سه‌شنبه 15 ربیع‌الثانی 1447
۱۵ مهر ۱۴۰۴
7 اکتبر 2025

(۶۷۰۷) حکم شرعی ترک نماز در شرایط حضور در محیط مختلط

(۶۷۰۷) سوال: من دوست دارم سوره‌های قرآنی را بخوانم و نماز را دوست دارم و مردی که نماز می‌خواند را دوست دارم و همیشه به سوره‌های قرآنی گوش می‌دهم اما خودم نماز نمی‌خوانم با این حال، علت اینکه نماز نمی‌خوانم این است که من در مدرسه‌ای مختلط هستم، چه چیزی بر من واجب است که آن را انجام دهم؟

جواب:

این سؤال، سؤالی عجیب است و شاهدی است بر واقعیت فساد مدارس مختلط و اینکه آن‌ها شری بزرگ و فتنه‌ای عظیم هستند همچنین دلیلی است از واقعیت بر اینکه واجب است این کسانی که مدارس خود را مختلط کرده‌اند، باید مدارس زنان را از مدارس مردان جدا کنند تا از این فتنه‌ی بزرگ که باعث گمراهی چنین جوانی در دینش شده و موجب شده که نماز نخواند، در امان بمانند.

 با این داستان عجیب، خطر در کمین نشسته مدارس مختلط که در آن مردان و زنان باهم هستند آشکار می‌شود و حکمت شرع در وجوب جدایی بین مردان و زنان در تحصیل و همچنین در کار نیز روشن می‌گردد.

در صحیح بخاری ثابت شده است که زنی نزد رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آمد و نزد ایشان شکایت برد که مردان بر زنان چیره شده‌اند و زیاد در حضور ایشان می‌باشند و از علم ایشان بهره می‌برند؛ او از رسول الله  صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم درخواست کرد که نزدآن‌ها برود تا از آنچه الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به ایشان آموخته است را به آن‌ها بیاموزد و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به آن‌ها وعده داد که در خانه یکی از آن‌ها خواهد آمد و به آن‌ها آموزش خواهد داد[۱] و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم نفرمودند: همراه با مردان بیایید تا از آنچه مردان می‌آموزند، یاد بگیرید بلکه روزی را در مکانی جداگانه به آن‌ها اختصاص داد تا به آن‌ها از آنچه الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به ایشان آموخته بود، آموزش دهد.

 زمانی که زنان برای نماز همراه با رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم حاضر می‌گشتند اگر که می‌خواستند نماز جماعت بخوانند و چاره‌‌ای جز حضور آن‌ها در مسجد نبود، رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا وَشَرُّهَا آخِرُهَا، وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا»[۲]: (بهترین صفوف مردان، صف اول و بدترین آن‌ها، صف آخر است و بهترین صفوف زنان، صف آخر و بدترین آن‌ها، صف اول است) همه‌ی اینها تشویق رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به دور کردن زنان از مردان می‌باشد و بیان این است که نزدیکی زن به مرد شر می‌باشد زیرا فرمودند: «وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا»: (و بدترین آن‌ها صف اول است).

پس بر مسلمانان واجب است که از این هدایت بزرگ پیروی کنند که در آن رحمت برای خلایق، اصلاح آن‌ها، سعادت و موفقیت آن‌هاست، همانطور که الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ حکمت فرستادن رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم را بیان نموده و فرموده است: {وَمَاۤ أَرۡسَلۡنَـٰكَ إِلَّا رَحۡمَةلِّلۡعَـٰلَمِینَ}[سوره اﻷنبياء: ۱۰۷]: (و (ای پیامبر!) تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم).

پس اگر مسلمانان به شریعت رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم که رحمتی برای جهانیان است، پایبند باشند باعث و سبب رحمت می‌گردد؛ پس نصیحت من به کسانی که مدارسشان را مختلط کرده‌اند این است که به سوی الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه کنند و مدارس مردان و زنان را جدا کنند و معلم زنی که به مختلطین آموزش می‌دهد، مخصوص زنان شود و معلم مردی که به مختلطین درس می‌دهد مخصوص مردان شود؛ از الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌خواهیم که بر مسلمانان از آنچه که شریعت پیامبرشان محمد صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم برایشان مقتضی می‌کند، از آداب و اخلاق، عبادات و معاملات، و عقاید سالم، منت گذارد.


[۱] صحیح بخاری: كتاب العلم، باب هل يجعل للنساء يوم على حدة في العلم؟ شماره (۱۰۱)، و صحیح مسلم: كتاب البر والصلة والآداب، باب فضل من يموت له ولد فيحتسبه، شماره (٢٦٣٣).

[۲] صحیح مسلم: كتاب الصلاة، باب تسوية الصفوف وإقامتها، شماره ( ٤٤٠).

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إنني أحب قراءة السور القرآنية، وأحب الصلاة، وأحب الرجل الذي يُصلي وأستمع إلى السور القرآنية دائما، وأنا لا أصلي، علما أن السبب الذي يجعلني لم أصَلِّ هو أنني في مدرسة مختلطة، فما هو الواجب علي أن أعمله؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذا السؤال سؤال غريب، وهو شاهد من الواقع على فساد المدارس المختلطة، وأنها شَرٌّ وفتنة، ودليل من الواقع على أنه يجب على هؤلاء الذين جعلوا مدارسهم مختلطة أن يميزوا مدارس النساء عن مدارس الرجال، حتى يَسْلَمُوا من هذه الفتنة العظيمة التي أوجبت لمثل هذا الشاب أن يَضِلَّ هذا الضلال في دينه، فلا يصلي.

وبهذه القصة الغريبة يتبين الخطر الكامن في المدارس التي يختلط فيها الرجال والنساء، ويتبين حكمة الشرع في وجوب الفصل بين الرجال والنساء في الدراسة، وكذلك في العمل.

ولقد ثبت في صحيح البخاري أن امرأة جاءت إلى النبي صلى الله عليه وسلم تشكو إليه أن الرجال غلبوهن على النبي صلى الله عليه وسلم حيث يختلطون به كثيرا، ويأخذون من علمه، وطلبت من النبي صلى الله عليه وسلم أن يأتيهن ليُعَلِّمهن مما علمه الله، ووعدهن النبي موعدا في بيت إحداهن، وجاء إليهن فَعَلَّمهن.

لم يقل النبي صلى الله عليه وسلم: احضرن مع الرجال ليتعلموا ما يتعلمه الرجال، ولكنه وَعدَهنَّ يوما في مكان وحدهن يُعلمهن مما علمه الله.

ولما كان النساء يحضرن الصلاة مع النبي الله وكان لا بد من حضورهن المسجد إذا أردن الجماعة، قال الرسول صلى الله عليه وسلم: «خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّها، وَشَرُّهَا آخِرُهَا، وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا، وَشَرُّهَا أَوَّها». كل هذا حَقًّا منه – صلوات الله وسلامه عليه- على أن تبتعد المرأة عن الرجل، وفيه بيان أن قرب المرأة من الرجل شَرٌّ، لقوله: «وَشَرُّهَا أَوَّهُا».

فالواجب على المسلمين أن يأخذوا مثل هذا الهدي العظيم الذي به رحمة الخلق وصلاحهم وسعادتهم وفلاحهم، كما قال الله -تعالى- مبينًا الحكمة في إرسال النبي صلى الله عليه وسلم ﴿ وَمَاۤ أَرۡسَلۡنَـٰكَ إِلَّا رَحۡمَةࣰ لِّلۡعَـٰلَمِینَ ﴾ [الأنبياء : ١٠٧].

فإذا كانت شريعة النبي صلى الله عليه وسلم رحمة للعالمين كانت سببًا مقتضيا للرحمة إذا تمسك بها المسلمون، فنصيحتي لهؤلاء -الذين جعلوا مدارسهم مختلطة بين الرجال والنساء- أن يتوبوا إلى الله عز وجل من ذلك، وأن يُميزوا بين مدراس الرجال والنساء، ويفصلوا بينهم، وتكون المدرسة التي تُدرس للمختلطين خاصة بالنساء، والمدرّس الذي يُدرِّس للمختلطين خاصا بالرجال، نسأل الله -تعالى- أن يَمُنَّ على المسلمين بما تقتضيه شريعة نبيهم محمد صلى الله عليه وسلم من الآداب والأخلاق والعبادات والمعاملات، والعقائد السليمة.

مطالب مرتبط:

(۶۷۲۵) حکم دانش‌آموزان در برابر رفتار تحقیرآمیز و گفتار نامناسب معلم

اینکه این معلم همچنان در این مدرسه به تدریس ادامه دهد: جایز نیست که او را به عنوان معلم تأیید کنند و بر مدیر مدرسه واجب است که او را به مقامات بالاتر گزارش دهد تا از آموزش و تدریس کنار گذاشته شود...

ادامه مطلب …

(۶۶۹۸) کفاره‌ی کوتاهی معلم در انجام وظایف و حکم صدقه از حقوق

نظر من این است که بر  او واجب می‌باشد به اندازه‌ای که کوتاهی کرده است، از حقوق خود به صندوق مدرسه واریز کند، اگر این امکان‌پذیر نیست، باید آن مبلغ را صدقه بدهد...

ادامه مطلب …

(۶۶۹۲) حکم استفاده از گوشی مدرسه برای ضرورت یا غیر ضرورت چیست؟

اشکالی ندارد در آنچه به او اجازه داده شده و آن تماس در داخل منطقه می‌باشد چون هزینه‌ای برای اداره ندارد اما اگر تماس خارج از منطقه باشد مانند تماسی که نیاز به شماره گیری صفر دارد جایز نیست...

ادامه مطلب …

(۶۶۹۵) حکم خروج معلم از کلاس پیش از پایان ساعات رسمی تدریس

این به قانون بستگی دارد: اگر قانون اجازه نمی‌دهد که معلم قبل از پایان زمان رسمی تدریس خارج شود، بر او واجب است که بماند حتی اگر کاری نداشته باشد....

ادامه مطلب …

(۶۷۱۶) حکم شرعی حقوق به‌ دست آمده از مدرکی که در آن تقلب شده است

پاسخ من به این سوال این است که من در این مسئله توقف می‌کنم (فتوا نمی‌دهم) زیرا بر اساس مدرک مستحق حقوق می‌باشد و حقیقت این است که مدرک او جعلی است...

ادامه مطلب …

(۶۶۹۹) آیا کسر حقوق در برابر غیبت بدون عذر، موجب برائت ذمه می‌گردد؟

بله، لازم است که به درگاه الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه کند و به درستی به سوی الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بازگردد و حال خود را اصلاح کند و به وظایف شغلی‌اش به نحو احسن پایبند باشد....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه