۳۱۲ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم تبرک جستن به قبور و طواف حول آنها به قصد قضای حاجت یا تقرب چیست؟ همچنین، حکم قسم خوردن به غیر الله چیست؟

جواب دادند: تبرک جستن به قبور حرام بوده و نوعی شرک است. زیرا این کار، اثبات تاثیر چیزی است که الله تعالی دلیلی برای آن نازل نکرده، و عادت سلف صالح هم نبوده است که مثل این تبرک جستن را انجام دهند. پس این کار از این جهت، بدعت است. نیز، اگر تبرک گیرنده معتقد باشد که صاحب قبر دارای تاثیر یا قدرتی در دفع ضرر و جلب منفعت است، اگر برای جلب منفعت یا دفع ضرر او را بخواند، مرتکب شرک اکبر شده است. همچنین اگر برای صاحب قبر رکوع یا سجده کرده و یا به خاطر تقرب به او و تعظیم او، برایش قربانی کند، مرتکب شرک اکبر شده است. الله تعالی می‌فرماید: {وَمَنْ يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِنْدَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ}[۱]، یعنی: {و هر کس معبود دیگری با الله بخواند، هیچ دلیل و برهانی ندارد و جز این نیست که حسابش نزد پروردگار اوست. بی‌گمان کافران رستگار نمی‌شوند}، و می‌فرماید: {فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا}[۲]، یعنی: {پس هر که خواهان دیدار پروردگارِ خویش است، باید کار نیک و شایسته انجام دهد و هیچ‌کس را در پرستش پروردگارش شریک نگرداند}، و کسی که مرتکب شرک اکبر شود، کافر بوده و در آتش جهنم جاویدان خواهد سوخت و بهشت بر او حرام می‌شود. زیرا الله تعالی می‌فرماید: {إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَار}[۳]، یعنی: {به‌راستی که هرکس به الله شرک ورزد، الله بهشت را بر او حرام نموده و جایگاهش دوزخ است و ستمکاران هیچ یاوری ندارند}.

اما قسم خوردن به غیر الله: اگر کسی که قسم می‌خورد، معتقد باشد منزلت چیزی که به آن قسم می‌خورد همانند منزلت الله تعالی است، دچار شرک اکبر شده و اگر به چنین چیزی معتقد باشد، اما در قلبش به اندازه‌ای عظمت آن چیزی که به آن قسم می‌خورد وجود دارد که باعث می‌شود به آن چیز قسم بخورد، و معتقد نباشد که منزلت آن چیز مثل منزلت الله تعالی است، در این صورت مرتکب شرک اصغر شده است. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «کسی که به غیر الله قسم بخورد، کفر ورزیده، یا، شرک ورزیده».

انکار بر کسی که به قبور تبرک می‌جوید یا آنها را می‌خواند یا به غیر الله قسم می‌خورد، واجب است، و باید برایش واضح کند که گفتن: این چیزی است که ما از پدرانمان گرفته‌ایم، باعث نجاتشان نمی‌شود. زیرا این حجت، همان حجت مشرکین است که پیامبران را تکذیب کرده و گفتند: {إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُقْتَدُونَ}[۴]، یعنی: {ما، نیاکانمان را بر چنین آیینی یافته‌ایم و به‌طور ‌قطع از آنان پیروی خواهیم کرد}. پس پیامبر به آنان گفت: {أَوَلَوْ جِئْتُكُمْ بِأَهْدَى مِمَّا وَجَدْتُمْ عَلَيْهِ آبَاءَكُمْ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ كَافِرُونَ}[۵]، یعنی: {آیا اگر آیینی هدایت‌بخش‌تر از آنچه پدرانتان را بر آن یافته‌اید، برایتان آورده‌ باشم (باز هم از آیین موروثی نیاکانتان پیروی می‌کنید)؟ گفتند: «ما به آیینی که آورده‌اید، باور نداریم»}، و الله تعالی فرمود: {فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}[۶]، یعنی: {از این‌رو از آنان انتقام گرفتیم؛ پس بنگر که سرانجام تکذیب‌کنندگان چگونه بود}.

برای هیچ کس جایز نیست برای باطلش چنین استدلال کند که پدرانش بر آن بوده‌اند، یا اینکه عادت اوست و امثال چنین استدلالاتی… و اگر چنین استدلالی کند، استدلالش نزد الله باطل بوده و هیچ نفعی به او نمی‌رساند. بر کسانی که به چنین مسائلی مبتلا هستند، واجب است به سوی الله توبه کنند و از حق، هر کجا باشد و از هر کس که باشد و هر وقت که باشد، پیروی کنند، و عادات قومشان یا سرزنش عوام آنها، او را از قبول حق باز ندارد. زیرا مومن حقیقی آن است که در راه الله، سرزنش هیچ سرزنش کننده‌ای بر او تاثیر ندارد و هیچ مانعی باعث باز ماندن او از دین الله نمی‌شود.

الله همه را به آنچه راضی است، توفیق دهد و از آنچه خشم و عقوبتش در آن است، ما را حمایت کند.

[۱] – سوره مومنون، آیه «۱۱۷».

[۲] – سوره کهف، آیه «۱۱۰».

[۳] – سوره مائده، آیه «۷۲».

[۴] – سوره زخرف، آیه «۲۳».

[۵] – سوره زخرف، آیه «۲۴».

[۶] – سوره زخرف، آیه «۲۵».