(۶۸۶۷) سوال: آیا فکر کردن به گناه یا معصیت بدون انجام دادن آن، گناه است یا حرام محسوب می‌شود؟

جواب:

فکر کردن به معصیت، گناه یا حرام محسوب نمی‌شود زیرا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ لِأُمَّتِي عَمَّا وَسْوَسَتْ به صدورها مَا لَمْ تَعْمَلْ بِهِ أَوْ تَكَلَّمْ»[۱]: (الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از امت من از وسوسه‌هايی که در دل پیش می‌آید تا زمانی که آن را عملی نکرده يا بر زبان نياورده، گذشته است).

اما اگر فرد تصمیم به انجام گناه بگیرد و قصد آن را کند  سپس از انجام آن گناه که قصدش را کرده، خودداری کند و از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بترسد، در این صورت برای او یک حسنه کامل نوشته می‌شود چنان که از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ثابت است که فرمودند: «قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ: رَبِّ ذَاكَ عَبْدُكَ يُرِيدُ أَنْ يَعْمَلَ سَيِّئَةً – وَهُوَ أَخْبَرُ بِهِ – فَقَالَ: ارْقُبُوهُ، فَإِنْ عَمِلَهَا فَاكْتُبُوهَا لَهُ بِمِثْلِهَا، وَإِنْ تَرَكَهَا، فَاكْتُبُوهَا حَسَنَةً، إِنَّمَا تَرَكَهَا مِنْ جَرَّائِي»[۲]: (ملائکه گفتند: “پروردگارا، آن بنده‌ات می‌خواهد گناهی انجام دهد (و الله خود از آن آگاه‌تر است)، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرمود: او را زیر نظر داشته باشید، اگر آن گناه را انجام داد، آن را برایش به اندازه همان گناه بنویسید و اگر از آن خودداری کرد، برای او یک حسنه بنویسید زیرا تنها به خاطر من از آن دست کشید).

اما شایسته است که انسان از همان لحظه‌ای که به گناه فکر می‌کند، خود را از آن بازدارد زیرا این فکر ممکن است رشد کرده و تبدیل به نیت شود سپس به تصمیم تبدیل گردد و در نهایت، عمل شود مگر کسی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ او را حفظ کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] الإیمان ابن منده (٤٩٢/١).