شنبه 25 ذیحجه 1446
۳۰ خرداد ۱۴۰۴
21 ژوئن 2025

۴۸۵ – توضیح بیشتر در مورد اصطلاح «متفکر اسلامی»

۴۸۵ – از شیخ رحمه الله سوال شد: در فتوای شماره‌‌ی «۴۸۴» فرمودید که کلمه‌ی فکر اسلامی جایز نیست. زیرا به این معناست که اسلام عبارت از افکاری است که ممکن است درست یا نادرست باشند. اما در مورد اطلاق کلمه‌ی «متفکر اسلامی» فرمودید که اشکالی ندارد. چون فکر شخص تغییر می‌کند و ممکن است صحیح باشد یا بر عکس. اما کسانی که اصطلاح «متفکر اسلامی» را به کار می‌برند، می‌گویند: منظور ما، فکر اشخاص است و در مورد اسلام به عنوان یک کلّ، یا در مورد شریعت اسلامی، حرف نمی‌زنیم. آیا با این تفسیری که ذکر شد، باز هم اصطلاح «متفکر اسلامی» جایز است یا خیر؟ و اگر خیر، چه اصطلاحی جایگزین آن شود؟

جواب دادند: از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت است که فرمود: «من آن گونه که می‌شنوم، قضاوت می‌کنم». ما نیز بر افراد آن گونه که ظاهرشان نشان می‌دهد، حکم می‌کنیم. وقتی گفته شد «فکر اسلامی»، معنایش این است که اسلام، فکر است. اگر منظور گوینده از این تعبیر، فکر شخص مسلمان است، باید بگوید: «فکر شخص مسلمانی»، یا «متفکر اسلامی». نیز، به جای اینکه بگوییم «فکر اسلامی»، می‌گوییم: «حکم اسلامی». زیرا اسلام، حکم است. قرآن کریم یا خبر است و یا حکم. چنان که الله تعالی می‌فرماید: {وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}[۱]، یعنی: {وعده‌های پروردگارت از روی راستی و عدالت به انجام رسید و هیچ کس قادر به تغییرِ آن نیست. و او، شنوای داناست}.


[۱] – سوره أنعام، آیه «۱۱۵».

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(485) سئل فضيلة الشيخ: جاء في الفتوى رقم “484” أن كلمة الفكر الإسلامي كلمة لا تجوز لأنها تعني أن الإسلام قد يكون عبارة عن أفكار قد تصح أو لا تصح وهكذا، بينما قلتم:إن إطلاق كلمة (المفكر الإسلامي) تجوز لأن فكر الشخص يتغير وقد يكون صحيحاً أو العكس، ولكن الأشخاص الذين يستخدمون مصطلح (الفكر الإسلامي) يقولون: إننا نقصد فكر الأشخاص ولا نتكلم عن الإسلام ككل أو عن الشريعة الإسلامية بالتحديد فهل هذا المصطلح (الفكر الإسلامي) جائز بهذا التفسير أم لا وما هو البديل؟

فأجاب فضيلته بقوله: ثبت عن النبي، ﷺ، أنه قال: “إنما أقضي بنحو ما أسمع” ونحن لا نحكم على الأفراد إلا بما يظهر منهم فإذا قيل: (الفكر الإسلامي) فهذا يعني أن الإسلام فكر، وإذا كان القائل بهذا التعبير يريد فكر الرجل الإسلامي فليقل: (فكر الرجل الإسلامي) أو (المفكر الإسلامي) وبدلاً من أن نقول: (الفكر الإسلامي) نقول: (الحكم الإسلامي) لأن الإسلام حكم والقرآن الكريم إما خبر وإما حكم كما قال تعالى : (وتمت كلمة ربك صدقاً وعدلاً لا مبدل لكلماته وهو السميع العليم) (سورة الأنعام، الآية “115”).

مطالب مرتبط:

۴۶۹ – چه کسی شایسته است به سیادت توصیف شود؟

۴۶۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: چه کسی شایسته است به سیادت توصیف شود؟ جواب دادند: هیچ کسی جز الله تعالی، شایستگی این را ندارد که به سیادت مطلق وصف شود. الله تعالی سیدی است که سیادتش در منتهای درجه است. اما غیر او، با سیادت مقید وصف می‌شوند. مثل: سید فرزندان آدم، […]

ادامه مطلب …

۴۹۰ – حکم گفتن عبارت «کلّ عام و أنتم بخیر» چیست؟

۴۹۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم عبارت «کلّ عام و أنتم بخیر» چیست؟ جواب دادند: اگر قصد از گفتنِ «کل عام و أنتم بخیر»، دعای خیر باشد، اشکالی ندارد. تعداد بازدید: ۱

ادامه مطلب …

۴۷۴ – حکم گفتن این سخن چیست: «قدرت الهی چنین خواست» و «تقدیر چنین خواست»؟

۴۷۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این سخن چیست: «قدرت الهی چنین خواست»، و «قَدَر چنین خواست»؟ جواب دادند: درست نیست بگوییم: «قدرت الهی چنین خواست». زیرا مشیئت، اراده است، و قدرت، معنا است، و معنا، دارای اراده نیست. بلکه اراده متعلق به اراده کننده، و مشیئت برای کسی است مشیئت […]

ادامه مطلب …

۴۲۹ – حکم گفتن این عبارت چیست: «به من ببخش، الله تو را خوار نکند»؟

۴۲۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این عبارت چیست: «به من ببخش، الله تو را خوار نکند»؟ جواب دادند: این عبارت صحیح است. الله سبحانه و تعالی گاهی بنده‌اش را خوار و ذلیل می‌کند. الله تعالی در مورد عذاب کفار می‌فرماید که عذاب خوار کننده‌ای پاداش استکبار آنها در زمین است. […]

ادامه مطلب …

۴۵۷ – حکم گفتن: «بر تو حرام است که چنین و چنان کنی»

۴۵۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که برخی مردم می‌گویند، چیست: «بر تو حرام است که چنین و چنان کنی»؟ جواب دادند: چیزی که آن را حرام توصیف می‌کنند، یا از چیزهایی است که الله آن را حرام فرموده؛ مثل اینکه اگر گفتند: حرام است شخصی به حقوق برادرش تجاوز […]

ادامه مطلب …

۴۳۸ – اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم» چه حکمی دارد؟

۴۳۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: اگر کسی بگوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، چه حکمی دارد؟ جواب دادند: وقتی کسی می‌گوید: «من إن شاء الله مومن هستم»، نزد علما (مساله‌ی استثناء در ایمان) نامیده می‌شود. در این قول، تفصیل وجود دارد: اول: اگر استثناء به خاطر شک در وجود اصل ایمان […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه