(۲۳۹۸) حکم مرور از جلوی نماز‌گزار

(۲۳۹۸) سوال: حکم مرور از جلوی نماز‌گزار در حرم چیست؟ و آیا نماز‌گزار می‌تواند عبور کننده را منع کند؟ و چه امری نماز را قطع می‌کند؟

جواب:

مرور از جلوی نماز‌گزار حرام است رسول الله ﷺ بر آن وعید بیان کرده است: «لَوْ يَعْلَمُ الْمَارُّ بَيْنَ يَدَيِ الْمُصَلِّي مَاذَا عَلَيْهِ لَكَانَ أَنْ يَقِفَ أَرْبَعِينَ خَيْرًا لَهُ مِنْ أَنْ يَمُرَّ بَيْنَ يَدَيْهِ»[۱]: (اگر کسی که از جلوی نمازگزار می گذرد، می دانست با اين کار چقدر گناه کار می شود، چنانچه چهل- روز يا ماه يا سال- توقف می کرد، برايش بهتر از آن بود که از جلوی نمازگزار عبور کند): و تفسیر چهل، چهل سال است که دلیل بر عظمت گناه عبور از جلوی نماز‌گزار است.

و این حدیث عام است و فرقی بین حرم و غیر آن قرار نداده است لذا بر کسب که می‌خواهد از جلوی نماز‌گزار در حرم و غیر آن عبور کند واجب است که تا پایان نمازش صبر کند یا از راست و چپ او عبور کند و از به صورت عرضی از جلویش عبور نکند و اگر از راست و چپ او عبور کرد او از جلوی نماز‌گزار رد نشده است بنابراین عبور عرضی از جلوی نماز‌گزار، عبور محسوب می‌شود و اگر نماز‌گزار با ایستادنش در آن مکان تعدی کرده است از این حالت مستثنی می‌شود و در این حالت حرمتی ندارد مثل کسانی که در مکان طواف مردم نماز می‌خوانند که حرکتی ندارند و جایز است که از جلویشان عبور کرد هرچند که در حال نماز باشند و فرقی نمی‌کند که دو رکعتی که پشت مقام سنت است با غیر از آن مادامی که طواف کنندگان به مکان این نماز‌گزار برسند چون او حق ندارد که اینجا نماز بخواند هر چند که پشت مقام ابراهیم باشد زیرا او می‌تواند در مکان دیگر از مسجد نماز بخواند و ثواب دو رکعت را کسب کند اما طواف کننده نمیتواند جایی دیگر طواف کند بنابراین کسانی که در مکانی که طواف کنندگان تا آنجا رسیده‌اند نماز بخواند تعدی کرده و در این حالت حرمتی ندارد.

و همچنین اگر انسانی در راه مردم نماز بخواند مانند کسی که در جلوی در مسجدی که مردم نیاز به مرور از آن را دارند نماز بخواند حقی ندارد و عبور کننده از جلوی آن نیز گناهی ندارد زیرا نمازگزار با ایستادنش در این مکان تعدی کرده است.

پس در این صورت می‌فهمیم کسانی که در مکان مرور مردم نماز می‌خوانند اشکالی ندارد که از روی گردن‌هایشان عبور کرد هر چند که اذیت شوند زیرا آنها هستند که تعدی کرده‌اند هنگامی که فقط همین راه برای وارد شدن به مسجد می‌باشد و می‌دانیم که خطا از کسانی هست که در مسجدالحرام در مکان‌های مرور جلوی درهای مسجد ایستاده و مانع ورود مردم به وسط مسجد می‌شوند با وجود این که شاید در وسط مسجد کسی خالی باشد و جای بسیاری داشته باشد ولی اینهایی که در راه ایستاده‌اند مانع شده‌اند مردم به مکان‌های خالی برسند در این صورت ایشان در این مکان حقی ندارند اذا انسان می‌تواند از روی گردن‌هایی اینها عبور کند هرچند که اذیت نیز بشوند زیرا که در مکان مرور مردم ایستاده‌اند.

[۱] رواه البخاری (۵۱۰) و مسلم (۵۰۷).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم المرور بين يدي المصلي في الحرم؟ وهل للمصلي أن يمنع المار بين يديه ؟ وما هو الأمر الذي يقطع الصلاة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: المرور بين يدي المصلي مُحرم، توعد عليه النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- في قوله «لو يعلم المار بين يدي المصلي ماذا عليه لكان أن يقف أربعين خيرًا له من أن يمر بين يديه». وفسرت الأربعون بأنها أربعون خريفًا، أي: أربعون سنة، وهذا يدل على عِظَمِ إثم الذي يمر بين يدي المصلي.

وهذا الحديث عام لم يفرق النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- فيه الْحَرَمِ وغيره، فالواجب على من أراد المرور بين يدي المصلي في الحرم وغيره أن يقف حتى ينتهي من صلاته، أو أن يمر من جنبه الأيمن أو الأيسر، لا أن يقطعه عرضًا، وهو إذا مر من على يمينه أو يساره، لم يكن مارًا بين يديه، فالمرور بين يدي المصلي هو أن يقطع الإنسان ما بين يدي المصلي عرضًا، ويستثنى من ذلك ما إذا كان المصلي هو الذي اعتدى بوقوفه في هذا المكان، ففي مثل هذه الحال لا حرمة له مثل الذين يصلون في مكان طواف الناس فإن هؤلاء لا حرمة لهم، ويجوز للإنسان أن يمر بين أيديهم ولو كانوا يصلون، ولا فرق في هذا بين ركعتي الطواف التي تُسَنُّ خلف المقام وغيرها، ما دام الطائفون قد بلغوا إلى مكان المصلي فإنه ليس له حق في أن يصلي في هذا المكان ولو كان هذا المكان خلف مقام إبراهيم؛ لأن المصلي خلف مقام إبراهيم يمكنه أن يصلي في مكان آخر من المسجد ويحصل له بذلك ثواب ركعتين، لكن الطائف لا يمكنه أن يطوف إلا في هذا المكان، فيكون من صلى في المكان الذي يَصِلُ الطائفون إليه، يكون هو الذي اعتدى، ولا حرمة له في هذه الحال.

كذلك لو قام الإنسان يصلي في طريق الناس، كما لو صلى مثلا في باب المسجد الذي يحتاج الناس فيه إلى المرور فإنه لا حق له في هذا، فالمار بين يديه لا إثم عليه؛ لأن المصلي هو المعتدي حيث وقف في مكان الناس.

ومنه نعرف أن الذين يصلون في أمكنة مرور الناس لا حرج على الإنسان إذا تخطى رقابهم، ولو آذاهم ذلك؛ لأنهم هم المعتدون، إذ إن الناس لا بد لهم من طريق يعبرون به إلى داخل المسجد، و به نعرف خطأ من يقفون في المسجد الحرام في الممرات التي أمام أبواب المسجد، فتجدهم يقفون في هذه الممرات فيَحْجُزُونَ الناس من الدخول لجوف المسجد، مع أن جوف المسجد قد لا يكون فيه أحد، قد يكون واسعا وفيه أمكنة، لكن هؤلاء الذين وقفوا في ممرات الناس حالوا بين الناس وبين الوصول إلى هذه الأماكن الخالية، وحينئذ لا يكون لهم حق في هذا المكان، فللإنسان أن يتخطى رقابهم ولو تأذوا بذلك؛ لأنهم هم الذين وقفوا في مكان مرور الناس.