(۱۳۷۸) حکم گفتن (بسم الله) در وضو چیست؟

(۱۳۷۸) سوال: حکم گفتن (بسم الله) در وضو چیست؟ اگر انسان در جایی بود که نمی‌توان نام الله À را در آن جا برد، آیا نیت کافی است؟ آیا اگر شخصی گفتن (بسم الله) را از یاد ببرد، وضویش درست است؟

جواب:

گفتن (بسم الله) در وضو، مشروع است زیرا وضو از جمله کارهای مهم می‌باشد که اگر (بسم الله) در ابتدای آن گفته نشود، برکت آن کم شده و دچار نقص می‌گردد؛ اما به نظر من واجب نیست، هر چند که برخی از علما آن را واجب دانسته و به این فرموده‌ی رسول الله ﷺ استدلال می‌کنند که فرمود: «لا وُضوءَ لِمَن لَم یَذکُرِ اسمَ اللهِ عَلَیه»[۱] : (کسی که هنگام وضو، نام الله را نگوید، وضو ندارد) اما این حدیث از دیدگاه ما، صحیح و ثابت نیست. امام احمد Ë می‌گوید: (در این زمینه، هیچ حدیثی ثابت نیست).[۲]

بنابراین به نظر ما حکم به وجوب آن، ضعیف یا مرجوح است. کسانی که آن را واجب می‌دانند نیز می‌گویند: اگر کسی از آن غافل شد و فراموش کرد، ساقط می‌شود. اگر شخص آن را فراموش کرد تا این که وضویش تمام شد، وضویش درست است. اگر در ابتدا فراموش کرد سپس در میان وضو گرفتن به یاد آورد، (بسم الله) گفته و وضویش را ادامه می‌دهد. اگر فرد در جایی باشد که گفتن نام الله در آن جا درست نیست، در قلبش (بسم الله) گفته و آن را بر زبان نمی‌آورد و بدین ترتیب، کار درست و شایسته را انجام داده است.

[۱] مسند احمد (۱۵/۲۴۳، شماره ۹۴۱۸). سنن ابوداود: کتاب الطهارة، باب التسمیة علی الوضوء، شماره (۱۰۱). سنن ترمذی: ابواب الطهارة، باب فی التسمیة عند الوضوء، شماره (۲۵). سنن ابن ماجه: کتاب الطهارة وسننها، باب ما جاء فی التسمیة فی الوضوء، شماره (۳۹۷).

[۲] امام نووی Ë معنای این سخن را در کتاب الأذکار (ص ۹۰) ذکر کرده است. مسائل ابن هانیء (۱/۱۶/۳).

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم التسمية في الوضوء؟ وإذا كان الإنسان في موضع لا يُذكر فيه اسم الله فهل تكفي النية؟ وإذا نسي الإنسان التسمية فهل يصح وضوؤه؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: التسمية في الوضوء مشروعة؛ لأن هذا من الأفعال المهمة التي تنقص بركتها إذا لم يُسم الله عليها، ولكنها ليست بواجبة على ما نراه، وإن كان بعض العلماء يرى أنها واجبة؛ لقول النبي صلى الله عليه وسلم: «لا وُضُوءَ لَنْ لَمْ يَذْكُرِ اسْمَ الله عَلَيْهِ» ، لكن عندنا نحن لم يثبت، قال الإمام أحمد: «لا يثبت في هذا الباب شيء».

وعلى هذا فيكون القول بوجوبه قولًا ضعيفًا، أو قولا مرجوحًا، فيما نراه، والذين يقولون بالوجوب يرون أنها تسقط بالسهو، وأن الرجل لو سها عنها حتى أتم وضوءه فوضوؤه ،صحيح، وإن سها عنها، ثم ذكرها أثناءه سَمَّى، واستمر في وضوئه، وأما إذا كان في موضع لا ينبغي فيه ذكر الله فإنه يسمي بقلبه، ولا ينطق بها بلسانه، ويكون بذلك قد فعل ما ينبغي.