(۶۳۷۴) سوال: الله در شما برکت بیاندازد، آیا اذکار صبحگاه وقت مشخصی دارند؟

جواب:

اذکار صبح، اذکاری هستند که به صبح نسبت داده شده‌اند، و این نسبت، از نوع «در» است؛ یعنی وقتی می‌گوییم اذکار صبح، مانند این است که بگوییم: «اذکاری در صبح»، پس جایگاه آن از هنگام طلوع فجر است تا وقتی که خورشید طلوع کند و هنگام چاشت (ضحی) شود؛ و وقتی زمان چاشت فرارسید، وقت صبح پایان یافته است.

همین‌طور اذکار شامگاه، اذکاری هستند که در شامگاه انجام می‌شوند؛ و شامگاه از زمان نماز عصر شروع می‌شود تا بخشی از شب، همه‌ی این زمان «شامگاه» نامیده می‌شود.

اما آنچه مقید به «شب» است، فقط در شب انجام گفته می‌شود؛ مانند آیه‌الکرسی، که از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم ثابت شده که: «مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيْلَةٍ لَمْ يَزَلْ عَلَيْهِ مِنَ اللَّهِ حَافِظٌ، وَلَا يَقْرَبُهُ شَيْطَانٌ حَتَّى يُصْبِحَ»^[۱]: (هر کس آن را در شبی بخواند، پیوسته از جانب الله محافظی بر او خواهد بود و شیطان تا صبح به او نزدیک نمی‌شود) و همچنین دو آیه‌ی پایانی سوره‌ی بقره: {ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَاۤ أُنزِلَ إِلَیۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ} [سوره البقرة: ۲۸۵]: (رسول [الله] به آنچه از [سوی] پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است و مؤمنان) تا پایان سوره؛ رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «الْآيَتَانِ مِنْ آخِرِ سُورَةِ الْبَقَرَةِ مَنْ قَرَأَهُمَا فِي لَيْلَةٍ كَفَتَاهُ»^[۲]: (هركس دو آيه‌ی آخر سوره‌ی بقره را در شب بخواند، برای او كافى هستند).

پس می‌گویم: آنچه مقید به «شب» است، باید در شب انجام شود، و آنچه مقید به «شامگاه» است، گسترده‌تر و شامل‌تر است؛ و شامگاه از نماز عصر تا بخشی از شب را دربرمی‌گیرد، والله أعلم.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] صحیح بخاری: كتاب المغازي، باب شهود الملائكة بدرا، شماره (٣٧٨٦)، و صحیح مسلم: كتاب صلاة المسافرين وقصرها، باب فضل الفاتحة وخواتيم سورة البقرة، شماره (۸۰۷).