۴۷۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: نظرتان در مورد استعمال کلمهی «صُدفَه: ناگهانی» چیست؟
جواب دادند: نظرمان این است که این سخن اشکال ندارد و امری متعارف است، و گمان میکنم احادیثی نیز با این تعبیر وجود دارند: ناگهان با رسول الله صلی الله علیه وسلم مواجه شدیم، رسول الله صلی الله علیه وسلم ناگهان با ما مواجه شد. اما الان حدیث به خصوصی در این مورد به ذهنم نمیآید.
اما تصادفی و ناگهانی، به نسبت فعل انسان، واقعی است. چون انسان غیب نمیداند، گاهی اوقات چیزی ناگهانی برایش اتفاق میافتد، بدون اینکه قبلش احساس کند یا مقدماتی برای آن چیده باشد یا توقع آن را داشته باشد. اما به نسبت فعل الله، این گونه نیست. زیرا هر چیزی نزد الله معلوم و دارای اندازهی مشخصی است، و اشیاء به نسبت او تعالی، ناگهانی نیستند. اما به نسبت من و تو بله. بدون هماهنگی قبلی با هم روبرو میشویم. بدون اینکه احساس آن را داشته باشیم یا قبلا برای این دیدار مقدمه چینی کرده باشیم، صورت میگیرد. به این میگویند: «صُدفه: ناگهانی»، و اشکالی در آن نیست. اما به نسبت فعل الله تعالی، ممتنع بوده و جایز نیست.