(۶۲۶۷) سوال: در حدیثی آمده: «مَنْ قَالَ: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الْعَظِيمَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ، وَأَتُوبُ إِلَيْهِ، ثَلَاثًا غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ، وَإِنْ كَانَ فَارًا مِنَ الزَّحْفِ»^[۱]: (هر کس سه بار بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الْعَظِيمَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ، وَأَتُوبُ إِلَيْهِ» گناهانش آمرزیده می‌شود، حتی اگر از میدان جنگ گریخته باشد) آیا معنی‌اش این است که گناهان کبیره هم در این حدیث شامل‌اند؟

جواب:

فرار از میدان جنگ از گناهان کبیره است، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوۤا۟ إِذَا لَقِیتُمُ ٱلَّذِینَ كَفَرُوا۟ زَحۡفࣰا فَلَا تُوَلُّوهُمُ ٱلۡأَدۡبَارَ* وَمَن یُوَلِّهِمۡ یَوۡمَىِٕذࣲ دُبُرَهُۥۤ إِلَّا مُتَحَرِّفࣰا لِّقِتَالٍ أَوۡ مُتَحَیِّزًا إِلَىٰ فِئَةࣲ فَقَدۡ بَاۤءَ بِغَضَبࣲ مِّنَ ٱللَّهِ وَمَأۡوَىٰهُ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ} [سوره اﻷنفال: ۱۵-۱۶]: (اى كسانى كه ایمان آورده‌اید، هر گاه [در میدان جنگ] با انبوهِ كافران روبرو شدید، به آنان پشت نكنید [و نگریزید]* و هر کس در آن هنگام به آنان پشت كند ـ مگر آنكه [انگیزه‌اش فریب دشمن یا] كناره‌گیرى براى نبردى [دوباره] یا پیوستن به گروهی [دیگر از سپاه مسلمانان‌] باشد ـ قطعاً به خشم الله گرفتار می‌گردد و جایگاهش دوزخ است؛ و چه بد سرانجامى است) و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آن را از موبقات (گناهان نابودکننده) شمرده است؛ چرا که موجب ذلیل شدن مؤمنان و عزت یافتن کافران می‌شود زیرا اگر یک نفر از صف بیرون برود، دل‌های مؤمنان شکسته می‌شود و در بینشان ذلتی پدید می‌آید و کافران وقتی ببینند کسی گریخته، می‌گویند: «این آغاز شکست است، حمله را شدت دهید» پس به جنگ ادامه می‌دهند و به همین دلیل، این گناه از گناهان کبیره است.

[۱] أخرجه الحاكم (١/ ٦٩٢، رقم ١٨٨٤) وقال: صحيح على شرط الشيخين.