(۲۲۶۹) وظیفه مأموم در تشهد اول هنگام تأخیر امام

(۲۲۶۹) سوال: اگر مأموم تشهد اول نماز را خواند ولی امام تمام نکرده بود، آیا مأموم باقی تشهد را بخواند؟ یا ساکت بماند؟ یا در این مدت بعضی از دعاها را بخواند؟

جواب:

قسمت چهارمی را زیاد می‌کنم و می‌گوییم: اگر مأموم تشهد اول را قبل از امام تمام کرد پس چهار گزینه را جلوی خود دارد: این که تشهد را بار دیگر بخواند یا آن را کامل کند و یا ساکت بماند و یا دعاهای را اختیار کند و بخواند.

و بهترین چیز این است که تشهد را کامل کند و حرجی بر او نیست و بسیاری از اهل بر این نظر هستند که در تشهد اول مشروع است که بر رسول الله ﷺ صلواتی که به اصحابش آموخت خوانده شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ»[۱] (بارالهی! بر محمد و خاندان او درود فرست؛ همان گونه که بر ابراهیم و خاندان او درود فرستادی که تو ستوده‌ی بزرگواری، نیز برکت خویش را بر محمد و خاندانش ارزانی دار؛ چنان که بر ابراهیم در میان عالمیان ارزانی داشتی که تو ستوده‌ی بزرگواری) و این بهتر از سکوت می‌باشد و یا این که دعاهای که در سنت نیامده را بخواند و همچنین بهتر تکرار تشهد است.

و قول من این است که بهتر است از دعاهایی که در سنت نیامده است و مقتضای این نیست که انسان در نماز دعاهایی که در سنت نیامده در نماز بخواند بلکه انسان در نمازش به آنچه می‌خواهد دعا می‌کند ولی اولا بر دعاهایی که وارد شده است محافظت می‌کند سپس آن دعاهایی که می‌خواهد را می‌خواند و برای همین در حدیث آمده است: «الدعاء هو العبادة»[۲] (دعا عبادت می‌باشد) و الله À می‌فرماید: {وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِیۤ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ إِنَّ ٱلَّذِینَ یَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِی سَیَدۡخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ} [سوره غافر: ۶۰] (و پروردگار شما فرمود: «مرا بخوانید، تا (دعای) شما را اجابت کنم همانا کسانی‌که از عبادت من سرکشی می‌کنند، به زودی با خواری به جهنم وارد می‌شوند).

و قول بعضی از فقها می‌باشد که انسان در نمازش به چیزی از امور دنیا دعا نکند که قول ضعیفی می‌باشد و درست این است جایز است که نمازت به هرچه می‌خواهی دعا کن مگر به گناه یا قطع رحم پس هنگامی به چیزی از امور دنیا دعا کردی مشکلی نمی‌باشد همانطور که به چیزی از امور آخرت دعا می‌کنی.

[۱] رواه البخاری (۳۳۷۰) و مسلم (۴۰۶).

[۲] رواه احمد (۴/۲۷۱) و ابو داود (۱۴۷۹) و ترمذی (۲۹۶۹).

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: لو انتهى المأموم من الصلاة في التشهد الأول والإمام لم ينته بعد فهل يكمل باقي التشهد؟ أم يصمت؟ أم يدعو بعض الأدعية في هذه الفترة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: أضف عليه قسما ،رابعا، نقول: إذا انتهى المأموم من التشهد الأول قبل أن يقوم الإمام فأمامه أربعة أشياء: إما أن يعيد التشهد مرةً أخرى، وإما أن يُكْمِلَهُ، وإما أن يسكت، وإما أن يدعو بأدعية يختارها.

وأقرب شيء أن يكمل التشهد ولا حرج عليه، فكثير من أهل العلم يرون أن التشهد الأول يشرع فيه أن يُصَلِّي على النبي صلى الله عليه وسلم الصلاة التي عَلَّمَهَا رسول الله صلى الله عليه وسلم أصحابه وهي: «اللهم صلّ على محمد وعلى آل محمد، كما صليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد، اللهم بارك على محمد وعلى آل محمد كما باركت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم، إنك حميد مجيد» وهذا خير من السكوت أو الدعاء بأدعية لم ترد بها السُّنَّة وأحسن من تكرار التشهد الأول.

وقولي: خير من الأدعية التي لم ترد بها السُّنَّة ليس مقتضاه أن الإنسان لا يدعو في صلاته إلا بدعاء جاءت به السُّنَّة، بل الإنسان يدعو في صلاته بما شاء، لكن يحافظ أولا على الأدعية الواردة ثم يدعو بما شاء، والدعاء الله -عز وجل- عبادة، حتى وإن دعوت بأمر يتعلق بالدنيا، ولهذا جاء في الحديث: «الدعاء هو العبادة»، قال الله تعالى: ﴿ وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ﴾ [غافر: ٦٠].

وقول بعض الفقهاء: إن الإنسان لا يدعو في صلاته بأمر من أمور الدنيا قول ضعيف، والصواب أنه يجوز أن تدعو في صلاتك بما شئت ما لم تدع بإثم أو قطيعة رَحِمٍ، فإذا دعوت بشيء يتعلق بالدنيا فلا حرج عليك، كما لو دعوت بشيء يتعلق بالآخرة.