(۱۳۵۲) سوال: مقدار ریش در شریعت چقدر است؟ آیا موهایی که از کنار گوش تا چانه می‌روید، جزو ریش است؟ حکم کسی که ریش را در چانه حصر می‌کند چیست؟ یعنی مویی که بر گونه‌ها می‌روید را تراشیده و موی روی چانه را باقی می‌گذارد؟

جواب:

ریش، موی گونه‌ها و صورت است. اما هر قسمت از آن اسم خاص خود را دارد. موی قسمت راست و چپ صورت، عارض (گونه) و موی کنار آن، ذَقَن (چانه) نام دارد که همگی این‌ها جزو ریش است. بنابراین ریش شامل تمامی موهای صورت می‌شود و برای هیچ کس جایز نیست که چیزی از آن‌ را بتراشد؛ زیرا این کار، خلاف فرمان رسول الله ﷺ می‌باشد که فرمود: «خالفوا المُشْرِكِينَ:[۱] وَفِّرُوا اللِّحَى، وَأَحْفُوا الشَّوَارِبَ» : (با مشرکان مخالفت ورزید؛ ریش را بلند نموده و سبیل‌ را کوتاه کنید). همچنین فرمود: «جُزُّوا الشَّوَارِبَ، وَأَرْخُوا اللِّحَى، خَالِفُوا الْمَجُوسَ»[۲] : (سبیل را کوتاه کنید و ریش را بلند بگذارید؛ با این کارتان با مجوسان مخالفت ورزید).

شایان ذکر است که برخی از مردم، درباره‌ی رفتار عبد الله بن عمر Ç دچار اشتباه شده‌اند؛ ایشان: «إذا حَجَّ أو اعتمر قبضَ علی لحیته فما فضلَ أخذه»[۳] : (هرگاه حج یا عمره می‌کرد، ریشش را با مشت می‌گرفت و مقدار اضافه بر آن را کوتاه می‌کرد). برخی گمان می‌کنند که این کار ابن عمر I سنت است. برخی نیز مبالغه کرده و گفته‌اند: هر مقدار از ریش که بیشتر از یک مشت باشد، شامل اسبال می‌شود که حرام است. تردیدی نیست که این سخن، اشتباه بزرگی در فهم است و ملاک، سخن رسول الله ﷺ می‌باشد.

[۱] صحیح بخاری: کتاب اللباس، باب تقلیم الأظافر، شماره (۵۸۹۲). صحیح مسلم: کتاب الطهارة، باب خصال الفطرة، شماره (۲۵۹).

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] صحیح بخاری: کتاب اللباس، باب تقلیم الأظافر، شماره (۵۸۹۲).