شنبه 25 ذیحجه 1446
۳۰ خرداد ۱۴۰۴
21 ژوئن 2025

۴۵۱ – آیا در اسلام، تجدیدِ تشریع هست؟

۴۵۱ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا در اسلام، تجدیدِ تشریع هست؟

جواب دادند: کسی که بگوید: در اسلام، تجدیدِ تشریع وجود دارد، واقع بر خلاف اوست؛ زیرا اسلام با وفات رسول الله صلی الله علیه وسلم، کامل شده، و تشریع نیز با آن به پایان رسیده است. بله، حوادث و وقایع تجدید می‌شوند، و در هر عصر و مکانی، چیزهایی اتفاق می‌افتد که در عصر و زمان‌های دیگر، اتفاق نمی‌افتد. سپس با تشریع، در آنها نگریسته می‌شود، و در پرتو قرآن و سنت بر آنها حکم می‌شود، و این حکم، جزئی از همان تشریع اولیه‌ی اسلامی است، و نامیدن آن به تشریع جدید، درست نیست؛ زیرا ظلم به اسلام، و مخالف با واقع است. همچنین شایسته نیست تغییر تشریع نامیده شود، چون نوعی شکستن دیوارِ حرمتِ شریعت و از بین بردن هیبت آن در نفوس، و یا در معرض تغییر قرار دادن آن بر مسیری غیر از مسیر قرآن و سنت است، و هیچ کس از اهل علم و ایمان، به چنین چیزی راضی نیست.

اما وقتی حکم بر یک اتفاق، در پرتو قرآن و سنت نباشد، تشریع باطل است؛ و تحت تقسیم در تشریع اسلامی قرار نمی‌گیرد.

اما در رد بر چیزی که گفتم، نباید به حکمی که عمر رضی الله عنه در مورد سه طلاق اجرا کرد، استناد نمود. با اینکه این حکم (یعنی سه طلاق کردن زن در یک کلام)، در دوسال اول خلافتش فقط یک طلاق به حساب می‌آمد، و در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و خلافت ابوبکر نیز چنین بود. زیرا این از باب تعزیر شخص برای التزام به چیزی است که خودش خواسته است، و به همین خاطر عمر رضی الله عنه گفت: «می‌بینم مردم در مورد کاری که باید در آن شکیبایی داشته باشند، عجله می‌کنند. پس اگر چیزی را که می‌گویند، بر آنها اجرا کنیم»، و بر آنها اجرا کرد. باب تعزیر در شریعت، واسع است. چون مقصود از آن، اصلاح مردم و تادیب آنهاست.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(451) وسئل فضيلة الشيخ: هل في الإسلام تجديد تشريع؟

فأجاب بقوله: من قال: إن في الإسلام تجديد تشريع فالواقع خلافه، فالإسلام كمل بوفاة النبي، ﷺ، والتشريع انتهى بها. نعم الحوادث والوقائع تتجدد، ويحدث في كل عصرٍ ومكانٍ ما لا يحدث في غيره، ثم ينظر فيها بتشريع، ويحكم عليها على ضوء الكتاب والسنة. ويكون هذا الحكم من التشريع الإسلامي الأول، ولا ينبغي أن يسمى تشريعاً جديداً، لأنه هضم للإسلام، ومخالف للواقع، ولا ينبغي أيضاً أن يسمى تغييراً للتشريع، لما فيه من كسر سياج حرمة الشريعة، وهيبتها في النفوس، أو تعريضها لتغيير لا يسير على ضوء الكتاب والسنة، ولا يرضاه أحد من أهل العلم والإيمان.

أما إذا كان الحكم على الحادثة ليس على ضوء الكتاب والسنة، فهو تشريع باطل، لا يدخل تحت التقسيم في التشريع الإسلامي.

ولا يرد على ما قلت إمضاء عمر – رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ -للطلاق الثلاث، مع أنه كان واحدة لمدة سنتين من خلافته، ومدة عهد النبي، ﷺ، وعهد أبي بكر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ، لأن هذا من باب التعزير بإلزام المرء ما التزمه ولذا قال عمر ـ رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ ـ: “أرى الناس قد تعجلوا في أمر كانت لهم فيه أناة فلو أمضيناه عليهم”. فأمضاه عليهم، وباب التعزير واسع في الشريعة، لأن المقصود به التقويم والتأديب.

مطالب مرتبط:

۴۱۹ – حکم الفاظی نذیر: «از تو خواهش می‌کنم» و «درود» و «صبح بخیر»؟

۴۱۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این الفاظ چیست: «از تو خواهش می‌کنم»، و «تحیّاتی»، و «أنعم صباحاً»، و «أنعم مساءً»؟ جواب دادند: اشکالی ندارد در امری که فلان شخص توان تحقق بخشیدن به امیدت را دارد، بگویی: «از تو خواهش می‌کنم». همچنین: «تحیاتی لک»، و «لک منّی التحیّة» و کلماتی شبیه […]

ادامه مطلب …

۴۴۶ – آیا درست است بگوییم: «به فضل فلانی، این مساله تغییر کرد»، یا «با تلاش من، چنین شد»؟

۴۴۶ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا این عبارت بدون اشکال است: «به فضل فلانی، این مساله تغییر کرد»، یا «با تلاش من، چنین شد»؟ جواب دادند: این عبارت در صورتی که شخص مذکور، اثری در حصول آن داشته باشد، صحیح است. زیرا انسان وقتی به برادرش نیکی کند، بر او فضل دارد. […]

ادامه مطلب …

۵۰۹ – حکم گفتن این سخن به مهمان چیست: «به وجه الله که باید بخوری»؟

۵۰۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن انسان به میهمان چیست: «به وجه الله که باید بخوری»؟ جواب دادند: برای هیچ کس جایز نیست الله تعالی را نزد مخلوقاتش شافع قرار دهد. زیرا الله بزرگ‌تر و شکوه‌مندتر از آن است که نزد خلقش به شفاعت گرفته شود. زیرا مرتبت کسی که […]

ادامه مطلب …

۵۰۷ – حکم خطاب کردن اشخاصی مثل حاکم با عبارت «ای مولای من»

۵۰۷ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که وقتی انسان حاکمی را مورد خطاب قرار می‌دهد، بگوید: «ای مولای من»، چیست؟ جواب دادند: ولایت دو نوع است: اول: ولایت مطلق، که این ولایت، مثل سیادت مطلق، متعلق به الله عز و جل است. ولایت الله به معنای عام خود، شامل همه […]

ادامه مطلب …

۴۵۹ – درباره‌ی «آزادی فکر» که دعوت به آزادی عقیده است

۴۵۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: پیوسته می‌شنویم و می‌خوانیم که می‌گویند: «آزادی فکر»، که دعوت به آزادی عقیده است. تعلیق شما بر این مساله چیست؟ جواب دادند: تعلیقمان این است که هر کس جایز می‌بیند که انسان در عقیده آزاد باشد، که به دینی که خواست، معتقد باشد، چنین شخصی کافر است. […]

ادامه مطلب …

۴۶۳ – آیا جایز است به کسی گفته شود: «تو خلیفه‌ی الله بر روی زمینی»؟

۴۶۳ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم این سخن که شخصی به کسی بگوید: «ای فلانی، تو خلیفه‌ی الله بر روی زمینی»، چیست؟ جواب دادند: اگر راست باشد، اشکالی ندارد. یعنی این شخص، خلیفه باشد. یعنی دارای سلطنت کامل بر کشور باشد، و بالاترین مرجع قدرت بر اهل یک کشور باشد. در این […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه