۵۰۵ – حکم گفتن: «فلانی مغفور است» یا «مرحوم فلانی» چیست؟

۵۰۵ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن: «فلانی مغفور است»، یا «مرحوم فلانی»، چیست؟

جواب دادند: بعضی از مردم، وقتی کسی می‌گوید: «فلانی مغفور است»، یا «مرحوم فلانی» را نادرست می‌دانند، و می‌گویند: ما که نمی‌دانیم این میت، جزء مرحومین مغفورین است یا خیر؟ این سخن زمانی درست است که انسان خبر قطعی دهد که این میت، مورد رحمت قرار گرفته یا آمرزیده می‌شود. زیرا جایز نیست بدون علم، خبر دهیم که این میت، به صورت قطع رحمت شده یا آمرزیده شده است. الله تعالی می‌فرماید: {{وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ}[۱]، یعنی: {و از آنچه به آن علم نداری، پیروی نکن}. اما منظور مردم از این حرف، خبر قطعی نیست. کسی که می‌گوید: مرحوم پدرم، یا مرحوم مادرم، منظورش از این سخن، این نیست که خبر دهد آنها قطعا مورد رحمت قرار گرفته‌اند. بلکه منظورشان دعا برای آنان است که الله تعالی آنان را رحمت کند و امید رحمت برای آنان دارند، و بین دعا و خبر، فرق وجود دارد. به همین خاطر هم ما می‌گوییم: فلانی رحمه الله. فلانی غفر الله له. فلانی عفا الله عنه. از حیث لغت عربی، فرقی بین اینکه بگوییم: «مرحوم فلانی»، و بین اینکه بگوییم: «فلانی رحمه الله» نیست. زیرا جمله‌ی «رحمه الله» خبری است، و «مرحوم» نیز به معنی کسی است که رحمت شده، و این نیز خبری است. بنا بر این در مدلول این دو جمله، هیچ فرقی در زبان عربی وجود ندارد. هر کس که می‌گوید: گفتن: «مرحوم فلانی» درست نیست، باید گفتن «فلانی رحمه الله» را نیز نادرست بداند.

به هر حال می‌گوییم: اشکالی در گفتن «مرحوم فلانی»، یا «مغفور فلانی» و امثال اینها وجود ندارد. زیرا منظور ما از این سخن، خبر قطعی مبنی بر مورد رحمت قرار گرفتن و آمرزیده شدن این شخص از جانب الله نیست. بلکه ما از الله خواهانیم و امیدواریم که مورد رحمت و مغفرت قرار گیرد. پس گفتن این سخن، از باب دعاست و دعا از باب إخبار نیست و بین این دو نیز فرق وجود دارد.

[۱] – سوره اسراء، آیه «۳۶».

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(505) سئل فضيلة الشيخ: عن حكم قول: “فلان المغفور له”، “فلان المرحوم”.

فأجاب بقوله: بعض الناس ينكر قول القائل : “فلان المغفور له، فلان المرحوم” ويقولون: إننا لا نعلم هل هذا الميت من المرحومين المغفور لهم أو ليس منهم؟ وهذا الإنكار في محله إذا كان الإنسان يخبر خبراً أن هذا الميت قد رحم أو غفر له، لأنه لا يجوز أن نخبر أن هذا الميت قد رحم، أو غفر له بدون علم قال الله تعالى : (ولا تقف ما ليس لك به علم) (سورة الإسراء، الآية “36”) لكن الناس لا يريدون بذلك الإخبار قطعاً، فالإنسان الذي يقول : المرحوم الوالد، المرحومة الوالدة ونحو ذلك لا يريد بهذا الجزم أو الإخبار بأنهم مرحومون، وإنما يريد بذلك الدعاء أن الله تعالى قد رحمهم والرجاء، وفرق بين الدعاء والخبر، ولهذا نحن نقول : فلان رَحِمَهُ‌الله، فلان غفر الله له، فلان عفا الله عنه، ولا فرق من حيث اللغة العربية بين قولنا: “فلان المرحوم” و”فلان رَحِمَهُ‌الله” لأن جملة “رَحِمَهُ‌الله” جملة خبرية، والمرحوم بمعنى الذي رحم فهي أيضاً خبرية، فلا فرق بينهما أي بين مدلوليهما في اللغة العربية فمن منع “فلان المرحوم” يجب أن يمنع “فلان رحمه الله”.

على كل حال نقول ” لا إنكار في هذه الجملة أي في قولنا : “فلان المرحوم، فلان المغفور له” وما أشبه ذلك لأننا لسنا نخبر بذلك خبراً ونقول : إن الله قد رحمه، وإن الله قد غفر له، ولكننا نسأل الله ونرجوه فهو من باب الرجاء والدعاء وليس من باب الإخبار، وفرق بين هذا وهذا.

مطالب مرتبط:

۴۹۳ – حکم گفتن «الله برای تو» چیست؟

۴۹۳ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن «الله برای تو»، چیست؟ جواب دادند: ظاهرا لفظ «الله برای تو»، از جنس این سخن است: «خوبی‌های او از الله است». اگر از جنس این باشد، گفتنش جایز است و نزد اهل علم و غیره استعمال می‌شود. همچنین در مورد این سخن و سخنانی امثال […]

ادامه مطلب …

۴۶۴ – برخی به منظور «مرا نگاه کن» میگوند: «راعنی». آیا این عبارت درست است؟

۴۶۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: برخی مردم از این عبارت استفاده می‌کنند: «راعنی»، و منظورشان این است که به من نگاه کن. صحت این کلمه در چه حد است؟ جواب دادند: آنچه می‌دانم این است که کلمه‌ی «راعنی» به معنی مراعات است. یعنی مثلا: مراعات کن و در قیمت، تخفیف بده، و […]

ادامه مطلب …

۵۱۴ – آیا درست است وقتی کسی وفات یافت می‌گویند: ﴿يَاأَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ۞ ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً﴾؟

۵۱۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که بعضی مردم وقتی کسی مُرد می‌گویند: {يَاأَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ. ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً}[۱]، یعنی: {ای جانِ آرام‌گرفته! در حالی به سوی پروردگارت بازگرد که از او راضی هستی و او نیز از تو خشنود است}، چیست؟ جواب دادند: جایز نیست در مورد […]

ادامه مطلب …

۵۱۶ – حکم این سخن که عده‌ای می‌گویند: «الله می‌داند که چنین و چنان است» چیست؟

۵۱۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که عده‌ای از مردم می‌گویند: «الله می‌داند که چنین و چنان است»، چیست؟ جواب دادند: گفتن این سخن، بسیار خطرناک است. تا جایی که حتی در کتاب‌های احناف دیده‌ام که اگر کسی در مورد چیزی بگوید: الله می‌داند، و قضیه بر خلاف آن باشد، […]

ادامه مطلب …

۴۷۴ – حکم گفتن این سخن چیست: «قدرت الهی چنین خواست» و «تقدیر چنین خواست»؟

۴۷۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این سخن چیست: «قدرت الهی چنین خواست»، و «قَدَر چنین خواست»؟ جواب دادند: درست نیست بگوییم: «قدرت الهی چنین خواست». زیرا مشیئت، اراده است، و قدرت، معنا است، و معنا، دارای اراده نیست. بلکه اراده متعلق به اراده کننده، و مشیئت برای کسی است مشیئت […]

ادامه مطلب …

۴۱۲ – حکم سخنی که برخی مردم می‌گویند که وقتی دل پاک است، تصحیح الفاظ اهمیتی ندارد، چیست؟

۴۱۲ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم سخنی که برخی مردم می‌گویند که وقتی دل پاک است، تصحیح الفاظ اهمیتی ندارد، چیست؟ جواب دادند: اگر منظورش از تصحیح الفاظ، جاری نمودن آن وفق لغت عربی است، درست است. زیرا از جهت سلامت عقیده، مادامی که معنایشان قابل فهم و درست است، مهم نیست […]

ادامه مطلب …