(۳۱۹) سوال: آیا سحر و جادو به حدی تأثیر دارد که مانع یک ازدواج شود؟ اگر واقعا چنین باشد، آیا علاجی در قرآن و سنت وجود دارد که شخص، بدون رفتن نزد رمال‌ها و فال‌گیرها درمان شود؟

جواب:

بدون تردید سحر، تأثیر مستقیم دارد که قرآن و واقع امر بر این قضیه دلالت دارد:

قرآن: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: {فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ} [البقره: ۱۰۲]: (پس چیزی از آن ‌دو آموختند که با آن میان مرد و همسرش، جدایی می‌اندازند) همچنین در داستان موسى ﷺ فرمود: {يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّهَا تَسْعَى} [طه: ۶۶]: (به خاطر جادوی آنان، گمان می‌کرد آن‌ها حرکت می‌کنند).

واقع امر نیز بر این قضیه شهادت می‌دهد که سحر در عقل، جسم، فکر و گرایش شخصی که سحر شده تأثیر می‌گذارد. سحر از بزرگ‌ترین گناهان است؛ بلکه نوعی از سحر، کفر است که موجب خروج از اسلام می‌شود لذا بر مسلمانان واجب است که از سحر کرده و از آن برحذر باشند تا از مجازات الله نجات یابند و به بندگان الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ رحمت و مهر ورزند.

درمان شخص جادو شده، با قرائت قرآن انجام می‌شود؛ بدین صورت که آیاتی از قرآن که سبب حمایت و حفاظت از انسان می‌شود را بر شخص مبتلا می‌خوانند؛ مثل: آية الكرسي، سوره‌ی {قل هو الله أحد}، سوره‌ی {قل أعوذ برب الفلق}، سوره‌ی {قل أعوذ برب الناس} و… که در آن، حمایت و حفاظت از شر مخلوقات وجود دارد.

همچنین می‌توانند هفت برگ سدر را پودر کرده و آن را در آب بریزند، آیاتی مانند {مَا جِئْتُمْ بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللَّهَ سَيُبْطِلُهُ} [یونس: ۸۱]: (هر جادویی که بیاورید، الله آن‌ را باطل می‌نماید) و دیگر آیاتی که برای بطلان سحر مفید است را بر آن آب بخوانند و در آن بدمند سپس، شخص مریض سحر شده از آب بنوشد.

همچنین می‌توان شخص مریض که سحر شده را با داروهای مباح و حلال که از گیاهان و درختان گرفته می‌شود معالجه کرد. همچنین می‌توان سحر را باز کردن سحر، معالجه کرد؛ بدین صورت که به مکانی که سحر در آن است بروند و وسیله‌ای که سحر، در آن قرار داده‌ شده را بردارند، آن ‌را باز کنند و آتش بزنند. همچنین راه‌های مباح دیگری وجود دارد که می‌توان سحر را با آن باز کرد.

رفتن نزد جادوگران برای باطل کردن و باز کردن جادو؛ اگر برای ضرورت باشد، میان علما اختلاف وجود دارد که برخی آن ‌را جایز می‌دانند و می‌‌گویند: ضرورت، حرام را مباح می‌کند. تردیدی نیست که اگر سحر شخصی که سحر شده از بین برود، آسیب و زیانش هم از بین می‌رود؛ هر آن چه وسیله‌ای برای رسیدن به چیز سودمندی باشد بدون این که آسیبی به دین برساند، استفاده از آن اشکالی ندارد؛ زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَقَدْ فَصَّلَ لَكُمْ مَا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ} [لاانعام: ۱۱۹]: (هر آن چه بر شما حرام کرده را برایتان بیان نموده است مگر آن چه وقت ضرورت به آن نیاز داشته باشید) برخی از تابعین رَحِمَهُمُ‌الله همین نظر را دارند. برخی دیگر نیز رفتن نزد جادوگر برای باطل کردن سحر را ممنوع می‌دانند و چنین استدلال می‌کنند که وقتی از پیامبر ﷺ درباره‌ی نُشرة (باطل کردن سحر توسط ساحر دیگر) پرسیدند، فرمود: «هُوَ مِن عَمَلِ الشَّيطَانِ»^۱ : (از عمل شیطان است) همچنین استدلال می‌کنند که اگر این مسئله میان مردم رایج شود، سبب می‌شود جادوگران بین خودشان هم‌دست شده و مردم را فریب دهند؛ بدین صورت که یکی جادو می‌کند و دیگری آن ‌را می‌گشاید و باطل می‌کند و بدین ترتیب به کسب و کار می‌پردازند زیرا تردیدی نیست که شخص جادو شده، هر هزینه‌ای را برای رهایی یافتن از آن پرداخت می‌کند که در این مسئله، مفسده و زیان بزرگی نهفته است.

در واقع اگر به ضرورت و حالت خاص شخص معیّنی بنگریم، به مباح بودنش گرایش پیدا می‌کنیم؛ یعنی مباح بودن باطل کردن سحر با سحر در زمان ضرورت، چنان چه برخی از سلف و خلف همین نظر را دارند. اگر به مصلحت عام بنگریم نیز به ممنوع دانستن این مسئله گرایش پیدا می‌کنیم، به ویژه این که حدیثی که بیان شد نیز همین را تأیید می‌کند؛ وقتی از پیامبر ﷺ در مورد نُشرة (باطل کردن سحر توسط ساحر دیگر) سؤال شد، فرمود: «هُوَ مِن عَمَلِ الشَّيطَانِ»: (از عمل شیطان است) من در این مسئله فتوا نمی‌دهم و حکم به حلال بودن یا حرام بودنش نمی‌کنم. علم نزد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است.

***

1. مسند احمد: (٢٢/ ٤٠، شماره ١٤١٣٥) / أبو داود: كتاب الطب، باب في النشرة، شماره (٣٨٦٨). ↩︎