چهارشنبه 16 ربیع‌الثانی 1447
۱۶ مهر ۱۴۰۴
8 اکتبر 2025

(۶۶۵۲) وقتی خانه به میدان غیبت تبدیل می‌شود؛ راه درست چیست؟

(۶۶۵۲) سوال: دوستی تحصیل کرده دارم که با پسر عمه‌اش ازدواج کرده و الان در خانه با او زندگی می‌کند و روزانه زنان نزد ایشان جمع می‌گردند و در مورد مردم صحبت می‌کنند و غیبت می‌نمایند و کسی او را از شر آن‌ها رهایی نمی‌دهد و دوست من یا باید با ایشان بدون این‌که صحبتی کند بماند یا ترکشان کند و به اتاقش برود و آنجا در اتاقش بشیند، آیا کار او درست است؟ او را به راه خیر راهنمایی کنید، الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به شما جزای خیر بدهد؟

جواب:

اگر این دوست شما، صاحب خانه می‌باشد و اجازه‌ی دخول و منع به منزل را دارد، بر او واجب است که مانع از دخول این زنانی که نمی‌نشینند مگر بر گوشت‌های مردم، شود اما اگر توانایی آن را ندارد و صاحب خانه نیست، ابتدا بر او واجب است هنگامی که غیبت کردن این زنان را شنید، آن‌ها را نصیحت کند، اگر که کفایت نکرد و گوش نکردند و به غیبت کردن ادامه دادند، بر او واجب است که از آن مکان برخیزد و به اتاقش برود تا که آن‌ها از آن خانه بروند.
ولی قبل از هر چیز آن زنان را نصیحت می‌کنم که غیبت کردن را ترک کنند زیرا غیبت از گناهان کبیره است و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را به قبیح‌ترین مثال تشبیه کرده است و فرموده: {وَلَا یَغۡتَب بَّعۡضُكُم بَعۡضًاۚ أَیُحِبُّ أَحَدُكُمۡ أَن یَأۡكُلَ لَحۡمَ أَخِیهِ مَیۡتࣰا فَكَرِهۡتُمُوهُ} [سوره الحجرات: ۱۲]: ( و بعضی از شما بعضی دیگر را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را در حالی‌که مرده است، بخورد؟! پس (البته) آن را ناپسند دارید. (
معلوم است که هیچ کس دوست ندارد گوشت برادر خود را بخورد چه رسد به اینکه مرده باشد و غیبت کننده مانند کسی است که گوشت مرده را می‌خورد زیرا در غیاب او غیبتش را می‌کند و مانند مرده که نمی‌تواند از خورده شدن گوشتش از خود دفاع کند، غیبت شونده نیز نمی‌تواند از خود دفاع کند.
سپس آن زنان بدانند که در مورد هیچ شخصی از مرد و زن سخن نگفتند (غیبت نکردند) مگر اینکه در روز قیامت: «يُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ؛ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ، ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ» : (از نيکی هايش به هريک از اينها داده می‌شود و اگر نيکی هايش پيش از ادای بدهی‌هایش تمام شد، از بدی‌های آنان کسر می‌گردد و به حسابِ او منظور می‌شود و سپس در آتشِ دوزخ انداخته می‌شود. (
با سندی که در آن محل بررسی است روایت شده: «أن امْرَأَتَيْنِ صَامَتَا، وَأَن رَجُلًا قَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهُ إِنَّ هَاهُنَا امْرَأَتَيْنِ قَدْ صَامَتَا، وَإِنَّهُمَا قَدْ كَادَتَا أَنْ تَمُوتا مِنَ الْعَطَشِ، فَأَعْرَضَ عَنْهُ أَوْ سَكَتَ، ثُمَّ عَادَ، وَأَرَاهُ قَالَ: بِالْهَاجِرَةِ، قَالَ: يَا نَبِيَّ اللَّهِ، إِنَّهُمَا وَاللَّهِ قَدْ مَاتَتا أَوْ كَادَتا أَنْ تَمُوتا. قَالَ: «ادْعُهُما». قَالَ: فَجَاءَتا، قَالَ: فَجِيءَ بِقَدَحٍ، أَوْ عُسٌ فَقَالَ لإِحْدَاهُمَا: «قِيئي». فَقَاءَتْ قَيْحًا، أَوْ دَمًا وَصَدِيدًا، وَلحما حَتَّى قَاءَتْ نِصْفَ الْقَدَحِ، ثُمَّ قَالَ لِلْأُخْرَى: «قِيئي». فَقَاءَتْ مِنْ قَيْحٍ وَدَمٍ وَصَدِيدٍ، وَلَحمٍ عَبِيطِ وَغَيْرِهِ، حَتَّى مَلَأتِ الْقَدَحَ، ثُمَّ قَالَ: «إِنَّ هَاتَيْنِ صَامَتَا عَمَّا أَحَلَّ اللَّهُ لهُمَا، وَأَفْطَرَتا عَلَى مَا حَرَّمَ اللهُ عَلَيْهِمَا، جَلَسَتْ إِحْدَاهُمَا إِلَى الْأُخْرَى، فَجَعَلَتا يَأْكُلَانِ لحومَ النَّاس» : (دو زن روزه گرفتند و مردی گفت: ‌ای رسول الله! دو زن وجود دارند که روزه گرفته‌اند و نزدیک است که از تشنگی بمیرند، ایشان روی برگرداند یا سکوت کردند، سپس شخص برگشت، گمان می‌کنم که گفت: در وقت ظهرگفت: ‌ای پیامبر الله آن دو زن مردند یا نزدیک است که بمیرند، گفت: آن دو را فرا بخوان، راوی می‌گوید: آن دو آمدند و کاسه‌ی بزرگ یا ظرف بزرگی آورده شد و به یکی از آن‌ها گفت: استفراغ کن، وی چرک سفید زخم یا خون، چرک آغشته به خون و گوشت استفراغ کرد تا جایی که نصف ظرف پر شد سپس به زن دیگر گفت: استفراغ کن، وی نیز خون، چرک سفید زخم، چرک آغشته به خون، گوشت تازه و… استفراغ کرد تا جایی که ظرف به طور کامل پر شد؛ سپس رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمود: این دو، از آن‌چه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برایشان حلال کرده، روزه گرفته‌اند و با آن‌چه الله بر آنان حرام کرده، افطار کرده‌اند، در کنار یک‌دیگر نشسته و به خوردن گوشت مردم پرداخته‌اند. (
و «رأى النبي صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم أقواماً لَهُمْ أَظْفَارٌ مِنْ نُحَاسٍ، يَخْمِشُونَ وُجُوهَهُمْ وَصُدُورَهُمْ، فَقُلْتُ: مَنْ هَؤُلَاءِ يَا جِبْرِيلُ؟ قَالَ: هَؤُلَاءِ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ لُحُومَ النَّاسِ، وَيَقَعُونَ فِي أَعْرَاضِهِمْ» : (رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم گروه‌هایی را دید که ناخن‌های ‌مسی داشتند و چهره‌ها و سينه‌هایشان را با آن می‌خراشيدند؛ گفتم: ‌ای جبريل اينها چه كسانی هستند؟ گفت: اينان كسانی هستند كه گوشت مردم را می‌خورند و به آبرو وحیثیت مردم تعرض می‌کنند. (
لذا آن زنان از غیبت بر حذر باشند و تقوای الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را پیشه کنند و اگر غیبت نزدیکان باشد، غیبت و قطع صله‌‌ی رحم می‌باشد، و العیاذ بالله.
قطع صله‌ی رحم از گناهان کبیره بزرگ است چنانچه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {فَهَلۡ عَسَیۡتُمۡ إِن تَوَلَّیۡتُمۡ أَن تُفۡسِدُوا۟ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَتُقَطِّعُوۤا۟ أَرۡحَامَكُمۡ* أُو۟لَـٰۤىِٕكَ ٱلَّذِینَ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ فَأَصَمَّهُمۡ وَأَعۡمَىٰۤ أَبۡصَـٰرَهُمۡ} [سوره محمد: ۲۲-۲۳]: (پس آیا اگر به حکومت رسیدید، جز این (امید) است که در زمین فساد کنید، و پیوند خویشاوندان‌تان را ببرید* اینان کسانی هستند که الله لعنت‌شان کرده است، پس (گوش‌های) آنان را کر نموده و چشم‌هایشان را نابینا کرده است) و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ قَاطِعٌ» : (کسی که قطع صله‌ی رحم کند، وارد بهشت نمی‌شود. (
اگر غیبت نزدیکان باشد، بدتر و قبیح‌تر است و اگر غیبت عموم مردم باشد، گناه کبیره می‌باشد؛ لذا هرگز امکان ندارد که غیبت کننده از گناه در امان بماند ولی با این وجود اگر انسان توبه کند و به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بازگردد و از کسی که غیبت او را نموده طلب حلالیت کند در صورتی که غیبت به گوش او رسیده است، قطعا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بدی‌هایش را با آن از بین می‌برد.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: لي صديقة مُتَعَلَّمة، تزوجت من ابن عمتها، وهي الآن تعيش معه في ذلك البيت، ويحصل غيبة كثيرة، فَيَوْمِيَّا تأتي النسوة إليهم ويجتمعن بالحديث على الناس، فلا يَتْرُكْنَ أحدًا مِن شَرِّهنَّ، أما صديقتي، فهي إما أن تبقى جالسة تستمع لكلامهن دون أن تتحدث، أو تتركهن وتذهب إلى غرفتها، تجلس فيها، فهل عَمَلُها صحيح ؟ أَرْشِدُوهَا على الخير، جزاكم الله خيرا؟ فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كانت هذه الصديقة هي رَبَّةَ البيت التي تملك المنع والإذن للداخلين فإنه يجب عليها أن تمنع الإذن لهؤلاء النسوة اللاتي لا يجلسن إلا على لحوم الناس وأما إذا كانت لا تملك ذلك، وليست رَبَّة البيت، فإنه يجب عليها إذا سمعت غيبة هؤلاء النساء أن تنصحهن أولا، فإن لم يَكْفُفْن عن الغيبة وجب عليها أن تقوم عن المكان إلى حجرتها، أو غرفتها، حتى يغادر هؤلاء البيت.

ولكني أنصح – قبل كل شيء- هؤلاء النساء بِتَرْكِ الغيبة، لأن الغيبة من كبائر الذنوب، وقد مَثَلَها الله -تعالى- بِأَقْبَح مثال، فقال – تعالى- ﴿ وَلَا یَغۡتَب بَّعۡضُكُم بَعۡضًاۚ أَیُحِبُّ أَحَدُكُمۡ أَن یَأۡكُلَ لَحۡمَ أَخِیهِ مَیۡتࣰا فَكَرِهۡتُمُوهُ ﴾ [الحجرات :12].

ومن المعلوم أنه لا أحد يحب أن يأكل لحم أخيه حَيَّا، فضلًا عن كونه ميتا، والمغتاب كالذي يأكل لحم الميت، لأنه يغتاب هذا الرجل بِغَيبته، بحيث لا يستطيع أن يدافع عن نفسه أي إن الذي اغتيب كالميت يؤكل لحمه، ولا يستطيع أن يدافع عن نفسه.

ثم لتعلم هؤلاء النساء أنهن ما تكلمن بكلمة في شخص مِن ذَكَرٍ، أو أنثى إلا إذا كان يوم القيامة: «يُعْطَيِ هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ، ثُمَّ طُرِحَ في النَّارِ».

ویروى بسند فيه نظر أَنَّ امْرَأَتَيْنِ صَامَتَا، وَأَنَّ رَجُلًا قَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ هَاهُنَا امْرَأَتَيْنِ قَدْ صَامَنَا، وَإِنَّهَا قَدْ كَادَنَا أَنْ تَكُونَا مِنَ الْعَطَشِ، فَأَعْرَضَ عَنْةَ أَوْ سَكَتَ، ثُمَّ عَادَ ، وَأَرَاهُ قَالَ: بِالْهَاجِرَةِ، قَالَ: يَا نَبِيَّ اللَّهِ، إِنَّهَا وَاللَّهِ قَدْ مَاتَنَا أَوْ ا كَادَنَا أَنْ تَكُونَا. قَالَ: «ادْعُهُمَا». قَالَ: فَجَاءَنَا، قَالَ: فَجِيءَ بِقَدَحٍ، أَوْ عُسٌ فَقَالَ لإحْدَاهُمَا: «قيئي». فَقَاءَتْ قَبْحًا، أَوْ دَمًا وَصَدِيدًا، وَحَما حَتَّى قَاءَتْ نِصْفَ الْقَدَحِ، ثُمَّ قَالَ لِلْأُخْرَى: «قِينِي. فَقَاءَتْ مِنْ قَيْحٍ وَدَمٍ وَصَدِيدٍ، وَلَحْمٍ عَبِيطِ وَغَيْرِهِ، حَتَّى مَلَاتِ الْقَدَحَ، ثُمَّ قَالَ: «إِنَّ هَاتَيْنِ صَامَنَا عَمَّا أَحَلَّ اللَّهُ هُمَا، وَأَفْطَرَنَا عَلَى مَا حَرَّمَ اللهُ عَلَيْهِمَا ، جَلَسَتْ إِحْدَاهُمَا إِلَى الْأُخْرَى، فَجَعَلَنَا يَأْكُلَانِ لحومَ النَّاسِ».

ورأى النبي صلى الله عليه وسلم أقوامًا هُمْ أَظْفَارُ مِنْ نُحَاسٍ يَخْمُشُونَ وُجُوهَهُمْ وَصُدُورَهُمْ، فَقَالَ: «مَنْ هَؤُلَاءِ يَا جِبْرِيلُ؟ قَالَ: هَؤُلَاءِ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ خُومَ النَّاسِ، وَيَقَعُونَ فِي أَعْرَاضِهِمْ». فَلْيَحْذر هؤلاء النسوة من الغيبة، ولْيَتَّقين الله -عز وجل- وإذا كانت الغيبة في الأقارب صارت غيبة وقطيعة، والعياذ بالله.

وقطيعة الرحم من كبائر الذنوب العظيمة، قال الله -تبارك وتعالى- ﴿ فَهَلۡ عَسَیۡتُمۡ إِن تَوَلَّیۡتُمۡ أَن تُفۡسِدُوا۟ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَتُقَطِّعُوۤا۟ أَرۡحَامَكُمۡ* أُو۟لَـٰۤىِٕكَ ٱلَّذِینَ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ فَأَصَمَّهُمۡ وَأَعۡمَىٰۤ أَبۡصَـٰرَهُمۡ ﴾ [محمد: ٢٢-٢٣]. وقال النبي صلى الله عليه وسلم: «لا يَدْخُلُ الجَنَّةَ قَاطِعُ». أي قاطع رحم.

فالغيبة إذا كانت في الأقارب صارت أشد وأعظم، وإذا كانت في عامة الناس، كانت من كبائر الذنوب، فلا يمكن أن يَسْلَم المغتاب من إثم أبدا، ولكن مع ذلك إذا تاب الإنسان، ورجع إلى الله، واستَحَلَّ ممن اغتابه إن كانت الغيبة قد بَلَغَتْهُ، فإن الله -تعالى- يمحو بذلك سيئاته.

مطالب مرتبط:

(۶۶۸۵) آیا کلمه‌ی (شکراً): (متشکرم) و (أرجوك): (به شما امیدوارم) حرام است؟

چیزی که شایسته می‌باشد برای کسی که کار خوبی را برای او انجام داده این است که به گفتن: (شکرا) بسنده نکند و بگوید: (جزاك الله خيرا)....

ادامه مطلب …

(۶۶۸۳) حکم شرعی به‌ کاربردن تعبیر «حرام است» در سخنان روزمره

آن چیزی که وصف تحریم را بر آن کرده است اگر از آن‌چیزی باشد که الله  سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را حرام کرده همانطور که اگر بگوید: حرام است که این مرد در زنا واقع گردد و حرام است که انسان دزدی کند و مانند آن، وصف آن چیز به حرام صحیح است...

ادامه مطلب …

(۶۶۷۵) حکم تعریف و تمجید غیر واقعی برای خوشحال کردن دیگران

مهم آن است که وصف نمودن آن به خوب و نیکو، وصفی برای حرام نباشد که در این صورت اشکالی ندارد...

ادامه مطلب …

(۶۶۷۳) آیا انسان اگر در مورد آبرو و حیثیت مردم در نفس خود سخن بگوید، گناه دارد؟

اگر این منجر به گمان بد به مسلمانانی که ظاهرشان عادل بودن آن‌ها است، می‌گردد، حرام می‌باشد زیرا گمان بد به مسلمانی که ظاهر او عادل بودنش است، حرام می‌باشد ....

ادامه مطلب …

(۶۶۶۸) حکم شرعی در به‌کارگیری لعن و ناسزا در زبان عامیانه

شایسته است که انسان زبان خود را بر کلمات پاک نافع تمرین دهد و از همه‌ی الفاظ دشنام و ناسزا پرهیز کند حتی در چیزهایی که برای او جایز است دشنام و ناسزا گوید چراکه شایسته نیست آن‌ها را به زبان آورد...

ادامه مطلب …

(۶۶۵۷) آیا غیبت کسی که آشکارا معصیت می‌کند جایز است؟

اصل در غیبت، حرام بودن آن است لذا غیبت کردن جایز نیست مگر این‌که مصلحتی وجود داشته باشد؛ بنابراین اگر غیبت کسی که آشکارا معصیت می‌کند، برای او یا دیگری مفید باشد، اشکالی ندارد...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه