۲۷۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم ریاء چیست؟
جواب دادند: ریاء، جزئی از شرک اصغر است. زیرا انسان در عبادت خود، کسی را شریک الله قرار می‌دهد، و گاهی نیز به درجه‌ی کفر اکبر می‌رسد. ابن قیم رحمه الله برای مثال شرک اصغر، «کمی ریا» را مثال زده، و این دلالت دارد که ریای بسیار، به درجه‌ی شرک اکبر می‌رسد.
الله تعالی می‌فرماید: {قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا}[۱]، یعنی: {بگو: جز این نیست که من نیز بشری همانند شما هستم و بر من وحی می‌شود که پروردگارتان یگانه معبود برحق است. پس هر که خواهان دیدار پروردگارِ خویش است، باید کار نیک و شایسته انجام دهد و هیچ‌کس را در پرستش پروردگارش شریک نگرداند}. عمل صالح، آن است که صواب و خالص باشد، و خالص آن است که به هدف رضایت الله تعالی انجام گیرد، و صواب، آن است که بر وفق شریعت الله باشد. بنا بر این هر عملی که به هدف غیر الله باشد، عمل صالح نیست، و نیز هر عملی که وفق شریعت الهی نباشد، صالح نیست و به صاحبش باز می‌گردد. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «هر کس عملی انجام دهد که دستور ما نیست، عملش مردود است»، و فرموده: «همانا اعمال به نیت‌ها بستگی دارد و همانا برای هر کس، آن چیزی است که نیت کرده». برخی علما گفته‌اند: این دو حدیث، میزان اعمال هستند. حدیث نیت، میزان اعمال باطنی، و حدیث بعدی، میزان اعمال ظاهری هستند.
[۱] – سوره کهف، آیه «۱۱۰».
