(۵۳۸۵) کفاره ظهار در صورت عجز از انجام آن

(۵۳۸۵) سوال: تقریبا ۸ سال قبل با همسری که الان با او زندگی می‌کنم با فعل شیطان و خشم، ظهار کردم و به او گفتم: تو در همبستری کردن مانند مادرم بر من حرام هستی و نزد یکی از علمایی که ایمان در او آشکار است رفتم و قصه را برایش تعریف کردم و او گفت که بر من کفاره‌ی ظهار که در قرآن ذکر شده است واجب است و آن آزاد کردن برده یا دو ماه روزه گرفتن پشت‌سرهم یا غذا دادن به ۶۰ مسکین است و من آن وقت فقیر بودم و آن‌قدر نداشتم که بتوانم به ۶۰ مسکین غذا دهم و توانایی که آزاد کردن برده و روزه گرفتن دو ماه پشت سرهم روزه را نیز نداشتم و من آن مدت با همسرم همبستر شدم و ۵ فرزند دختر و پسر از او دارم با وجود این که من جوانی هستم که نماز می‌خوانم و روزه می‌گیرم و نسبتا تحصیل کرده هستم و در این روزها با ترس و بیم شدید زندگی می‌کنم و از خشم اللهÀ به سبب ظهارم بر خود می‌ترسم و به یاد دارم که بعد از دو روز از همبستری با همسرم ۶۰ عدد رغیف (نوعی نان) خریدم و بین همسایگان پخش کردم، چکار کنم که اللهÀ از من راضی شود و من بخاطر کوتاهی کردن در حق اللهÀ در ناامیدی و پشیمانی زندگی می‌کنم و اللهÀ می‌داند که چقدر من می‌ترسم و وحشت دارم و از شما می‌خواهم که مرا به عملی که مرا وجدانم را راحت سازد راهنمایی کنید؟

جواب:

این‌که قبل از دادن کفاره با همسرت همبستری نمودی، چیزی بر گردن تو نیست اگر که تنگ دست بودی بلکه اکثر اهل علم می‌گویند جایز است که مرد با همسرش همبستری کند وقتی که به خاطر عدم توانایی‌اش بر روزه گرفتن و وجود برده، غذا دادن بر او واجب شده زیرا اللهÀ فرمود: {فَمَن لَّمۡ یَسۡتَطِعۡ فَإِطۡعَامُ سِتِّینَ مِسۡكِینࣰاۚ} [سوره المجادلة: ۴] : (و کسی‌که نتواند پس شصت مسکین را طعام دهد): و نفرمود قبل از آن‌که همبستری کنند لذا این دلالت می‌دهد که هر زمانی کفاره غذا دادن بود پس جایز است قبل از آن‌که آن را بدهد با همسرش همبستری کند و همچنین شما ذکر نمودی که فقیر هستی.

ولی مسئله‌ای که باقی می‌ماند: آیا ۶۰ رغیف (نوعی نان) که به همسایگان دادی، کفایت غذا دادن به ۶۰ مسکین را می‌کند؟ و آیا همسایگان در آن وقت مسکین بودند؟ این مسئله‌ای است که شایسته است از آن مطمئن شوی و اگر که آن در محل خود قرار گرفته است پس این ۶۰ رغیف کفایت ۶۰ نفر که مسکین بوده‌اند را نموده است و ذمه‌ی تو برئ شده است و اگر این‌گونه نبوده است پس به احتیاط نزدیک‌تر است که الان ۶۰ مسکین را غذا دهی.

سوال‌کننده: شیخ بزگوار در حالت تنگ دستی و عدم توانایی غذا دادن و روزه گرفتن و آزاد کردن برده آیا دینی در ذمه‌ی این شخص باقی می‌ماند تا این که بر یکی از این‌ها قادر گردد؟

جواب: اهل علم در این مسئله خلاف کرده‌اند که آیا کفاره با عدم توانایی ساقط می‌گردد یا نه؟ صحیح آن است که ساقط می‌گردد.

ولی من از ایم سوال سوال‌کننده فهمیدم که وقتی او ۶۰ رغیف را در خلال دو یا سه روز داده است که توان‌گر بوده و بر همین اساس کمی پیش گفتم که احتیاط این است که ذمه‌ی خود را الان از غذا دادن به ۶۰ مسکین برئ کند.

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من حوالي ثماني سنوات تقريبا حدث مني ظهار لزوجتي الموجودة معي حاليا، وبفعل الشيطان والغضب قلتُ لها: أنت كأمي. وذهبت إلى أحد العلماء المشهود لهم بالإيمان وأفهمته القصة، وأفهمني أنه يجب على كفارة الظهار المذكورة في القرآن الكريم؛ وهي عتق رقبة، أو صيام شهرين متتابعين، أو إطعام ستين مسكينًا. ولأنني رجل فقير في تلك السنة، لا أملك ما أنفق به على ستين مسكينا، ولعدم استطاعتي عتق رقبة، وعدم استطاعتي صيام شهرين متتابعين، فقد واقعتُ زوجتي طيلة هذه المدة، ورزقت منها بأطفال خمسة ذكور وإناث، مع العلم أنني شاب أُصلي وأصوم ومتعلم نسبيا، إلا أنني هذه الأيام أعيش في خوف وذعر شديد، وأخشى أن يكون ذلك من غضب الله عليَّ بسبب ذلك الظهار، وأذكر أنه بعد يومين من معاشرتي زوجتي اشتريتُ عدد ستين ،رغيفا، ووزعتها على الجيران، فما الذي أعمله حتى أرضي الله – سبحانه وتعالى- علي فأنا أعيش حياة اليأس والندم على ما فرطت في جنب الله، ويعلم الله تعالى كم أنا خائف ومذعور، فأرجو إرشادي إلى عمل يريحني ويرضي ضميري؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: ليس عليك شيء بالنسبة لإتيانك أهلك قبل أن تكفّر ما دمت كنتَ مُعْسِرًا، بل إن كثيرًا من أهل العلم يرون أنه يجوز أن يأتي الرجل أهله إذا كان الواجب عليه الإطعام لعدم استطاعته الصوم، وعدم وجود الرقبة؛ لأن الله تعالى قال: ﴿فَمَن لَّمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِيِّينَ مِسْكِينًا﴾ [المجادلة: ٤] ولم يقل: من قبل أن يتماسا فدل هذا على أنه متى كانت الكفارة الإطعام فإنه يجوز أن يمس زوجته قبل أن يطعم، ثم إنك ذكرت عن نفسك أنك فقير.

لكن يبقى النظر: هل الستون رغيفا التي أطعمتها الجيران تكفي لإطعام ستين مسكينا؟ وهل الجيران في ذلك الوقت من المساكين؟ هذه مسألة ينبغي أن تتحقق منها، فإن كان الأمر قد صادف محله، وأن هذه الأرغفة تكفي لإطعام هؤلاء الستين، وأن هؤلاء الستين كانوا مساكين، فإن ذمتك برئت، وإن لم يكن الأمر كذلك فإن الأحوط في حقك أن تُطعِم الآن ستين مسكينا.

فضيلة الشيخ: في حالة الإعسار عن الإطعام أو العتق وفي حالة العجز عن الصيام، هل يبقى هذا دَينا في ذمة الشخص إلى القدرة على أحد هذه الأشياء؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: هذه المسألة فيها خلاف بين أهل العلم، وهي: هل تسقط الكفارة بالعجز أم لا تسقط؟ والصحيح: إنها تسقط بالعجز.

لكن الذي فهمتُ من سؤال السائل؛ حيث إنه أخرج ستين رغيفا في خلال اليومين أو الثلاثة، أنه كان واجدًا، وعلى هذا فالاحتياط كما قلتُ له قبل قليل أن يُبرأ نفسه وذمته بإطعام ستين مسكينًا من الآن.

مطالب مرتبط:

(۵۳۹۳) حکم تکرار قسم به طلاق و ظهار در ایام جهل به احکام شرعی

جواب به این سوال متضمن (دو چیز) است:...

ادامه مطلب …

(۵۳۹۰) حکم ظهار مشروط

(۵۳۹۰) سوال: من مردی هستم که ازدواج کردم و خانواده‌ای را اداره می‌کنم و خواستم که برای کسب روزی حلال از کشورم بروم ولی نتوانستم که هزنیه سفر را پرداخت کنم و همسرم کمی زیور آلات داشت که به من داد تا آن بفروشم که با پول آن بتوانم سفر کنم و این با رضایت […]

ادامه مطلب …