(۶۲۷۷) سوال: بارک الله فیکم، من کارمند یکی از شرکتها بودم و گاهی مأمور پرداخت حقوق کارگران میشدم، اما این کار را بهدرستی انجام نمیدادم، زیرا از حقوق هر یک از آنان مقداری اندک برمیداشتم، به بهانهی اینکه خُرد ندارم، این کار را به مدت یک سال ادامه دادم و اکنون چهار سال از ترک آن گذشته و بهشدت از کردهی خود پشیمانم، بهویژه وقتی دانستم که توبه در حقوق مردم کافی نیست و باید حق به صاحبانش بازگردانده شود، اما اکنون نمیتوانم آن افراد را بشناسم، بهویژه که مدت زیادی گذشته، و نیز نمیتوانم سهم دقیق هر کدام را تعیین کنم؛ پس چه کنم؟ مرا راهنمایی کنید، خداوند به شما پاداش دهد.
جواب:
آنچه سؤالکننده گفته که توبه در حق مردم تنها با بازگرداندن حق یا حلالیت گرفتن کامل میشود، صحیح است، راه رهایی از این ظلمی که در حق آنان کردهای، آن است که به سوابق زمانی که در آنجا مشغول بهکار بودی مراجعه کنی، در این صورت کارکنانی را که به آنها حقوق میدادی میشناسی، سپس با آنان تماس بگیر و بابت کاری که انجام دادی از آنان حلالیت بطلب و اگر تو را حلال کردند، خوب است، و اگر حلال نکردند، با آنان به مصالحه برس و بر هر صلحی که توافق کردید، جایز است، اما اگر این کار برایت ناممکن شد، پس به اندازهای که گمان غالب داری از آنان گرفتهای، صدقه بده، با نیت رهایی از حق مردم، نه تقرب به الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ، زیرا تقرب به الله سُبْحَانَهُوَتَعَالَىٰ با چیزی که حلال نیست، درست نیست؛ چون رسول الله صَلَّىاللهُعَلَيْهِوَآلِهِوَسَلَّم فرمود: «إِنَّ اللَّهَ طَيِّبٌ لَا يَقْبَلُ إِلَّا طَيِّبًا»[۱]: (همانا، الله پاک است و فقط پاکيزه را می پذيرد).
[۱] صحیح مسلم: كتاب الزكاة، باب قبول الصدقة من الكسب الطيب وتربيتها، شماره (١٠١٥).