید و فروش مجسمه، جایز نیست. همچنین اجاره دادن مغازه برای این کار، جایز نیست زیرا مصداق همکاری در گناه است در حالی ‌که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلا تَعَاوَنُوا عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ} [المائده: ۲]: (در خوبی و تقوا همکاری کنید و در گناه و دشمنی همکاری نکنید).

پوشاندن دیوار و درب‌ پنجره‌ها با چیزهایی که تصویر اسب، شیر، شتر و… دارد نیز حرام است زیرا آویزان کردن تصاویر، ارزش دادن به آن است و در این فرمایش پیامبر ﷺ وارد می‌شود که فرمود: «إنَّ المَلائِكَةَ لاَ تَدخُلُ بَيتاً فِيهِ صُورَةٌ»: (فرشتگان وارد خانه‌ای که در آن عکس باشد، نمی‌شوند) البته علما درباره‌ی تصاویری که روی رختخواب‌ها و فرش‌ها وجود دارد و روی آن‌ها پا گذاشته می‌شود، اختلاف ‌نظر دارند که: حرام است یا خیر؟ جمهور علما آن‌ را حلال می‌دانند اما هر کس ورع اختیار کرده و از آن خودداری کند و فرش‌هایی استفاده کند که در آن‌ها تصویر موجود زنده نباشد، بهتر است و اگر کسی دیدگاه جمهور علما را بگیرد نیز امیدوارم که این مسئله اشکالی نداشته باشد.

***

مسند احمد: (٥/ ١١٥، شماره ۲۹٦١) / أبو داود: كتاب البيوع، باب في ثمن الخمر والميتة، شماره (٣٤٨٨). ↩︎

تعداد بازدید: 18

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما الحكم الشرعي في التماثيل الموجودة في كل أسواق المسلمين وبيوتهم، على شكل خيول وبنين وبنات وحيوانات وطيور؟ فهل هذا جائز أم حرام بيعه وشراؤه واتخاذه في البيوت بالزينة؟ وما نصيحتكم لإخواننا المسلمين حول ذلك؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الحكم في هذه التماثيل الموجودة في البيوت، سواء كانت معلقة، أم موضوعة على الرفوف أن هذه التماثيل يحرم اقتناؤها، ما دامت تماثيل حيوان، سواء كانت خيولا، أم أسودًا، أم جمالا، أم غير ذلك؛ لأنه ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم: «المَلائِكَةَ لاَ تَدْخُلُ بَيْتًا فِيهِ صُورَةٌ». وإذا كانت الملائكة لا تدخل هذا البيت فإنه لا خير فيه فعلى من عنده شيء من ذلك أن يتلفه، أو على الأقل يقطع رأسه ويزيله؛ حتى لا تمتنع الملائكة من دخول بيته.

وإنك لتعجب من رجال يشترون مثل هذه التماثيل بالدراهم، ثم يضعونها في مجالسهم، كأنما هم ،صبيان وهذا من تزيين الشيطان لهم، وإلا فلو رجعوا إلى أنفسهم لوجدوا أن هذا ،سفه، وأنه لا ينبغي لعاقل، فضلا عن مؤمن، أن يضع هذا عنده في بيته والتخلص من هذا يكون بالإيمان والعزيمة الصادقة حتى يقضوا على هذه ويزيلوها، فإن أصروا على بقائها فهم آئمون في ذلك، وكل لحظة تمر بهم يزدادون بها إثما، نسأل الله لنا ولهم الهداية.

وأما بيعها وشراؤها فحرام؛ لقول النبي صلى الله عليه وسلم: «إِنَّ اللَّهَ إِذَا حَرَّمَ عَلَى قَوْمِ شَيْئًا حَرَّمَ عَلَيْهِمْ ثَمَنَهُ». فلا يجوز استيرادها ولا إيرادها، ولا بيعها ولاً شراؤها، ولا يجوز تأجير الدكاكين لهذا الغرض؛ لأن كل هذا من باب المعونة على الإثم والعدوان، والله -عز وجل- يقول لعباده: ﴿ وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبَر وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَنِ ﴾ [المائدة: ٢]. وكذلك أيضًا يحرم أن تستر الجدران وأبواب الشبابيك بشيء فيه صور من خيل، أو أسود، أو جمال، أو غيرها؛ لأن تعليق الصور رفع من شأنها، فيدخل في عموم قول النبي صلى الله عليه وسلم: «المَلائِكَةَ لاَ تَدْخُلُ بَيْتًا فِيهِ صُورَةٌ». وأما ما يوجد من هذه الصور في الفرش التي تداس وتمتهن فإن فيه خلافًا بين أهل العلم: هل يحرم أم لا؟ وجمهور أهل العلم على حله، فمن أراد الورع واجتنابه، وأن يتخذ فرشًا ليس فيها صور حيوان، فهو أولى وأحسن، ومن أخذ بقول جمهور العلماء فأرجو ألا يكون عليه بأس.