شنبه 19 ربیع‌الثانی 1447
۱۸ مهر ۱۴۰۴
11 اکتبر 2025

۴۷۸ – آیا استعمال کلمه‌ی «صُدفَه» (ناگهان) درست است؟

۴۷۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: نظرتان در مورد استعمال کلمه‌ی «صُدفَه: ناگهانی» چیست؟

جواب دادند: نظرمان این است که این سخن اشکال ندارد و امری متعارف است، و گمان می‌کنم احادیثی نیز با این تعبیر وجود دارند: ناگهان با رسول الله صلی الله علیه وسلم مواجه شدیم، رسول الله صلی الله علیه وسلم ناگهان با ما مواجه شد. اما الان حدیث به خصوصی در این مورد به ذهنم نمی‌آید.

اما تصادفی و ناگهانی، به نسبت فعل انسان، واقعی است. چون انسان غیب نمی‌داند، گاهی اوقات چیزی ناگهانی برایش اتفاق می‌افتد، بدون اینکه قبلش احساس کند یا مقدماتی برای آن چیده باشد یا توقع آن را داشته باشد. اما به نسبت فعل الله، این گونه نیست. زیرا هر چیزی نزد الله معلوم و دارای اندازه‌ی مشخصی است، و اشیاء به نسبت او تعالی، ناگهانی نیستند. اما به نسبت من و تو بله. بدون هماهنگی قبلی با هم روبرو می‌شویم. بدون اینکه احساس آن را داشته باشیم یا قبلا برای این دیدار مقدمه چینی کرده باشیم، صورت می‌گیرد. به این می‌گویند: «صُدفه: ناگهانی»، و اشکالی در آن نیست. اما به نسبت فعل الله تعالی، ممتنع بوده و جایز نیست.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(478) وسئل: ما رأي فضيلتكم في استعمال كلمة “صدفة”؟

فأجاب بقوله: رأينا في هذا القول أنه لا بأس به وهذا أمر متعارف وأظن أن فيه أحاديث بهذا التعبير صادفْنا رسول الله صادفَنا رسول الله “لكن لا يحضرني الآن حديث معين في هذا الخصوص”.

والمصادفة والصدفة بالنسبة لفعل الإنسان أمر واقع، لأن الإنسان لا يعلم الغيب فقد يصادفه الشيء من غير شعور به ومن غير مقدمات له ولا توقع له، ولكن بالنسبة لفعل الله لا يقع هذا، فإن كل شيء عند الله معلوم وكل شيء عنده بمقدار وهو ـ سُبْحَانَهُ‌وَتعالى ٰ ـ لا تقع الأشياء بالنسبة إليه صدفة أبداً ، لكن بالنسبة لي أنا وأنت نتقابل بدون ميعاد وبدون شعور وبدون مقدمات فهذا يقال له : صدفة، ولا حرج فيه، وأما بالنسبة لفعل الله فهذا أمر ممتنع ولا يجوز.

مطالب مرتبط:

۵۱۰ – حکم گفتن این سخن چیست: «ستاره‌ای که در فلان وقت طلوع می‌کند، نشانه‌ی خوبی است»؟

۵۱۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این سخن چیست: «ستاره‌ای که در فلان وقت طلوع می‌کند، نشانه‌ی خوبی است»؟ جواب دادند: این سخن جایز نیست، و شبیه این سخن است که کسی بگوید: «به خاطر فلان ستاره و بهمان ستاره، باران آمد». در این مورد رسول الله صلی الله علیه وسلم […]

ادامه مطلب …

۴۳۱ – حکم قسم خوردن به الله چیست؟

۴۳۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم قسم خوردن بر الله چیست؟ جواب دادند: قسم خوردن بر الله چنین است که انسان بگوید: والله که چنین و چنان نخواهد شد، یا، والله که الله چنین و چنان نخواهد کرد. قسم خوردن بر الله دو نوع است: نوع اول: آنچه که باعث می‌شود شخص […]

ادامه مطلب …

۴۷۴ – حکم گفتن این سخن چیست: «قدرت الهی چنین خواست» و «تقدیر چنین خواست»؟

۴۷۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این سخن چیست: «قدرت الهی چنین خواست»، و «قَدَر چنین خواست»؟ جواب دادند: درست نیست بگوییم: «قدرت الهی چنین خواست». زیرا مشیئت، اراده است، و قدرت، معنا است، و معنا، دارای اراده نیست. بلکه اراده متعلق به اراده کننده، و مشیئت برای کسی است مشیئت […]

ادامه مطلب …

۴۵۶ – حکم لقب «حاجی» و «سید» چیست؟

۴۵۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن «حاجی» و «سید فلان» چیست؟ جواب دادند: گفتنِ «حاجی»، یعنی حج را ادا کرده. این اشکالی ندارد. اما «سید»؛ نگاه می‌کنیم اگر صحیح است که او دارای سیادت است، گفته می‌شود: او «سید» است. بدون اینکه الف و لام به کار برده شود. این اشکالی […]

ادامه مطلب …

۴۶۲ – حکم گفتن جملاتی نذیر «در حج این قدر ضرر کردم»

۴۶۲ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که برخی مردم می‌گویند، چیست: «در حج این قدر ضرر کردم، و در عمره، این قدر ضرر کردم، و در جهاد، این قدر ضرر کردم و و و»؟ جواب دادند: این عبارات درست نیستند. زیرا هر آنچه در طاعت الله صرف شده باشد، ضرر […]

ادامه مطلب …

۴۶۹ – چه کسی شایسته است به سیادت توصیف شود؟

۴۶۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: چه کسی شایسته است به سیادت توصیف شود؟ جواب دادند: هیچ کسی جز الله تعالی، شایستگی این را ندارد که به سیادت مطلق وصف شود. الله تعالی سیدی است که سیادتش در منتهای درجه است. اما غیر او، با سیادت مقید وصف می‌شوند. مثل: سید فرزندان آدم، […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه