(۹۶) آویزان نمودن برخی از آیات قرآن کریم در منازل

(۹۶) سوال: آیا آویزان نمودن برخی از آیات قرآن کریم در منازل یا دفترهای کاری جایز است؟

جواب:

آویزان نمودن آیات بر دیوارها و همانند آن در مساجد و خانه‌ها، به نظر من درست نیست؛ یعنی: درست نمی‌دانم که انسان آیات قرآن‌ را بر دیوار مسجد، خانه‌ و … آویزان نماید؛ هدف از این کار چیست؟ اگر هدف، تبرک جستن به کلام اللهسُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ باشد، تبرک به قرآن کریم بدین صورت درست نیست؛ چون نه از پیامبرﷺ و نه از اصحابشرَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُم ثابت نشده که به این صورت به قرآن تبرک جسته باشند. وقتی آن‌ها چنین نکرده‌اند انجامش مشروعیت ندارد و در نتیجه جایز نیست انسان با آن کار، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را عبادت نماید یا این که بدون هیچ دلیل شرعی این‌گونه به قرآن، تبرک جوید.

اگر هدف از این کار، یادآوری و اندرز حاضران نسبت به مژده‌ها و هشدارهای قرآن است، در حقیقت عملی نمی‌شود؛ چه بسیار آیاتی که محتوای مژده و هشدار دارد، اما بیشتر حاضران هیچ سودی از آن‌ نمی‌برند. مثلا این آیه آویزان شود: {لَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا} [حجرات: ۱۲] : (یکدیگر را غیبت نکنید) در مجلسی که این آیه آویزان شده باشد، اگر غیبت و صحبتی پیرامون آبروی مردم صورت بگیرد، این کار مخالفت با کلام الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است.

اگر هدف، محافظت از خانه‌ باشد؛ مثلاً آیت الکرسی را می‌آویزد تا از شیاطین در امان باشد؛ چون پیامبرﷺ فرمود: «إنه من قرأ آیة الکرسی فی لیلة لم یزل علیه من الله حافظ، و لایقربه شیطان حتی یصبح» : (کسی که در شب، آیت الکرسی بخواند، پیوسته از جانب الله مورد محافظت است و شیطان تا صبح به او نزدیک نمی‌شود).

همچنین این کار بدعت است؛ چون سلف، خانه‌های خود را با آویزان کردن آیات حفظ نمی‌کردند. پیامبرﷺ فرمود: (کسی که آیت الکرسی را بخواند) واضح است که خواندن با آویزان نمودن فرق دارد. می‌بینیم که خیلی از مردم به همین آویزان کردن آیت الکرسی اعتماد و اکتفا می‌کنند و آن را نمی‌خوانند؛ چون می‌گویند: آویزان کردن آیه کفایت می‌کند. نتیجه این است که خیر زیادی را به سبب این کار که مبنی بر عقیده‌ای نادرست است را از دست می‌دهد.

برخی از مردم آیات را به خاطر زینت و زیبایی آویزان می‌کنند؛ به همین دلیل می‌بینیم برخی اوقات، آیاتی را که با خطی غیر از رسم الخط عثمانی نوشته شده، آویزان می‌کنند. بلکه مخالف آن نیز نوشته شده است. چه بسا آن را به شکلی که معنای آن است، می‌نویسند. برخی اوقات نیز به شکل خانه، قصر، ستون و شبیه این‌ها می‌نویسند. همه‌ی این‌ها دلیل بر این‌ است که آن‌ها کلام الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را فقط برای نقاشی و زینت قرار داده‌اند.

نظرم بر این است که شایسته نیست انسان، کلام الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را بر دیوار‌ها آویزان نماید. کلام الله بالاتر و بزرگ‌تر از آن است که مانند نقاشی قرار داده شود و برای زینت دادن دیوار‌ استفاده شود. کار این فرد با کسی که مصحف را با استفاده از میخ یا شبیه آن به دیوار، آویزان نموده قابل مقایسه نیست؛ این قیاس، مع الفارق است چون مصحف در پارچه‌ای پیچیده شده و حروف و سطرهای آن معلوم نیست و هیچ کس نمی‌گوید: این مصحف را به خاطر تبرک جستن و عبرت آویزان کرده‌ام بلکه می‌گوید: به خاطر بالا بردن آن از روی زمین و محافظتش از بچه‌ها و… آویزان نموده‌ام. آنچه آشکار و آویزان است یا بر دیوار نوشته شده با قرآنی که در پارچه‌ای پیچیده شده و در طاقچه گذاشته شده است یا با استفاده از میخ، آویزان شده است فرق دارد؛ هیچ کس با این قیاس، فریب نمی‌خورد لذا به این مسأله توجه کنید.

***

تعداد بازدید: 10

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز تعليق بعض من الآيات من القرآن الكريم في المنازل، أو المكاتب؟

فأجاب -رحمه الله تعالى -: تعليق الآيات على الجدر ونحوها في المساجد والمساكن، فأني لا أرى ذلك، أي: لا أرى أن يعلق الإنسان آيات من القرآن على الجدر، سواء في المساجد أو في البيوت، لأننا لا بد أن نسأل: ما الحامل على ذلك التعليق؟ إن قال: الحامل على ذلك التبرك بكلام الله -عز وجل-. قلنا: إن التبرك بالقرآن الكريم على هذا الوجه ليس بصحيح، لأن هذا لم يرد عن النبي صلى الله عليه وسلم، ولا عن أصحابه أنهم كانوا يتبركون بالقرآن على هذا الوجه، وإذا لم يَرِدْ عنهم ذلك عُلم أنه ليس من الشرع، وإذا لم يكن من الشرع فإنه لا يجوز للإنسان أن يتعبد به الله عز وجل، أو أن يتبرك بالقرآن على هذا الوجه بدون مستند شرعي.

قد يقول: إنني أريد بذلك تذكير الجالسين بما تتضمنه هذه الآية من ترغيب أو ترهيب فنقول: هذا التفكير وإن كان مقصودًا للواضع، لكنه في الحقيقة غير واقع وغير عملي، فما أكثر الآيات التي فيها ترغيب وترهيب، إذا وضعت فإن أكثر الحاضرين – إن لم يكن كلهم لا ينتفع بذلك ولا يتعظ، قد يكون من المعلق قوله – تعالى -: ﴿وَلَا يَغْتَب بَعْضُكُم بَعْضًا﴾ [الحجرات: ١٢]، ويكون المجلس الذي فيه هذه الآية كله غِيبَةٌ وكلام في أعراض الناس، فيكون هذا من باب المضادة لكلام الله -عزو جل-.

قد يقول: إني علقتها حماية لبيتي، فأنا أُعَلِّقُ آية الكرسي لتحفظ البيت من الشياطين، لأنه ثبت عن النبي صلى الله عليه وسلم «أنه من قرأ آية الكرسي في ليلة لم يزل عليه من الله حافظ، ولا يقربه شيطان حتى يصبح» فنقول: هذا أيضًا من البدع، فإن السلف لم يكونوا يحفظون بيوتهم بتعليق الآيات عليها، والنبي -عليه الصلاة والسلام- يقول: «من قرأ آية الكرسي في ليلة»، والقراءة غير التعليق كما هو ظاهر، وبناء على هذه العِلةِ التي يتعلل بها من يعلق الآية تجد كثيرًا من الناس يعتمد على هذا التعليق ولا يقرؤها بنفسه، لأنه يقول: قد کفيت بتعليق هذه الآية، فيفوت الإنسان خيرٌ كثير بناء على هذا العمل المبني على هذا الاعتقاد الذي لا أصل له.

و نحن نقول: إن بعض الناس قد يعلقها -أي: الآيات من باب التجميل، ولهذا تجدهم أحيانًا يعلقون آيات كتبت على غير الرسم العثماني، بل مخالفة له، وربما يكتبونها على الشكل الذي يوحي به معناها، وربما يكتبونها على صورة بيت أو قصر أو أعمدة وما أشبه ذلك، مما يدل على أنهم جعلوا كلام الله – عز وجل – مجرد نقوش وزخرفة، وهذا رأيته كثيرًا.

فالذي أرى أنه لا ينبغي للإنسان أن يعلق شيئًا من كلام الله -عز وجل- على الجدر، فإن كلام الله أعلى وأسمى وأجل من أن يجعل وشيّا تُحلَّى به الجدران، ولا يمكن أن يقاس هذا على شخص علق المصحف بوتد أو شبهه في الجدار، فإن هذا قياس مع الفارق العظيم، فالمصحف مغلف في جيبه أو بظرفه، ولم تبد حروفه ولا أسطره، ولا أحد يقول: إني علقت المصحف هنا لأتبرك به أو لأتعظ به، وإنما يقول: علقته هنا لرفعه عن الأرض، وحفظه عن الصبيان ونحو ذلك، وفرق بين البارز الظاهر المعلق أو المشمع على الجدار، وبين مصحف معلق مغلف جعل في فرجة أو علق بوتد أو شبهه، ولا ينطلي هذا القياس على أحد، تأمل المسألة وتدبرها.