سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۱ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۶۳۷۳) زمان مشخص اذکار صبحگاه و شامگاه که در سنت مطهر وارد شده، چه زمانی است؟

(۶۳۷۳) سوال: زمان مشخص اذکار صبحگاه و شامگاه که در سنت مطهر وارد شده، چه زمانی است؟ مثلاً آیا زمان اذکار شامگاه بین مغرب و عشاء است یا بین عصر و مغرب؟

جواب:

آنچه ظاهر است این می‌باشد که هر دو زمان (یعنی بین عصر تا مغرب و بین مغرب تا عشاء) از وقت شام محسوب می‌شوند؛ زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ دستور داده که او را پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب آن تسبیح بگوییم.

پس بهترین زمان برای اذکار صبحگاه، بین نماز فجر و طلوع خورشید است، و بهترین زمان اذکار شامگاه، بین نماز عصر تا غروب خورشید است؛ اما این زمان‌ها گسترده‌تر از این نیز هست، زمان اذکار صبحگاه ممکن است تا اشراق خورشید ادامه یابد، و همچنین زمان اذکار شامگاه ممکن است تا بخشی از آغاز شب امتداد یابد، و انر در این مسئله واسع است ولی آنچه که مقید به «شب» وارد شده، در روز انجام نمی‌شود مثل آیه‌الکرسی که در آن آمده است: «مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيْلَةٍ لَمْ يَزَلْ عَلَيْهِ مِنَ اللَّهِ حَافِظٌ، وَلَا يَقْرَبُهُ شَيْطَانٌ حَتَّى يُصْبِحَ»[۱]: (هر کس آن را در شبی بخواند، پیوسته از جانب الله محافظی بر او خواهد بود و شیطان تا صبح به او نزدیک نمی‌شود) چنین نصی به‌روشنی دلالت  بر اختصاص دادن این ذکر به شب دارد.


[۱] تخریج آن گذشت.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما هو الوقت المحدد لأذكار الصباح والمساء الواردة في السُّنة المطهرة؟ فمثلا هل وقت أذكار المساء ما بين المغرب والعشاء، أو ما بين العصر والمغرب؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الذي يظهر أن الوقتين كلاهما من المساء: ما بين العصر إلى المغرب وما بين المغرب إلى العشاء، وقد أمر الله سبحانه وتعالى أن نُسبِّحه قبل طلوع الشمس، وقبل الغروب، فأفضل ما تكون الأذكار في الصباح ما بين صلاة الفجر، وبين طلوع الشمس، وفي المساء ما بين صلاة العصر، وبين غروب الشمس، ولكن الوقت يمتد إلى أكثر من ذلك، فوقت الصباح قد يمتد إلى إشراق الشمس، وكذلك وقت المساء، قد يمتد إلى طائفة من أول الليل، والأمر في ذلك واسع لكن ما ورد تخصيصه بالليل، فإنه لا يفعل في النهار، كما في قوله صلى الله عليه وعلى آله وسلم في آية الكرسي: مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيْلَةٍ لَمْ يَزَلْ عَلَيْهِ مِنَ اللَّهِ حَافِظُ، وَلَا يَقْرَبُهُ شَيْطَانٌ حَتَّى يُصْبِحَ. فمثل هذا النص واضح في تخصيص ذلك بالليل.

مطالب مرتبط:

(۶۳۶۸) آیا واجب است انسان اذکار را با صدایی که شنیده شود بگوید؟

کافی است که اذکار را با زبان تلفظ کند به شرطی که حروف ادا شود، ولی صرف مرور کردن آن‌ها در دل کافی نیست....

ادامه مطلب …

(۶۳۸۵) آیا تسبیح (ذکر گفتن) با تسبیح بدعت نیکویی است؟

می‌گوییم که تسبیح با انگشتان بهتر است؛ چون این همان چیزی است که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم در حدیث یُسَیْرَه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا به آن راهنمایی فرمودند...

ادامه مطلب …

(۶۳۷۴) آیا اذکار صبحگاه وقت مشخصی دارند؟

جایگاه آن از هنگام طلوع فجر است تا وقتی که خورشید طلوع کند و هنگام چاشت (ضحی) شود؛ و وقتی زمان چاشت فرارسید، وقت صبح پایان یافته است....

ادامه مطلب …

(۶۳۸۶) حکم استفاده از تسبیح در تسبیح گفتن چیست؟

بهتر است که انسان با انگشتانش تسبیح بگوید...

ادامه مطلب …

(۶۳۵۹) منظور از «ذکر الله» چیست؟

ذکر الله در صورت اطلاق، شامل هر چیزی می‌شود که انسان را به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نزدیک کند؛ خواه در دل باشد، یا بر زبان، یا با اعضای بدن....

ادامه مطلب …

(۶۳۷۹) حکم ندا و خطاب مستقیم به پیامبر ﷺ پس از وفات در گفتار و دعا

اشکالی ندارد که بگویی: «عليك السلام يا رسول الله»، زیرا ما در نمازمان می‌گوییم: «السلام عليك أيها النبي ورحمة الله وبركاته» و روشن است که «أيها النبي» در اصل «يا أيها النبي» بوده و «یا» حذف شده است همچنین جایز است که بگویی: «صلى الله عليك يا رسول الله» یا «أيها النبي» و عباراتی شبیه به این...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه