۲۲۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم اطاعت از حاکمی که به کتاب الله و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم حکم نمی‌کند، چیست؟
جواب دادند: اطاعت در غیر معصیت الله، از حاکمی که به کتاب الله و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم حکم نمی‌کند، واجب است، و جنگیدن با او به خاطر این مساله، واجب و بلکه جایز نیست، مگر اینکه به حد کفر برسد که در این صورت، مقابله با او واجب می‌شود، و اطاعت از او بر مسلمانان لازم نیست.
حکم به غیر آنچه که در قرآن و سنت آمده به دو شرط به حد کفر می‌رسد:
اول: از حکم الله و رسول اطلاع داشته و آگاه باشد. اما اگر جاهل بود و اطلاع نداشت، به خاطر مخالفتش تکفیر نمی‌شود.
دوم: انگیزه‌ای که او را وادار به حکم به غیر آنچه الله نازل کرده، می‌کند این اعتقاد است که حکم الله به درد این موقع نمی‌خورد و حکم غیر الله بیشتر به نفع بندگان و برایشان سودمندتر است. با این دو شرط، حکم به غیر آنچه الله نازل کرده، کفر اکبر بوده و شخص را از اسلام خارج می‌کند، زیرا الله تعالی می‌فرماید: {وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ}[۱]، یعنی: {کسانی که مطابق احکامی که الله نازل نموده است، حکم نکنند، کافرند}، و در این صورت، ولایت حاکم باطل شده و حق طاعت بر گردن مردم ندارد، و جنگیدن با او و دور کردنش از حکومت، واجب است.
اما زمانی که به حکمی غیر از حکم الله حکم می‌کند، اما معتقد است که عمل به حکم الله واجب است، و حکم الله برای بندگان بهتر است، اما به خاطر هوی و هوس یا اراده‌ی ظلم به کسی، این کار را بکند، کافر نیست. بلکه، یا فاسق است یا ظالم، و ولایتش باقی، و اطاعت از او در غیر معصیت الله واجب است، و جنگیدن با او یا دور کردنش از حکم به وسیله‌ی زور، و خروج بر او، جایز نیست. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم از خروج کردن بر ائمه نهی فرموده‌اند، مگر اینکه کفر صریحی از آنها مشاهده کنیم که از جانب الله برهانی بر کفر بودن آن داشته باشیم.
[۱] – سوره مائده، آیه «۴۴».
