(۶۳۴۰) سوال:

جواب: حکم دعا کردن انسان علیه خودش به مرگ چیست؟ و جزای آن چیست؟ و کسی که در دلش تنگی و فشار احساس می‌کند چه کند؟

برای هیچ‌کس جایز نیست که برای خودش دعا کند تا بمیرد؛ به دلیل سخن رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم که فرمودند: «لَا يَتَمَنَّيَنَّ أَحَدُكُمُ الْمَوْتَ لِضُرٍّ نَزَلَ بِهِ، فَإِنْ كَانَ لَا بُدَّ مُتَمَنِّيًا فَلْيَقُلِ: اللَّهُمَّ أَحْيِنِي مَا كَانَتِ الْحَيَاةُ خَيْرًا لِي، وَتَوَفَّنِي إِذَا كَانَتِ الْوَفَاةُ خَيْرًا لِي»^[۱]: (هیچ‌یک از شما آرزوی مرگ نکند به‌سبب آسیبی که به او رسیده؛ و اگر ناگزیر به آن شد، پس چنین بگوید: بار الها، مرا زنده بدار اگر زندگی برایم بهتر است، و مرا بمیران اگر مرگ برایم بهتر است).

و اگر رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم از آرزوی مرگ نهی کرده، پس کسی که برای خودش مرگ را دعا می‌کند چگونه است؟!

بر کسی که دچار چیزی شده که سینه‌اش را تنگ کرده و اندوهش را افزوده، واجب است که صبر کند، و پاداش را از جانب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بجوید، و چشم به راه گشایش از سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ باشد، این‌ها سه چیز است: صبر، احتساب پاداش، و انتظار گشایش زیرا هنگامی که انسان دچار مصیبتی شود چه غم باشد و چه غیر آن، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به‌وسیله آن، گناهان و خطاهایش را پاک می‌کند و چقدر گناه و خطا از فرزندان آدم صادر می‌شود، رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «كُلُّ ابْنِ آدَمَ خَطَّاءٌ، وَخَيْرُ الْخَطَّائِينَ التَّوَّابُونَ»^[۲]: (همه‌ى فرزندان آدم خطاكار هستند، و بهترين خطاكاران توبه كنندگان مى‌باشند) اگر صبر کند و پاداش را از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بخواهد، برای او دو نتیجه حاصل می‌شود: کفّاره و ثواب و اگر چشم به انتظار گشایش از جانب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ داشته باشد، بار دیگر پاداش می‌برد، زیرا انتظار گشایش، حسن ظنّ به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است، و حسن ظنّ به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ عملی صالح است که انسان به‌واسطه آن پاداش می‌گیرد و اگر انسان در حال غم و اندوه از اذکاری که آن غم را رفع می‌کند، مانند گفتن این قول الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ {لَّاۤ إِلَـٰهَ إِلَّاۤ أَنتَ سُبۡحَـٰنَكَ إِنِّی كُنتُ مِنَ ٱلظَّـٰلِمِینَ} [سوره اﻷنبياء: ۸۷]: (هیچ معبودی بر حق جز تو نیست، تو منزهی! بی‌گمان من از ستمکاران بودم) پس از آن بهره‌مند می‌شود؛ همان‌طور که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ درمورد ذی‌النون فرموده است: {وَذَا ٱلنُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَـٰضِبࣰا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقۡدِرَ عَلَیۡهِ فَنَادَىٰ فِی ٱلظُّلُمَـٰتِ أَن لَّاۤ إِلَـٰهَ إِلَّاۤ أَنتَ سُبۡحَـٰنَكَ إِنِّی كُنتُ مِنَ ٱلظَّـٰلِمِینَ* فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَنَجَّیۡنَـٰهُ مِنَ ٱلۡغَمِّۚ وَكَذَٰلِكَ نُـۨجِی ٱلۡمُؤۡمِنِینَ} [سوره اﻷنبياء: ۸۷-۸۸]: (و [یاد کن از] ذوالنون [= یونس] آنگاه که خشمگین [از میان قومش] رفت و چنین پنداشت که ما هرگز بر او سخت نمی‌گیریم [و به خاطر این کار مجازاتش نمی‌کنیم]؛ [وقتی ماهی او را بلعید] در تاریکی‌ها ندا داد که: «[پروردگارا،] هیچ معبودی [به‌حق] جز تو نیست، تو منزّهی، بی‌تردید، من از ستمکاران بوده‌ام») یعنی این نجات به این سبب مؤمنان را نجات می‌دهیم.

پس باید دانسته شود که هر کس دچار چنین حالی شود و ذکر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را با زبان و دل زیاد کند، حالش تغییر می‌کند و قلبش آرام می‌گیرد، زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {أَلَا بِذِكۡرِ ٱللَّهِ تَطۡمَىِٕنُّ ٱلۡقُلُوبُ} [سوره الرعد: ۲۸]: (آگاه باشید که تنها با یاد الله دل‌ها آرام می‌گیرد) و این مشکلات در عصر حاضر زیادن نشده است مگر به سبب حرص شدید مردم برای دنیا و جستجوی لذت‌های جسمانی است، بدون اینکه دل‌هایشان را پاک کنند و به همین دلیل است که غفلت از ذکر الله و رویگردانی از او و تمایل شدید به دنیا و زیبایی‌های آن در میان مردم فراوان شده است و به همین سبب مشکلات روحی و غم‌ها و اندوه‌ها در این عصر بسیار زیاد شده‌اند و اگر مردم تعلق قلبی به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ و ذکر او داشتند، این مسائل از بین می‌رفت، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {وَلَا تُطِعۡ مَنۡ أَغۡفَلۡنَا قَلۡبَهُۥ عَن ذِكۡرِنَا وَٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ وَكَانَ أَمۡرُهُۥ فُرُطࣰا} [سوره الكهف: ۲۸]: (و [همچنین] از کسی پیروی نکن ‌که دلش را از یاد خویش غافل ساخته‌ایم و از هوای نفس خود پیروی کرده و کارش تباه است) و این حال بسیاری از مردم امروز است که دل‌هایشان از ذکر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ غافل شده و از هواهای نفسانی پیروی کرده‌اند و امورشان تباه شده است ساعت‌ها و روزها بر آنها می‌گذرد و هیچ دستاوردی ندارند.

[۱] صحیح بخاری: كتاب الدعوات، باب الدعاء بالموت والحياة، شماره (٥٩٩٠)، و صحیح مسلم: كتاب الذكر والدعاء والتوبة، باب كراهة تمني الموت لضر نزل به، شماره (٢٦٨٠).

[۲] مسند أحمد (۳/ ۱۹۸) شماره (۱۳۰۷۲)، و سنن ترمذي: كتاب صفة القيامة والرقاق والورع، بعد باب ما جاء في صفة أواني الحوض، شماره (٢٤۹۹)، وقال غريب و سنن ابن ماجه: كتاب الزهد، باب ذكر التوبة، شماره (٤٢٥١).