(۲۱۴) سوال: آیا اگر شخصی صادقانه توبه کند به خاطر گناهان گذشته بازخواست می‌شود؟ آیا افرادی که مرتکب گناهان کبیره شده‌اند، توبه‌ از آنان پذیرفته می‌شود؟

جواب:

هرگاه انسان توبه‌ی نصوح نماید، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نیز هر اندازه گناه، بزرگ باشد توبه‌اش را می‌پذیرد زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: {قُل یَا عِبَادِیَ ٱلَّذِینَ أَسرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِم لَا تَقنَطُوا مِن رَّحمَةِ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ یَغفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُۥ هُوَ ٱلغَفُورُ ٱلرَّحِیمُ} [زمر ۵۳]: «(ای پیامبر! از جانب من) بگو: ‌ای بندگانم که بر خود اسراف (و ستم) کرده‌اید! از رحمت الله ناامید نشوید، همانا الله همه‌ی گناهان را می‌بخشد، یقیناً او بسیار آمرزنده و مهربان است» همه‌ی گناهان با توبه بخشیده می‌شود؛ هر چند بزرگ باشد که بنابراین نباید از رحمت الله ناامید شد. این آیه عام است و مطلب جزئی و اختصاصی در آن بیان نشده است هر کسی از هر گناهی توبه کند، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه‌اش را می‌پذیرد. همچنین الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ با تفصیل می‌فرماید: {وَٱلَّذِینَ لَا یَدعُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَهًا ءَاخَرَ وَلَا یَقتُلُونَ ٱلنَّفسَ ٱلَّتِی حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلحَقِّ وَلَا یَزنُونَ وَمَن یَفعَل ذَلِكَ یَلقَ أَثَاماً یضَاعَف لَهُ ٱلعَذَابُ یَومَ ٱلقِیَامَةِ وَیَخلُد فِیهِۦ مُهَانًا إلَّا مَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ عَمَلا صَالِحا فَأُولَئكَ یُبَدِّلُ ٱللَّهُ سَیِّـئاتِهِم حَسَنَات وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورا رَّحِیما} [فرقان ٦٨-٧٠]: «کسانی ‌که با الله، معبود دیگر را نمی‌خوانند، و زنده‌ای را که الله (کشتنش را) حرام کرده است، جز به حق نمی‌کشند، و زنا نمی‌کنند، و هر کس چنین کند، مجازات گناه (خود) را دارد، عذاب او در روز قیامت دو چندان می‌گردد و با خواری در آن جاودان خواهد ماند؛ مگر کسی ‌که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پس این‌ها هستند که الله بدی‌هایشان را به نیکی‌ها تبدیل می‌کند و الله بخشنده‌ی مهربان است» بنابراین گناه هر اندازه بزرگ باشد، اگر انسان از آن توبه‌ی نصوح نماید، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ وی را می‌بخشد. در این آیات می‌بینیم که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شرک، قتل ناحق و زنا را یاد می‌کند که هر کدام دشمنی بزرگ و تجاوز از حد است: شرک، دشمنی و تجاوز از حد در حق خالق سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ؛ قتل ناحق، دشمنی و تجاوز از حد در حق مخلوق و زنا دشمنی و تجاوز از حد بر ناموس و آبرو در حق مخلوق است که با این وجود، اگر انسان توبه کند، ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بدی‌هایش را به نیکی‌ها تبدیل می‌کند.

مگر ندیدی مردمانی را که مشرک، مخالفو در ستیز با دعوت رسول الله ﷺ بودند؛ الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آنان را هدایت نمود، توبه کردند و از رهبران امت اسلامی شدند؟ اما اگر گناه در حق مخلوق باشد، باید حق را به صاحبش برسانند؛ اگر انسانی مال شخصی را دزدید و از دزدی توبه نمود، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه‌اش را می‌پذیرد اما باید مال را به مالکش بازگرداند زیرا در آنچه متعلق به حق مخلوق است، توبه فقط با بازگرداندن حق به صاحبش کامل می‌شود.

***