(۶۷۲۱) آیا جایز است که دانش‌آموز در زمان امتحان به هم‌کلاسی خود کمک کند؟

(۶۷۲۱) سوال: آیا جایز است که دانش‌آموز در زمان امتحان به هم‌کلاسی خود کمک کند، با این استدلال که این کار را وظیفه خود می‌داند و می‌خواهد مشکل او را رفع کند؛ حکم آن چیست؟ الله به شما جزای خیر بدهد.

جواب:

به هیچ عنوان کمک به هم‌کلاسی در امتحان جایز نیست، زیرا این کار نوعی خیانت در امانت است و مسئولین این را نمی‌پذیرند و در حقیقت این ظلم به هم‌کلاسی مورد کمک و ظلم به دانش‌آموز کمک‌کننده و خیانت به مسئولینی که زیر نظر آن‌ها قرار دارد و همه‌ی جامعه است.

این ظلم به هم‌کلاسی که به او مورد کمک کرده است می‌باشد زیرا او را در یک امر حرام یاری داده‌ و آن تقلب و فریب است که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «مَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا»[۱]: (کسی که ما را فریب دهد، از ما نیست).

اما ظلم بودن این کار نسبت به دانش‌آموز کمک‌کننده به این دلیل است که او با انجام این معصیت به نفس خود ظلم کرده از جهتی که در معصیت به آن دانش‌آموز کمک کرده است و کمک‌کننده به معصیت، مانند انجام‌دهنده‌ی آن است و به همین دلیل «لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آكِلَ الرِّبَا، وَمُؤْكِلَهُ، وَكَاتِبَهُ، وَشَاهِدَيْهِ. وَقَالَ: هُمْ سَوَاءٌ»[۲]: (رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم شخصی که ربا می‌خورد، کسی که ربا می‌دهد، نویسنده‌ی (سند) ربا و دو شاهد آن را لعنت کرد و فرمود: آن‌ها همه برابر هستند) این نشان می‌دهد که کسی که به معصیت کمک ‌کند، مانند کسی است که آن را انجام ‌دهد.

اما خیانت بودن این کار نسبت به مسئولینی که زیر نظر آن‌ها قرار دارد، به این دلیل است که این مسئولین به هیچ وجه این کار را نمی‌پذیرند و به همین دلیل برای دانش‌آموز در زمان برگزاری امتحانات مراقبان و ناظران قرار داده‌اند.

اما خیانت بودن این کار نسبت به کل امت به این دلیل است که اگر سطح دانش‌آموزان یک امت بر اساس تقلب و جهل باشد، این امر منجر به نابودی آن امت می‌شود و امت هیمشه نیازمند باقی خواهند ماند زیرا این دانش‌آموزان که از طریق تقلب فارغ ‌التحصیل شده‌اند، در واقع چیزی نمی‌دانند و جاهل هستند، بنابراین امت ظاهری متعلم دارد ولی در حقیقت جاهل است و این خیانتی به کل امت و نابودی جامعه است.

نصیحت من به برادران دانش‌آموزم این است که در این موضوع تقوای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را پیشه کنند و به یکدیگر در امتحان کمک نکنند و اگر می‌خواهند چیزی از علم را به برادرشان برسانند، بعد از اتمام امتحان و تحویل برگه‌ها او را آموزش دهند زیرا وقت از دست نمی‌رود.

همچنین به برادران مراقب که بر امتحانات نظارت می‌کنند نصیحت می‌کنم که که تقوای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را رعایت کنند و در راه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از هیچ سرزنشی نترسند و به فرد ثروتمند به خاطر ثروتش، فقیر به خاطر فقرش، ضعیف به خاطر ضعفش و قوی به خاطر قدرتش تفاوتی قائل نشوند و آنها باید با دقت تمام نظارت کنند و همه تلاش خود را از نظر شنیدن، دیدن و فکر کردن به کار بگیرند و در حین نظارت با یکدیگر صحبت نکنند، زیرا آنها در برابر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ سپس در برابر دولت سپس در برابر امت مسئول هستند، پس در این امانتی که به آنها سپرده شده است کوتاهی نکنند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] صحیح مسلم: كتاب المساقاة، باب لعن آكل الربا ومؤكله، شماره (١٥٩٨).

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز للطالب أن يساعد زميله أثناء الامتحان، حيث إن الطالب يعتبر هذا واجبًا عليه تفريجا لكربة زميله، فما حكم ذلك مأجورين؟

فأجاب رحمه الله تعالى: لا يجوز للطالب أن يُساعد زميله في الامتحان أبدا، لأن ذلك من خيانة الأمانة، فالجهات المسئولة لا ترضى بذلك، وهو في الحقيقة ظلم للطالب المُعان، وظلم للطالب الْمُعِين، وجنايةٌ على الجهة المسئولة التي هو تحت رعايتها، وجناية على الأمة جمعاء. أما كونه ظلما للطالب المعان فلأننا أعناه على أمرٍ محرَّم عليه، وهو الغش، وقد قال النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «مَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ منا». وأما كونه ظلما للمُعِين، فلأنه ظلم نفسه بالمعصية، حيث أعان على معصية، والمعين على معصية كالفاعل لها، ولهذا لَعَنَ النَّبِيُّ -صلى الله عليه وعلى آله وسلم – آكِلَ الرِّبَا وَمُؤْكِلَهُ وَكَاتِبَهُ وَشَاهِدَيْهِ، وَقَالَ: «هُمْ سَوَاءٌ». فدل ذلك على أن المعين على المعصية كفاعلها.

وأما كونه خيانة للجهات المسئولة التي هو تحت رعايتها، فلأن الجهات المسئولة لا ترضى بهذا إطلاقا، ولهذا تضع المراقبين والملاحظين على الطلاب في وقت الامتحان.

وأما كونه خيانة للأمة كلها، فلأن الأمة إذا كان مستوى متعلميها على الغش والجهل كان في ذلك دمار للأمة، وبقيت الأمة محتاجة إلى غيرها دائما وأبدا، لأن هؤلاء المتخرجين عن طريق الغشّ لا يعلمون، بل هم جهال في الواقع، فتبقى الأمة شكلها شكل المتعلمة وحقيقتها أنها جاهلة، فيكون في ذلك خيانة للأمة كلها، ودمار للمجتمع.

فنصيحتي لإخواني الطلبة أن يتَّقوا الله -عز وجل- في هذا الأمر، وألا يُعين بعضهم بعضًا في الامتحان، وإذا كان يُريد أن يبلغ أخاه شيئًا من العلم حول هذه المسألة، فإذا سلَّم الورق فليعلمه، لأنه لا يفوت الوقت.

وكذلك أنصح إخواني الملاحظين الذين يراقبون الطلبة أن يتقوا الله -عز وجل- وألا تأخذهم في الله لومة لائم، وألا يُحابوا غنيًّا لغناه، ولا فقيرًا لفقره، ولا ضعيفًا لضعفه، ولا قويًّا لقُوَّته، فعليهم أن يلاحظوا أتم ملاحظة، و أن يُكرسوا جهودهم سمعا وبصرا وفكرًا، وألا يتشاغل بعضهم بالحديث إلى بعض في حال المراقبة والملاحظة لأنهم مسئولون عن ذلك أمام الله -عز وجل – ثم أمام الدولة، ثم أمام الأمة، فلا يفرطوا في هذه الأمانة التي حملوها.