(۱۶۷۹) اگر هنگام ذبح حیوان، خونش بر لباس فرد بریزد، آیا نماز با آن لباس جایز است؟

(۱۶۷۹) سوال: اگر هنگام ذبح حیوان، خونش بر لباس فرد بریزد، آیا نماز با آن لباس جایز است؟ حکم این خون از نظر نجس بودن چیست؟

جواب:

این خون، نجس می‌باشد زیرا خونِ ریخته شده است و الله B در قرآن کریم می‌فرماید: {قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ} [الأنعام: ۱۴۵] : (بگو در آنچه به من وحى شده است چیزی را برای هر کسی که بخواهد بخورد‏ حرام نمى‏يابم مگر آنكه مردار، خون ريخته شده يا گوشت ‏خوك باشد كه اين‌ها همگی پليد و ناپاک هستند). عبارت «فَإِنَّهُ رِجْسٌ» درباره‌ی سه موردی است که مستثنا شده‌اند که اعم از مردار، خونِ حیوانِ زنده و گوشت خوک می‌باشد.

خونی که پیش از خروج روح از بدن حیوان جاری می‌شود، نجس است و شستن بدن یا لباسی که به آن آلوده شده، واجب می‌باشد البته علما مقدار اندک خون را استثنا کرده و گفته‌اند: از آن چشم‌پوشی می‌شود زیرا دوری کردن از آن، دشوار است. به هر حال اگر شخصی با لباسی آغشته به چنین خونی بر وجهی که قابل چشم پوشی باشد نماز بخواند: اگر حکم شرعی این خون را می‌دانسته، نمازش باطل است و باید دوباره آن را ادا نماید اما اگر از وجود این خون بر لباسش آگاه نبوده و بعد از نماز متوجه آن شده است یا حکم شرعی را درباره‌ی آن خون نمی‌دانسته است، نمازش درست است.

زیرا: «صَلَّى رَسُولُ اللهِ ﷺ ذَاتَ يَوْمٍ، فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضِ صَلَاتِهِ خَلَعَ نَعْلَيْهِ، فَوَضَعَهُمَا عَنْ يَسَارِهِ، فَلَمَّا رَأَى النَّاسُ ذَلِكَ خَلَعُوا نِعَاهُمْ، فَلَمَّا قَضَى صَلَاتَهُ، قَالَ: «مَا بَالُكُمْ أَلْقَيْتُمْ نِعَالَكُمْ ؟ قَالُوا: رَأَيْنَاكَ أَلْقَيْتَ نَعْلَيْكَ، فَأَلْقَيْنَا نِعَالَنَا. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ: «إِنَّ جِبْرِيلَ أَتَانِي، فَأَخْبَرَنِي أَنَّ فِيهِمَا قَذَرًا» أَوْ قَالَ: «أَذًى»[۱] : (روزی رسول الله ﷺ برایمان نماز ‌خواند و امامت داد؛ ناگهان در حین نماز، دمپایی‌اش را بیرون آورد و سمت چپ خود گذاشت. وقتی مردم این را دیدند آنان نیز چنین کردند. وقتی نماز را به پایان رساند، فرمود: (چرا دمپایی‌هایتان را بیرون آوردید؟) گفتند: دیدیم که شما دمپایی خود را بیرون آوردید لذا ما نیز دمپایی‌هایمان را بیرون آوردیم. رسول الله ﷺ فرمود: (جبرئیل نزدم آمد و به من خبر داد که چیز آلوده‌ای در دمپایی‌ام وجود دارد). رسول الله ﷺ دمپایی را بیرون آورد و آن نماز را از ابتدا شروع نکرد. این دلالت می‌دهد که هر کس با نجاست نماز بخواند و متوجه آن نجاست نشده باشد یا نسبت به حکمش جاهل باشد، نیازی به تکرار نماز ندارد.

فراموشی نیز مانند جهل است: اگر کسی فراموش کرد که بر لباس یا بدنش نجاست وجود دارد و قبل از شستن نجاست، نمازی را ادا نمود، نمازش درست است به دلیل فرموده‌ی عام و کلی الله B: {رَبَّنَا لا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا} [البقرة: ۲۸۶] : (پروردگارا! اگر از یاد بردیم یا اشتباه کردیم، ما را بازخواست نفرما). الله À فرمود: (چنین کردم).

اما برادران مسلمان را سفارش می‌کنیم که اگر بدن، لباس یا مکان نماز خواندنشان آلوده به نجاست شد، برای پاک نمودن آن، شتاب کنند زیرا منش رسول الله ﷺ چنین بوده است: «أُتِيَ النبيُّ ﷺ بصَبِيٍّ یحنّکه فبال عليه فأتْبَعَه الماءَ»[۲] : (نوزاد پسری را نزد رسول الله ﷺ آوردند تا او را تحنیک نماید؛ نوزاد بر ایشان ادرار کرد. ایشان ﷺ فورا بر آن آب ریخت). در روایت دیگری آمده است که «جَاءَ أَعْرَابِيٌّ فَبَالَ فِي طَائِفَةِ الْمَسْجِدِ، فَأَمَرَ النَّبِيُّ ﷺ بِذَنُوبِ مِنْ مَاءٍ، فَأُهْرِيقَ عَلَيْهِ»[۳] : (روزی یک بادیه‌نشین وارد مسجد شد و در گوشه‌ای از مسجد ادرار ‌نمود. رسول الله ﷺ دستور داد تا یک دلو بزرگ آب بیاورند سپس بر آن ادرار ریخته شد). بنابراین شایسته است که شخص مسلمان، بدن، لباس و محل نمازش را فورا و بی‌درنگ، از آلودگی نجاست پاک گرداند چون اگر رها شود، فراموش می‌گردد و شخص با همان حالت نمازش را ادا می‌کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 12

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إذا وقع من دم الذبيحة الخارج منها عند ذبحها على الملابس شيء، ثم صلى بعد ذلك، فهل صلاة المرء جائزة؟ وما حكم هذا الدم من حيث النجاسة؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: هذا الدم نجس؛ لأنه دم مسفوح، وقد قال الله تعالى في القرآن الكريم ﴿ قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ ﴾[الأنعام: ١٤٥]. فقوله: ﴿ فَإِنَّهُ رِجْسُ ﴾. يعود على المستثنى السابق، وهي ثلاثة أشياء: الميتة، والدم المسفوح، ولحم الخنزير.

فالدم المسفوح الذي يخرج من الحيوان قبل خروج روحه يكون نجسًا، ويجب تطهير البدن والثوب منه، إلا أن أهل العلم -رحمهم الله – استثنوا من ذلك الشيء اليسير، فقالوا: إنه يُعفى عنه؛ لمشقة التحرز منه. وعلى كل حال إذا صلى الإنسان في ثوب متلطخ بالدم المسفوح على وجه لا يُعفى عنه؛ فإن كان عالما بهذا الدم، وعالما بالحكم الشرعي، وهو أن صلاته لا تصح، فإن صلاته باطلة، وعليه أن يعيدها. وإن كان جاهلاً بهذا الدم لم يعلم به إلا بعد صلاته، أو علم به ولكنه لم يعلم أنه نجس مفسد للصلاة، فإن صلاته صحيحة.

وذلك لأن النبي صلى الله عليه وسلم صَلَّى ذَاتَ يَوْمٍ، فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضٍ صَلَاتِهِ خَلَعَ نَعْلَيْهِ، فَوَضَعَهُمَا عَنْ يَسَارِهِ، فَلَمَّا رَأَى النَّاسُ ذَلِكَ خَلَعُوا نِعَاهُمْ، فَلَمَّا قَضَى صَلَاتَهُ، قَالَ: «مَا بَالُكُمْ أَلْقَيْتُمْ نِعَالَكُمْ؟ قَالُوا: رَأَيْنَاكَ أَلْقَيْتَ نَعْلَيْكَ، فَأَلْقَيْنَا نِعَالَنَا. فَقَالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم : «إِنَّ جِبْرِيلَ أَتَانِ، فَأَخْبَرَنِي أَنَّ فِيهِمَا قَذَرًا». أَوْ قَالَ: «أَذًى». فخلعهما النبي – عليه الصلاة والسلام- ولم يستأنف الصلاة، فدل هذا على أن من صلى بالنجاسة جاهلا بها فإنه لا إعادة عليه، وكذلك من جهل حكمها.

ومثل الجهل النسيان أيضًا: فلو أصاب الإنسان نجاسة على ثوبه أو بدنه، وصلى قبل أن يغسلها ناسيا، فإن صلاته صحيحة؛ لعموم قول الله تعالى: ﴿ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ﴾ [البقرة: ٢٨٦]. فقال الله تعالى: قد فعلت.

ولكن نحن ننصح إخواننا المسلمين إذا أصابتهم نجاسة على ثيابهم، أو أبدانهم، أو مكان صلاتهم، أن يبادروا بتطهيرها؛ لأن رسول الله صلى الله عليه وسلم كان هذا هديه، فإنه «أُتِيَ بِصَبِيٌّ يُجَنكُهُ، فَبَالَ عَلَيْهِ، فَأَتْبَعَهُ المَاءَ». وكذلك لما بَالَ الأَعْرَايُّ فِي الْمَسْجِدِ، فَأَمَرَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم بِذَنُوبِ مِنْ مَاءٍ فَأُهْرِيقَ عَلَيْهِ». فهذا دليل على أن المرء ينبغي له أن يُظهر مكان صلاته وثيابه، وكذلك بدنه مما أصابه من النجاسة فورًا؛ لئلا تبقى هذه الأشياء ،نجسة، ولأنه يخشى أن ينسى فيصلي فيها. فعلى كل حال الذي ينبغي للمرء أن يبادر بتطهير ثيابه وبدنه ومكان صلاته من النجاسة.