دوشنبه 21 ربیع‌الثانی 1447
۲۱ مهر ۱۴۰۴
13 اکتبر 2025

(۳۱۱) عاقبت غیر مسلمین در آخرت

(۳۱۱) سوال: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الإِسْلامُ} [آل عمران: ۱۹]: (دین در نزد الله، فقط اسلام است) همچنین فرمود: {وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنْ الْخَاسِرِينَ} [آل عمران: ۸۵]: (هر کس‌ دینی غیر از اسلام را برگزیند هرگز از او پذیرفته نخواهد شد و در آخرت از زیان کاران است) آیا بیشتر انسان‌ها که غیر مسلمان هستند حتی اگر از پیروان ادیان آسمانی دیگر، مانند دیانت یهودی و مسیحی باشند باز هم در آخرت از رحمت الله رانده می‌شوند؟

جواب:

بدون شک بهترین، صحیح‌ترین و استوارترین سخن، كلام الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که سؤال کننده نیز سؤالش را با کلامی راستین و استوار آغاز نمود که همان فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است: {وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ} در این آیه، عموم، وجود دارد؛ مانند {وَمَنْ يَبْتَغِ}: (هر کس) لفظ (مَن) برای شرط است و اسماء شرط، معنای عموم را می‌رسانند. همچنین {دِيناً}: (هر دینی) لفظ نکره در سیاق شرط است که معنای عموم را می‌رساند. یعنی: هر انسانی، هر دینی غیر از اسلام را برگزیند، از او پذیرفته نمی‌شود و در آخرت از جمله زیان کاران است.

اسلام همان دینی است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ محمد ﷺ را برای تبلیع آن مبعوث نمود زیرا اسلام نزد الله همان دینی است که پیامبرانش را برای تبلیع آن مبعوث نمود و تردیدی نیست که محمد ﷺ آخرین پیامبر و کسی است که اسلام را با خود آورد اما ادیان دیگر، کفر هستند؛ بنابراین هر کس از دین دیگری پیروی کند، فرقی ندارد از کتاب آسمانی که منسوخ شده یا پیامبری که رسالتش منسوخ شده باشد مثل یهود و نصاری، اینان اعمالشان نابود و تلاششان بی‌فایده است و در آخرت از جمله زیان کاران هستند. از این که بیشتر انسان‌ها اهل همین گروه باشند تعجب نکن زیرا در حدیث صحیحی ثابت است که: «يقولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ: يا آدَمُ، فيَقولُ: لَبَّيْكَ وسَعْدَيْكَ، فيَقولُ: أخْرِجْ مِن ذُرِّيَّتِكَ بَعْثًا إلى النَّارِ، قالَ: يا رَبّی وما بَعْثُ النَّارِ؟ قالَ: مِن كُلِّ ألْفٍ تِسْعَ مِئَةٍ وتِسْعَةً وتِسْعِينَ»۱ : (الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: ‌ای آدم! می‌گوید: لبیک و سعدیک (فرمان بردارم پروردگارا) می‌فرماید: گروهی از نسل خود را به سوی آتش روانه کن. می‌گوید: پروردگارا! چه کسانی را به سوی آتش روانه کنم؟ می‌فرماید: از هر هزار نفر، نهصد و نود و نه نفر را به سوی آتش روانه کن) یعنی از هر هزار نفر، یک نفر اهل بهشت است و بقیه همه جهنمی هستند. بنابراین هیچ شک و تردیدی باقی نمی‌ماند که هر کس بر دین اسلام که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ محمد ﷺ را برای تبلیغ آن فرستاده نباشد، زیان کار است؛ دنیا و آخرت خود را باخته‌اند و روز قیامت برای همیشه در آتش دوزخ، مجازات می‌شوند. همچنین از پیامبر ﷺ ثابت است که فرمود: «والذي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بيَدِهِ، لا يَسْمَعُ بي أحَدٌ مِن هذِه الأُمَّةِ يَهُودِيٌّ، ولا نَصْرانِيٌّ، ثُمَّ يَمُوتُ ولَمْ يُؤْمِنْ بالَّذِي أُرْسِلْتُ به، إلَّا كانَ مِن أصْحابِ النَّارِ»۲ : (سوگند به ذاتی که جان محمد در دست او است، هر یهودی و نصرانی از این امت که دعوت مرا بشنود سپس بمیرد و به آن ‌چه برای تبلیغ آن فرستاده شده‌ام، ایمان نیاورد، از اهل آتش خواهد بود).

سؤال: آیا این یک نفر که از هزار نفر گرفته می‌شود در هر روز، هر هفته یا هر سال است یا این که به حسب عصور مختلف و قوت و ضعف مسلمانان، تفاوت می‌کند؟

جواب: این اندازه فقط برای مسلمانان امت محمد ﷺ نیست بلکه برای تمامی فرزندان آدم است؛ کل فرزندان آدم از اول تا آخرشان، از هر هزار نفر فقط یک نفر وارد بهشت می‌شود. چه بسا این یک نفرها بیشترشان از همین امت باشند که البته ظاهر نیز همین است، زیرا بیشترینِ امت‌ها از نظر پیروی و فرمان برداری، امت محمد ﷺ هستند که بیشترین فرمان‌برداری و قبول از وحی را دارند. بنابراین این نسبت (یک نفر از هزار نفر) بیشترشان از این امت هستند، ولله الحمد.

***


  1. صحیح بخاری: كتاب أحاديث الأنبياء، باب قصة يأجوج ومأجوج شماره (٣٣٤٨) / صحیح مسلم: كتاب الإيمان، باب قوله يقول الله لآدم أخرج بعث النار من كل ألف تسعمائة وتسعة وتسعين شماره (۲۲۲). ↩︎
  2. صحیح مسلم: كتاب الإيمان، باب وجوب الإيمان برسالة نبينا محمد ﷺ إلى جميع الناس، ونسخ الملل بملته، شماره (١٥٣). ↩︎

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من العراق من منطقة خريسان بمحافظة ديانا بهز أو قرية أبو خميس: قال الله تعالى: ﴿ إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَام ﴾ [آل عمران: ١٩]، وقال: ﴿ وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَسِرِينَ ﴾ [آل عمران: ٨٥]. فهل معظم سكان البشرية غير المسلمين هم في الآخرة مطرودون من رحمة الله حتى ولو كانوا ينتمون إلى أديان سماوية أخرى؛ مثل الديانة اليهودية أو المسيحية؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إن خير الكلام وأصدقه وأحكمه كلام الله -عز وجل-، والسائل قد صدر سؤاله بكلام محكم صدق، وهو قوله تعالى: ﴿ وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ ﴾ [آل عمران: ٨٥]. فهذه الآية فيها عموم في قوله: ﴿وَمَن يَبْتَغِ﴾. فإن مَن شرطية، وأسماء الشرط للعموم، وكذلك قوله: ﴿دينا﴾. نكرة في سياق الشرط، فتفيد العموم، أعني: أي دين، فأي إنسان يبتغي أي دين من الأديان غير الإسلام فإنه لا يقبل منه، وهو في الآخرة من الخاسرين.

والإسلام هو ما بعث الله به محمدا صلى الله عليه وسلم ولأن الإسلام عند الله ما بعث به رسله، ومن المعلوم أن محمدا صلى الله عليه وسلم خاتم الرسل كلهم، وأنه هو الذي جاء بالإسلام، وأن ما سوى ذلك فهو كفر، وعلى هذا فكل من دان بغير الإسلام -سواء دان بكتاب سماوي ،نسخ، أم اتبع رسولا نسخت رسالته، كاليهود والنصارى، أم لم يكن على دين سماوي – فكل هؤلاء أعمالهم حابطة، وسعيهم ضائع، وهم في الآخرة من الخاسرين.

ولا تستغرب أيها السائل أن يكون عامة البشر من أهل هذا الوصف فإنه قد ثبت في الصحيح: «أَنَّ اللهَ تَعَالَى يَقُولُ يَا آدَمُ. فَيَقُولُ: لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ، وَالخَيْرُ فِي يَدَيْكَ. فَيَقُولُ: أَخْرِجْ بَعْثَ النَّارِ. قَالَ: وَمَا بَعْثُ النَّارِ؟ قَالَ: مِنْ كُلِّ أَلْفِ تِسْعَ مِائَةٍ وَتِسْعَةً وَتِسْعِينَ». يعني في الألف واحد من أهل الجنة والباقون كلهم من أهل النار، فعلى هذا فلا يبقى في المسألة شك ولا ارتياب بأن كل من ليس على دين الإسلام الذي بعث الله به محمدا صلى الله عليه وسلم فإنهم خاسرون، خاسرون دنياهم وآخرتهم وأنهم يوم القيامة في نار جهنم خالدون.

ثم إنه ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال: «وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ، لَا يَسْمَعُ بِي أَحَدٌ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ يَهُودِيٌّ، وَلَا نَصْرَانِ، ثُمَّ يَمُوتُ وَلَمْ يُؤْمِنْ بِالَّذِي أُرْسِلْتُ بِهِ، إِلَّا كَانَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ».

يقول السائل: لكن هل هذا الواحد الذي يؤخذ من الألف في كل يوم، وفي كل أسبوع، وفي كل سنة، أم أنه يزيد وينقص تبعًا للعصور وتبعا لقوة المسلمين؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: ليس هو بالنسبة لأمة محمد فقط، بل هو بالنسبة لكل بني آدم كل بني آدم من أولهم إلى آخرهم لا يدخل الجنة منهم إلا واحد في الألف، هذا الواحد قد يكون غالبهم من هذه الأمة وهو الأظهر؛ أمة محمد صلى الله عليه وسلم فهم أكثر الأمم اتباعًا للوحي وقبولا له، فعلى هذا تكون هذه النسبة – واحدٌ من الألف- أكثرها من هذه الأمة، ولله الحمد.

مطالب مرتبط:

(۲۹۲) توضحیاتی در مورد آیه ۴۴ سوره مائده

گفته شده: این آیه، عام است که یهود و دیگران را شامل می‌شود؛ که این دیدگاه، درست است زیرا اعتبار به عموم لفظ است نه به خصوص سبب...

ادامه مطلب …

(۲۹۸) حکم تمسخر به دین

مسخره کردن الله، پیامبرش، کتابش و دینش هر چند که از روی شوخی و مزاح و برای خنداندن دیگران هم باشد، می‌گوییم: كفر و نفاق است....

ادامه مطلب …

(۲۷۷) نواقض اسلام

نواقض اسلام هر چیزی که با اسلام مخالف و در تضاد باشد. نقض اسلام، دو گونه است: نقض جزئی و نقض کلی....

ادامه مطلب …

(۳۱۳) توضیحاتی در مورد موضوع “عذر به جهل”

عذر به جهل، با نصوص قرآن و سنت به ثبوت رسیده است که البته مقتضای  حکمت و رحمت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است...

ادامه مطلب …

(۲۸۳) الحاد در مورد اسماء و صفات الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ

الحاد در لغت به معنای میل و انحراف است و به همین خاطر، حفره‌ا‌ی که در گوشه‌ی قبر است را لَحد می‌گویند زیرا به یک گوشه‎‌ از قبر، متمایل شده است....

ادامه مطلب …

(۳۰۷) حکم طواف کردن بر مرقد و ضریح

اگر طواف کردن او گرد قبر یا بنای بر آن از روی عبادت، تقرب جستن و تعظیم صاحب قبر باشد یا گرد قبر طواف کند و صاحب قبر را به دعا خوانده و از او درخواست کمک نماید؛ این شخص، مشرک است....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه