(۲۹۱) سوال: آیا حکم کردن و حکم خواستن از غیر شرع الله، کفر به شمار می‌رود؟ نظر به این که شخص بدون هیچ شکی اعتقاد دارد که احکام شریعت اسلام از احکام و قوانین وضعی بهتر و برتر است.

جواب:

جواب این سؤال، چنین واضح می‌شود:

اول: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ مخلوقات را فقط برای عبادتش آفریده است؛ جن و انسان را آفریده تا او را عبادت نمایند؛ چنان که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: {وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ} [الذاریات: ۵۶]: (جن و انسان را فقط به این دلیل آفریدم که مرا عبادت کنند) عبادت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ همان ابراز فروتنی از روی محبت و تعظیم است که با ادای شریعت‌های قلبی، لفظی و عملی وی صورت می‌پذیرد.

دوم: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ} [الشوری: ۱۰]: (هر چیزی که در مورد آن دچار اختلاف شدید، حکم و داوری آن با الله است) بنابراین تنها الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که میان بندگان، حاکم است و داوری می‌کند؛ برای هیچ کس جایز نیست این قضیه را از حکمی که الله بیان نمود جدا کند که در موارد اختلافی، حکم با الله است نه با غیر او.

سوم: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً} [النساء: ۵۹]: (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از الله و پیامبر و والیان امورتان اطاعت کنید. اگر در چیزی دچار اختلاف شدید، آن ‌را به الله و فرستاده ارجاع دهید اگر به الله و روز آخرت ایمان آوردید. این کار بهتر است و نتیجه‌ی بهتری دارد) در این آیه تأمل کن، برایت روشن می‌شود که اطاعت از والیان امور، در راستای اطاعت از الله پیامبر او است و طاعتی مستقل نیست؛ بدین خاطر فرمود: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنْكُمْ} و نفرمود: (أطيعوا أولي الأمر) این دلالت بسیار واضحی دارد که اطاعت از والیان امور، در راستای اطاعت از الله است و امکان ندارد مستقل از آن باشد. چنان که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ} نفرمود: اختلاف را به فلان قانون، فلان دیدگاه، فلان نظریه و… ارجاع دهید بلکه تنها مرجع شایسته، الله و پیامبرش هستند؛ ارجاع به الله یعنی ارجاع به قرآن و ارجاع به رسول الله ﷺ یعنی اگر زنده بود، به شخص خودش و چون وفات نمود، به هر آن ‌چه از سنت وی باقی مانده است.

چهارم: الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {فَلا وَرَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً} [النساء: ۶۵]: (هرگز چنین نیست؛ سوگند به پروردگارت که ایمان نمی‌آورند تا آن ‌که در آن ‌چه دچار درگیری شده‌اند، تو را داور قرار دهند و آن‌ گاه در نفس خود نسبت به حکم تو اعتراض و ناراحتی نیابند و کاملاً فرمان‌بردار باشند) الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای پیامبرش محمد ﷺ به ربوبیت خویش سوگند یاد می‌نماید و مقصود، ربوبیت خاص است که هیچ ربوبیتی به نسبت بندگان با آن برابری نمی‌کند زیرا هر چه انسان الله را بیشتر بندگی کند، ربوبیت الله به نسبت او خاص‌تر خواهد بود. تردیدی نیست که پیامبرمان محمد ﷺ عبادت‌گزارترین انسان برای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است لذا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به این ربوبیت خاص که به رسول اله ﷺ نسبت داده شده سوگند یاد می‌نماید که ایمان هیچ کس بدون این شروط امکان پذیر نمی‌شود:

شرط اول: {حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ} [النساء: ۶۵]: (تا آن ‌که در آن ‌چه دچار درگیری شده‌اند، تو را داور قرار دهند) یعنی کسی غیر از تو را داور قرار ندهند.

شرط دوم: {ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ} [النساء: ۶۵]: (آن‌ گاه در نفس خود نسبت به حکم تو اعتراض و ناراحتی نیابند) بلکه پذیرای آن باشند، از آن آرامش خاطر داشته باشند و به نسبت آن چه بدان حکم کرده‌ای احساس تنگنا و ناراحتی نداشته باشند.

شرط سوم: {وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً} [النساء: ۶۵]: (کاملاً فرمان بردار باشند) و بدین خاطر است که فعل را با مصدر تأکید نمود: {وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً}.

با شناخت این امور چهارگانه برایت روشن می‌گردد که خروج انسان از حاکم قرار دادن دستور الله و پیامبرش: بر خلاف هدف آفرینش بندگان از جانب الله است، بر خلاف رهنمود الله است که داوری بر اساس حکم او باشد، بر خلاف طاعتی است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای والیان امور قرار داده و بر خلاف حاکم قرار دادن رسول الله ﷺ است؛ لذا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: {وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ} [المائده: ۴۴]: (آنان ‌‌که با آن‌ چه الله نازل نموده حکم نکنند، همان کافران هستند).

***