(۱۵۲) سوال: فرق بین انبیاء و رُسُل چیست؟ آیا غیر از این چهار کتابی که بر این پیامبران نازل شد، کتاب‌های دیگری هم وجود دارد؟ صُحُف که بر ابراهیم عَلَيْهِ‌السَّلَام نازل شد چیست؟ لطفا پاسخ دهید.
جواب:
تمام انبیا که در قرآن ذکر شده‌اند، رُسُل هستند؛ حتی اگر با وصف نبوت ذکر شده باشند. بنابر فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ: «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِكَ مِنْهُم مَّن قَصَصْنَا عَلَيْكَ وَمِنْهُم مَّن لَّمْ نَقْصُصْ عَلَيْكَ» [غافر: ۷۸] : «قطعا پیش از تو، پیامبرانی فرستادیم که بعضی از آنها را برای تو بازگو کردیم و بعضی را برای تو باز گو نکرده‌ایم» همچنین فرمود: «إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ» [نساء: ۱۶۳] : «همانا ما به تو وحی فرستادیم همان‌گونه که به نوح و پیامبران بعد از او و به ابراهیم و اسماعیل وحی فرستادیم» همچنین فرمود: «رُّسُلًا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ» [نساء: ۱۶۵] : «فرستادگانی که بشارت دهنده و بیم دهنده بودند؛ تا بعد از این فرستادگان، برای مردم بر الله حجتی نباشد» بنابراین تمام انبیا که در قرآن ذکر شده‌اند رسول هستند. علما É ذکر کرده‌اند که نبی، کسی است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شریعت را بر او وحی نموده ولی او را به تبلیغ آن ملزم نساخته است و علت وحی شریعت بر او فقط عبادت الله با آن است؛ در نتیجه شریعت قبلی را زنده نگه می‌دارد یا شریعتی که ترک شده را تجدید می‌نماید اگر شریعت دیگری پیش از آن وجود نداشته باشد.
از جمله نوع اول، این فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است: «إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِن كِتَابِ اللَّهِ وَكَانُوا عَلَيْهِ شُهَدَاءَ» [مائده: ۴۴] : «ما تورات را نازل کردیم که در آن هدایت و نور است، پیامبرانی که تسلیم بودند، بر اساس آن برای یهود حکم می‌کردند، و موحّدان و دانشمندان که حفاظت و پاسداری کتاب الله به آنها سپرده شده بود و بر آن گواه بودند».
از جمله نوع دوم (آن چه بر نبی وحی می‌شود، وحی نبوت باشد نه رسالت) آدم عَلَيْهِ‌السَّلَام است که نبی بود و رسول نبود؛ با این وجود، تجدیدکننده‌ی شریعت قبل از خود نیز نبود و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را با شریعتی که بر او وحی شد، عبادت کرد که فرزندانش نیز از او پیروی کردند؛ اما زمانی که مردم زیاد شدند و به اختلاف دچار شدند، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ انبیاء را بشارت دهنده و بیم دهنده فرستاد و همراه آنها، کتاب را نازل نمود. نخستین رسولی را که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ مبعوث نمود، نوح عَلَيْهِ‌السَّلَام است که بدون شک، کتابی داشته است. آخرین رسول و نبی، محمدﷺ است. بنابراین هر رسولی، یک کتاب دارد؛ ولی ما از کتاب‌های گذشته فقط کتاب‌های تورات، انجیل، زبور، صحف ابراهیم و صحف موسی را می‌شناسیم. البته علما در مورد صُحُف موسی اختلاف نظر دارند که همان تورات است یا خیر؟ والله اعلم. این، جواب سؤال است.
***
