(۶۵۳۸) سوال: اللهÀ جوانی را (به عنوان شوهر) به من توفیق داده است و این از فضل اللهÀ بر من می‌باشد و او نمازهایش را در وقت به جا می‌آورد و روزه می‌گیرد؛ من و مادرش در یک خانه ساکن هستیم ولی او خیلی وقت کمی را با فرزندانش می‌گذارند چون سفرهای داخلی او با دوستانش زیاد است و بسیار در کتاب‌خانه می‌ماند و او را نصیحت کردم که از وقتش به ما بدهد، ولی تأثیری نداشته، نصحیت شما برای آن‌ها چیست؟ شیخ بزرگوار، الله در شما برکت بیاندازد.

جواب:

نصحیت من به این برادری که او را وصف نمودی که دارای استقامت و حرص بر طاعت اللهÀ است، این می‌باشد که بداند از طاعت اللهÀ به جا آوردن حق همسر و فرزندانش می‌باشد همانطور که در حدیث آمده است: «إِنَّ لِرَبِّكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَلِنَفْسِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَلِأَهْلِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، فَأَعْطِ كُلَّ ذِي حَقٍّ حَقَّهُ»[۱]: (پروردگارت، حقی بر تو دارد؛ نفست نيز بر تو حقی دارد و همين طور خانواده‌ات؛ پس، حقّ هر صاحب حقی را ادا کن).

بدون شک ادا کردن حق همسر و فرزندان از طاعت اللهÀ است و ممکن است بسیار با فضلیت‌تر از عبادت‌هایی باشد که به جا می‌آورد چون اگر عبادتی که به جا می‌آورد مستحب ‌باشد، پس ادای حق همسر و فرزندان واجب است و واجب از مستحب با فصلیت‌تر می‌باشد و نزد اللهÀ محبوب‌تر است همانطور که در حدیث (قدسی) صحیح آمده که اللهÀ می‌‌فرماید: «وَمَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ»[۲]: (و بنده‌ام با چيزی به من نزديك نمی‌شود که نزد من محبوب‌تر از مواردی باشد که بر او فرض کرده‌ام).

 بر همین مبنا نصیحت من به این برادر این است که آنچه از معاشرت نیک با تو بر او واجب است را به جا آورد و تربیت نیک و توصیه‌ به فرزندانش و دیگر (چیزهایی که) بر او واجب می‌باشد را ادا کند و او با این‌ها نزد اللهÀ دارای اجر می‌گردد و برای او حلال نیست که حق خانواده‌اش که بر او واجب است را ضایع کند تا همراه برادران و دوستانش باشد چون این کوتاهی در حقوق و ظلم و جور می‌باشد.

[۱] صحیح بخاری: كتاب الصوم، باب من أقسم على أخيه ليفطر في التطوع، ولم ير عليه قضاء إذا كان أوفق له، شماره (١٨٦٧).

[۲] صحیح بخاری: كتاب الرقاق، بَابُ التَّوَاضُعِ، شماره (٦١٣٧).